تأثیر قرق بر ویژگی‌های ساختاری توده‌های جنگلی (مطالعه موردی: جنگل‌‌های ایذه، خوزستان)

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 نویسنده مسئول، دانشیار پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

2 دکتری جنگل‌‌داری، بخش تحقیقات جنگل‌ها و مراتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خوزستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اهواز، ایران

چکیده

 ساختار جنگل‌های زاگرس بر اثر دخالت‌های انسانی و عوامل محیطی به‌شدت در حال تغییر است. ساختار اصلی این بوم‌سازگان‌ها فقط در بخش‌های کوچکی مانند مناطق قرق و دور از دسترس حفظ شده است که می‌تواند به‌عنوان الگویی برای مدیریت توده‌های جنگلی زاگرس استفاده شود. در پژوهش پیش‌رو، ویژگی‌های ساختاری یک توده دارای سابقه 15 سال قرق (گلزار) با یک توده دخالت‌شده (کهشور) در جنگل‌های شهرستان ایذه استان خوزستان مقایسه شدند. در هر توده، یک قطعه‌نمونه یک‌هکتاری مربعی‌شکل پیاده شد و مشخصه‎های کمی همه اصله‌های چوبی اندازه‌گیری شد. باتوجه‌به نرمال نبودن داده‌ها، آزمون ناپارامتری من‌ویتنی یو به‌منظور مقایسه آماری استفاده شد. براساس نتایج به‌دست‌آمده، تراکم توده کهشور، 273 اصله در هکتار بود که در آن، سه گونه درختی بلوط ایرانی (Quercus brantii Lindl.)، کیکم (Acer monspessulanum L.) و زالزالک (Crataegus aronica Bosc.) حضور داشتند، اما تراکم توده قرق، 225 اصله در هکتار ثبت شد که علاوه‌بر سه گونه مذکور، دو گونه درختچه‌ای ارژن (Amygdalus orientalis Mill.) (با فراوانی قابل‌توجه) و کلخونگ (Pistacia khinjuk Stocks) نیز حضور داشتند. در توده گلزار، نسبت اصله‌های شاخه‌زاد و دانه‌زاد به‌تقریب مساوی بود، اما در توده کهشور 5/83 درصد درختان را پایه‌های شاخه‌زاد تشکیل دادند. هرچند درمجموع، میانگین مشخصه‌های کمی در توده طبیعی بیشتر از توده قرق بود، اما مقایسه مشخصه‌ها به‌تفکیک گونه و مبدأ بین دو توده نشان داد که بیشتر مشخصه‌های اندازه‌گیری‌شده در توده قرق گلزار به‌طور معنی‌داری بیشتر از توده طبیعی کهشور بود. فقط درمورد متغیر ارتفاع درختان شاخه‌زاد کیکم، اختلاف معنی‌داری بین دو توده مورد مطالعه مشاهده نشد. نتایج این پژوهش نشان داد که قرق می‌تواند تأثیر مثبتی بر عناصر ساختاری توده به‌ویژه تنوع گونه‌ای، استقرار اشکوب درختچه‌ای در بخش زیرین جنگل و اصلاح ساختار قطری داشته باشد، بنابراین افزایش مساحت توده‌های حفاظت‌شده در جنگل‌های زاگرس به سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور و سازمان حفاظت محیط‌زیست توصیه می‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effect of protection on structural characteristics of forest stands (Case study: Izeh forests, Khuzestan)

نویسندگان [English]

  • M. Pourhashemi 1
  • S. Alimahmoodi Sarab 2
1 Corresponding author, Associate Prof., Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
2 Ph.D. of Forestry, Forests and Rangelands Research Department, Khuzestan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Ahvaz, Iran
چکیده [English]

     The structure of Zagros forests in Iran is changing drastically due to human interventions and environmental factors. Only small parts of these forests, such as protected and inaccessible areas that are somewhat immune to human intervention, have the main structure of these forests and can be used as a model for the management of other Zagros forest stands. The aim of this study was to compare the structural characteristics of a protected stand with a history of 15 years of protection (Golzar) with a natural stand (Kohshour) in a part of the forests of Izeh city, Khuzestan province of Iran. In each area, a one-hectare square-shaped sample plot was implemented and the structural variables of all woody species were measured. Due to the non-normality of the data, Mann–Whitney U non-parametric test was used for statistical comparison. According to the results, in Kohshour stand, there were 273 woody species per hectare from three species of Quercus brantii Lindl., Acer monspessulanum L. and Crataegus aronica Bosc., but in the protected stand, 225 woody species per hectare were measured. In addition to the above three species, there were also two shrub species of Amygdalus orientalis Mill. (with significant frequency) and Pistacia khinjuk Stocks in protected stand. In Golzar, the ratio of coppice and seed-origin woody species was almost equal, but in Kohshour, 83.5% of the trees were coppice. Although in general, the mean of quantitative variables in natural stand was higher than protected stand, but the comparison of quantitative variables by species and origin between the two stands showed that in most cases the mean of the variables in Golzar stand was significantly higher than natural Kohshour stand. There was only no significant difference between the height of shoot-origin A. monspessulanum trees between the protected stand and natural stand. The results of this study showed that protection can have positive effects on the structural elements of the stands, especially species diversity, the remaining of shrub layer in the lower part of the forest and the improvement of diameter distribution. Therefore, it can be recommended to increase the protected areas in the Zagros forests.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Density
  • diameter distribution
  • Golzar
  • Kohshour
  • oak
  • shrub layer

مراجع

- Anonymous, 2006. Measurement of diameter at breast height (DBH). Nature Conservation Practice Note No.02, Agriculture, Fisheries and Conservation Department, Conservation Branch, The Government of the Hong Kong Special Administrative Region, Kowloon, 6p. Available at: https://www.afcd.gov.hk/‌english/conservation/‌con_tech/files/common/‌NCPN_No.02_‌measurement_of_‌DBH_‌ver.‌2006.pdf
- Batoubeh, P., Akhavan, R., Pourhashemi, M. and Kia-Daliri, H., 2013. Determining the minimum plot size to study the spatial patterns of manna oak trees (Quercus brantii Lindl.) using Ripley`s K- function at less-disturbed stands in Marivan forests. Journal of Forest and Wood Products (Iranian Journal of Natural Resources), 66(1): 27-38 (In Persian).
- Hitimana, J., Kiyiapi, J.L. and Njunge, J.T., 2004. Forest structure characteristics in disturbed and undisturbed sites of Mt. Elgon Moist Lower Montane Forest, western Kenya. Forest Ecology and Management, 194(1-3): 269-291.
- Hosseinzadeh, J., Najafifar, A. and Tahmasebi, M., 2017. Investigation on principal factors determining stand structure in oak forests of Zagros. Journal of Plant Research (Iranian Journal of Biology), 29(4): 755-763 (In Persian).
- Hosseinzadeh, R., Soosani, J. and Naghavi, H., 2021. The performance of small samples in quantifying structure central Zagros forests utilizing the indexes based on the nearest neighbors. Journal of Plant Ecosystem Conservation, 8(17): 41-56 (In Persian).
- Hui, G., Zhang, G., Zhao, Z. and Yang, A., 2019. Methods of forest structure research: a review. Current Forestry Reports, 5(3): 142-154.
- Monteiro, M.V., Doick, K.J. and Handley, Ph., 2016. Allometric relationships for urban trees in Great Britain. Urban Forestry & Urban Greening, 19: 223-236.
- Muscarella, R., Kolyaie, S., Morton, D.C., Zimmerman, J.K. and Uriarte, M., 2020. Effects of topography on tropical forest structure depend on climate context. Journal of Ecology, 108(1): 145-159.
- Negahdar Saber, M.R., Taheri Abkenar, K., Pourbabaei, H. and Sagheb-Talebi, Kh., 2016. Effects of protection on forest structure in protected and unprotected forest areas (case study: Deh-Kohneh wild pear reserve). Journal of Plant Ecosystem Conservation, 4(9): 1-16 (In Persian).
- Omidi, H.A., Akbarinia, M., Hosseini, S.M. and Mirzaei, J., 2013. Effects of conservation practice on covering parameters and natural regeneration of trees and shrubs in the Zagros forests. Iranian Journal of Forest, 5(3): 229-238 (In Persian).
- Panahi, P., Jamzad, Z., Pourmajidian, M.R., Fallah, A., Pourhashemi, M. and Sohrabi, H., 2012. Taxonomic revision of the Quercus brantii complex (Fagaceae) in Iran with emphasis on leaf and pollen micromorphology. Acta Botanica Hungarica, 54(3-4): 355-375.
- Pirozi, F., Soosani, J., Adeli, K., Maleknia, R., Naghavi, H. and Hosseinzadeh, R., 2018. The comparison of forest structure in oak stands with different density and mixture (Case study: Noyjian forests of Khorramabad). Journal of Forest Research and Development, 4(1): 15-28 (In Persian).
- Pourhashemi, M., Jahanbazi Goujani, H., Hoseinzade, J., Bordbar, S.K., Iranmanesh, Y. and Khodakarami, Y., 2017. The history of oak decline in Zagros forests. Journal of Iran Nature, 2(1): 30-37 (In Persian).
- Pourhashemi, M., Mansouri, F., Parhizkar, P., Panahi, P. and Hassani, M., 2015a. Spatial pattern of sprout-clumps of Brant`s oak (Quercus brantii Lindl.) in utilized forest stands of Marivan. Journal of Plant Research (Iranian Journal of Biology), 27(4): 534-543 (In Persian).
- Pourhashemi, M., Zandebasiri, M. and Panahi P., 2015b. Structural characteristics of oak coppice stands of Marivan Forests. Journal of Plant Research (Iranian Journal of Biology), 27(5): 766-776 (In Persian).
- Ranjbar, A., Ghahramani, L. and Pourhashemi, M., 2012. Impact assessment of pollarding on biometrical indices of Lebanon oak (Quercus libani Oliv.) in Belake Forests, Baneh. Iranian Journal of Forest and Poplar Research, 20(4): 578-594 (In Persian).
- Rashe Shaeri, S., Salehi, A., Pourbabaei, H., Eshaghi Rad, J. and Moradi, S., 2014. Effect of short term exclosure on physical and chemical properties soil and woody species diversity in Piranshahr forests, northern Zagros. Journal of Forest Sustainable Development, 1(1): 87-101 (In Persian).
- Rubio-Camacho, E.A., González-Tagle, M.A., Himmelsbach, W., Ávila-Flores, D.Y., Alanís-Rodríguez, E. and Jiménez-Pérez, J., 2017. Spatial distribution patterns of trees in a mixed pine-oak forest of Northeastern Mexico. Revista Mexicana de Biodiversidad, 88: 113-121 (In Spanish).
- Safari, M., Sefidi, K., Alijanpour, A. and Elahian, M.R., 2018. Study of natural regeneration in Quercus macranthera stands in different physiographic conditions in Arasbaran forests. Ecology of Iranian Forests, 6(12):1-8 (In Persian).
- Sitzia, T., Trentanovi, G., Dainese, M., Gobbo, G., Lingua, E. and Sommacal, M., 2012. Stand structure and plant species diversity in managed and abandoned silver fir mature woodlands. Forest Ecology and Management, 270: 232-238.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار