بررسی فراوانی زادآوری جنسی گونه‌های جنگلی در ارتباط با برخی عوامل اکولوژیکی در جنگل‌های بلوط غرب استان ایلام

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسنده

مربی پژوهش، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان ایلام

چکیده

در این مقاله وضعیت زادآوری جنسی گونه‌های چوبی در ارتباط با عوامل مختلف اکولوژیکی در سطح چهار منطقه از جنگلهای حوزه رویشی زاگرس در استان ایلام بررسی شده است. مطالعات گذشته در ‌این زمینه بسیار اندک است. در این تحقیق مشخصه‌های اکولوژیکی منطقه مطالعاتی در 110 قطعه نمونه دایره‌ای شکل 500 مترمربعی و 535 میکروپلات مربع شکل 25/2 مترمربعی (5/1×5/1 متری) مورد بررسی قرار گرفتند. نمونه‌برداری در 4 منطقه مختلف با دامنه ارتفاعی 800 تا 2400 متر بالاتر از ‌سطح ‌دریا و در هر منطقه در سه خط نمونه‌برداری موازی و عمود بر جهت عمومی شیب انجام شد. فاصله عمودی قطعات نمونه در جهت شیب برابر 100 متر و فاصله مسیرهای نمونه‌برداری با توجه به شرایط محیطی از 500 تا 1000 متر متغیر بود. نقشه موقعیت استقرار قطعات نمونه با استفاده از GIS تهیه و با استفاده از GPS مکان‌یابی شد. داده‌های آماری با استفاده از نرم‌افزارهای EXCEL و SPSS توصیف و تجزیه ‌و ‌تحلیل شدند. پروفیل کامل خاک در مرکز تمام ماکروپلات‌ها و پروفیل اُفق فعال خاک در تمام میکروپلات‌ها، نمونه‌برداری و تشریح شد. نتایج آزمون مقایسه‌های دوگانه در مورد میانگین زادآوری در طبقات مختلف عوامل مورد بررسی به‌روش تامهانس نشان داد که از نظر آماری میانگین زادآوری در طبقه ارتفاعی بالاتر از 1800 متر از طبقه ارتفاعی800 تا 1300 متر بیشتر است، در مناطق با شیب بیش از 60 درصد از سایر مناطق بیشتر بوده و در جهت‌های جغرافیایی شمالی و غربی از جهت‌های جنوبی بیشتر می‌باشد. همچنین در سازند آسماری از سازندهای سروک، ایلام و تشکیلات عهد حاضر بیشتر است و در اقلیم ارتفاعات فوقانی نیز از سایر اقلیم‌ها بیشتر است. میانگین زادآوری در مناطق دارای سنگهای لاشه‌ای، قلوه‌سنگ و سنگهای درشت و نوک تیز نسبت به اراضی دارای سنگریزه و یا فاقد سنگ و در مناطق دامنه‌ای نیز نسبت به مناطق درّه‌ای بیشتر بود. نتایج مطالعات خاک نشان داد که زادآوری در مناطق با ازت بیشتر (3/0 تا 48/0 درصد) و ماده آلی بیشتر (3 تا 5/4 درصد) و نیز در مناطق با فسفر بیشتر از 20 میلی‌گرم در کیلوگرم (ppm) بیشتر است. در مجموع می‌توان نتیجه گرفت که تغییرات فیزیوگرافی، توپوگرافی و ادافیکی، تأثیرات قابل‌توجهی بر فراوانی زادآوری جنسی درختان و درختچه‌های جنگلی در مناطق مورد مطالعه داشته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Sexual regeneration frequency of forest species in Zagros area in relation to different ecological factors in Ilam province

نویسنده [English]

  • Ali Najafifar
Senior Research Expert, Research Center of Agriculture and Natural resources of Ilam province
چکیده [English]

In this paper, regeneration status of forest species in relation to different ecological factors was discussed. Ecological characteristics of studied regions in 110 sample plots of circular shapes, each of 500 m2 and 535 micro-plots of 2.25 m2 were investigated. Sampling was done in 4 regions within elevation between 800-2400 m above sea level and in three parallel lines on general slopes. Vertical distance between sampling units in slope direction was 100 m and overall distances between locations were 500-1000 m. Positioning of samples units were prepared with GIS and GPS. Statistical data were analyzed using EXCEL and SPSS software. Complete soil profile in center of macroplots and top soil active horizon in center microplots were studied. Results indicated that physiographical, topographical, and edaphical variation have high effects on sexual regeneration frequency in the studied area. The mean regeneration number in elevation class of higher than 1800 m, also in slope class > 60% and in northern and western directions was higher than other classes and directions. Also it was higher in Asmari formation, in rocky, coarse and sharp stones regions and in slopes. The frequency of regeneration was also higher in soil nitrogen class of 0.30-0.45 percent, in soil available phosphorus class of more than 20 mg/kg (ppm) and in soil organic matter class of 3-4.5 percent.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Zagros forests
  • regeneration
  • ecological factors
  • Ilam province

مراجع

- حاتمی، خ.، صفائیان، ن. و شکری، م.، 1383. مقایسه تنوع و غنای گونه‌ای گیاهان مرتعی زیراشکوب جنگلهای بلوط غرب در دامنه‌های شمالی و جنوبی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه مازندران، 78 صفحه.
- حسینی، ا.، معیری، م.ه. و حیدری، ح.، 1387. اثر تغییرات ارتفاع از سطح دریا در زادآوری طبیعی و سایر خصوصیات کمی و کیفی بلوط غرب. فصل‌نامه علوم کشاورزی و منابع طبیعی، سال پانزدهم، 1: 10-1.
- خادمی، ا.، بابایی‌کفاکی، س. و متاجی، ا.، 1388. بررسی مقدار زی‌توده و ارتباط آن با عوامل فیزیوگرافی و خاک در جنگلهای شاخه‌زاد بلوط. مجله جنگل ایران،          1: 67-57.
- محمدپور، م.، 1378. بررسی مقدماتی فیتواکولوژی در استان ایلام. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه ساری، 103 صفحه.
- محمدی‌ سمانی، ک.، جلیلوند، ح.، صالحی، ع.، شهابی، م. و گلیج، آ.، 1385. بررسی برخی از خصوصیات شیمیایی خاک با چند تیپ درختی جنگلهای زاگرس. تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 14 (2): 158-148.
- نجفی‌فر، ع.، ثاقب‌طالبی، خ. و قورچی‌بیگی، ک.، 1388. نقش شدت‌های مختلف نور در زنده‌مانی نهالهای بلوط ایرانی. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، 78 صفحه.
- Allen, R.B., Hewit, A.E. and Partridge, T.R., 1995. Prediction use suitability vegetation and landform in depleted semi-arid grassland. New Zealand, Landscape and urban planning, 130 p.
- Chambers, J.C.A. and Brown, R.E., 1983. Methods for vegetation sampling and analysis on revegetated mined lands. Intermountain forest and range experiment, Station General Technical Report, 151: 42-51.
- Safaian, N. and Shokri, M., 1995. Phytological analysis of winter range in the north of Iran. 5th International rangeland congress, Salt Lake city, Utah, USA, 490 p.
- Tilman, D. and Adowing, J., 1994. Biodiversity and stability in grasslands. Nature, 197: 363-365.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار