تغییر ویژگی‌های ریختی برگ درختان نر و ماده سرخدار (.Taxus baccata L) در جنگل‌‌های هیرکانی

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه علوم و مهندسی جنگل، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی، دانشگاه تربیت‌مدرس، نور، ایران

2 نویسنده مسئول، استادیار، گروه علوم و مهندسی جنگل، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی، دانشگاه تربیت‌مدرس، نور، ایران

3 دانشیار، گروه علوم و مهندسی جنگل، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی، دانشگاه تربیت‌مدرس، نور، ایران

4 دانشیار، گروه کشاورزی، پژوهشکده گیاهان و مواد اولیه دارویی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

5 استادیار، گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی، دانشگاه تربیت مدرس، نور، ایران

چکیده

در پژوهش پیش‌‌رو، تغییرپذیری ویژگی‌های ریختی برگ درختان نر و ماده سرخدار (Taxus baccata L.) در امتداد ویژگی‌های توپوگرافی و طول جغرافیایی جنگل‌‌های هیرکانی بررسی شد. از 58 درخت سرخدار مستقر در سه رویشگاه انتخاب‌شده (املش، گزو و افراتخته) در امتداد شیب تغییرات طول جغرافیایی، 580 نمونه‌‌ برگ تهیه شد. با استفاده از تحلیل واریانس سلسله‌‌مراتبی یا آشیانه‌ای، اثر دو عامل رویشگاه و جنسیت بر شش صفت ریختی برگ بررسی شد و برای مقایسه میانگین‌‌ها از آزمون دانکن استفاده شد. همچنین، مهم‌ترین ویژگی‌های ریختی و محیطی مؤثر بر تمایز سه رویشگاه مورد مطالعه با استفاده از تجزیه به مؤلفه‌‌های اصلی (PCA) تعیین شد. نتایج نشان داد که تغییرات ویژگی‌های ریختی برگ درختان سرخدار فقط تحت تأثیر رویشگاه بودند و جنسیت، اثر معنی‌‌داری بر آن‌ها نداشت. بیشترین مقادیر کمی ویژگی‌های ریختی برگ این درختان (به‌‌جز صفت ضریب شکل) مربوط به رویشگاه گزو بود که دلایل آن به استقرار این رویشگاه در شیب‌‌های ملایم، جهت شمالی (و بهره‌‌مندی از جریان‌های هوای مرطوب شمالی) و نیز در دامنه‌‌های با ارتفاع کمتر (و درنتیجه، بیشتر بودن طول فصل رشد) برمی‌گردد. به‌طور کلی، ویژگی‌های ریختی برگ‌های سرخدار در رویشگاه املش به‌دلیل استقرار در دامنه‌‌‌‌های پرشیب (کاهش عمق خاک) و با جهت عمومی غربی (کاهش رطوبت نسبی هوا) کمترین اندازه را داشتند. مقدار حدواسط اندازه‌های برگ نیز در رویشگاه افراتخته مشاهده شد. نتایج این پژوهش حاکی از آن بود که رطوبت نسبی زیاد در فصل تابستان (استقرار در دره‌‌های مرطوب شمالی)، اثر بیشتری نسبت ‌‌به متوسط بارندگی سالانه بر بهبود رشد ویژگی‌های ریختی برگ‌‌های سرخدار در جنگل‌‌های هیرکانی دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Morphological traits variation of needle in males and females yew (Taxus baccata L.) in the Hyrcanian forests of Iran

نویسندگان [English]

  • A. Hematzadeh 1
  • O. Esmailzadeh 2
  • S.Gh. Jalali 3
  • M.H. Mirjalili 4
  • H. Yusefzadeh 5
1 Ph.D. Student, Department of Forest Science and Engineering, Faculty of Natural Resources and Marine Sciences, Tarbiat Modares University, Noor, Iran
2 Corresponding author, Assistant Prof., Department of Forest Science and Engineering, Faculty of Natural Resources and Marine Sciences, Tarbiat Modares University, Noor, Iran
3 Associate Prof., Department of Forest Science and Engineering, Faculty of Natural Resources and Marine Sciences, Tarbiat Modares University, Noor, Iran
4 Associate Prof., Department of Agriculture, Medicinal Plants and Drugs Research Institute, Shahid Beheshti University,Tehran, Iran
5 Asisstant Prof., Department of environment, Faculty of Natural Resources and Marine Sciences, Tarbiat Modares University, Noor, Iran
چکیده [English]

In this study, the diversity of morphological traits of needle in male and female yew (Taxus baccata L.) along the topographic and longitude gradients in the Hyrcanian forests was studied. To this aim, a total of 580 needles from 58 trees were measured in three sites (Amlash, Gazu and Afratakhteh) along the longitudinal gradient of the Hyrcanian forests. A hierarchical or nested analysis of variance was used to assess influencing sex and site on the 6 measured morphological traits of needles. In addition, Duncan's test was used for multiple comparisons of means. Furthermore, principal component analysis (PCA) was used to determine the most important traits and environmental factors in differing sites. Results showed that variation of morphological traits of yew needles is only affected by site factor. However, the influence of sex was not significantly assessed. Results also showed that most morphological traits of yew needles except the form factor were highest in Gazu site that comprised moderate slopes, northern aspects, faced northern humid air and experienced higher growing season due to lower elevation. Generally, morphological traits of yew needles were lowest in Amlash site, which included steep slopes (loss of soil depth) and western aspects (decrease in relative humidity). Yew trees in Afratakhteh site showed intermediate values. Our results imply that sites with cool summers and higher relative air humidity (settling in the humid northern valleys) provide more favorable growth conditions to morphological traits of yew needles compared with sites with higher average annual rainfall across the Hyrcanian forests.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Geographical gradient
  • morphology
  • sexual dimorphism
  • topographical features

مراجع

- Akbar, Sh., 2020. Handbook of 200 Medicinal Plants: A Comprehensive Review of Their Traditional Medical Uses and Scientific Justifications. Springer International Publishing, Cham, Switzerland, 2156p.
- Akhani, H., Djamali, M., Ghorbanalizadeh, A. and Ramezani, E., 2010. Plant biodiversity of Hyrcanian relict forests, N Iran: an overview of the flora, vegetation, palaeoecology and conservation. Pakistan Journal of Botany, 42: 231-258.
- Cornelissen, J.H.C., Lavorel, S., Garnier, E., Díaz, S., Buchmann, N., Gurvich, D.E., … and Poorter, H., 2003. A handbook of protocols for standardised and easy measurement of plant functional traits worldwide. Australian Journal of Botany, 51(4): 335-380.
- Djavanshir, K., 1984. Gymnospermopsids, Volume I. Published by Research Institute of Forests and Rangelands, Tehran, 548p (In Persian).
- Esmailzadeh, O., & Hoseyni, S.M. and Tabari, M. 2007. A phytosociological study of English yew (Taxus baccata L.) in Afratakhteh reserve. Pajouhesh-Va-Sazandegi, 20(1), 17-24 (In Persian). 
- Fu, L., Wang, Q., Zhang, M., Zheng, Y., Wu, M., Lan, Z., …. and Lin, C.T., 2020. Electrochemical sex determination of dioecious plants using polydopamine-functionalized graphene sheets. Frontiers in Chemistry, 8: 92.
- Garbarino, M., Weisberg, P.J., Bagnara, L. and Urbinati, C., 2015. Sex-related spatial segregation along environmental gradients in the dioecious conifer, Taxus baccata. Forest Ecology and Management, 358: 122-129.
- Hart, J.A., 1987. A cladistic analysis of conifers: preliminary results. Journal of the Arnold Arboretum, 68(3): 296-370.
- Iszkuło, G., Jasińska, A.K., Giertych, M.J. and Boratyński, A., 2009. Do secondary sexual dimorphism and female intolerance to drought influence the sex ratio and extinction risk of Taxus baccata? Plant Ecology, 200(2): 229-240.
- Iszkuło, G., Kosiński, P. and Hajnos, M., 2013. Sex influences the taxanes content in Taxus baccata. Acta Physiologiae Plantarum, 35(1): 147-152.
- Karami-Kordalivand, P., Esmailzadeh, O., Willner, W., Noroozi, J. and Alavi, S.J., 2021. Classification of forest communities (co‑) dominated by Taxus baccata in the Hyrcanian forests (northern Iran) and their comparison with southern Europe. European Journal of Forest Research, 14p. https://doi.org/10.1007/s10342-020-01343-y
- Korpel, V.S. and Saniga, M., 1994. Die Eibe aus waldbaulicher und ertragskundlicher Sicht. Schweizerische Zeitschrift für Forstwesen, 145: 927-941 (In German).‏
- Leuschner, C. and Ellenberg, H., 2017. Ecology of Central European Forests: Vegetation Ecology of Central Europe, Volume I. Springer International Publishing, Cham, Switzerland, 972p.
- Leuthold, C., 1998. Die pflanzensoziologische und ökologische Stellung der Eibe (Taxus baccata L.) in der Schweiz—ein Beitrag zur Wesenscharakterisierung des «Ur-Baumes» Europas. Schweizerische Zeitschrift für Forstwesen, 149(1): 349-371 (In German).‏
- Litkowiec, M., Lewandowski, A. and Wachowiak, W., 2018. Genetic variation in Taxus baccata L.: A case study supporting Poland’s protection and restoration program. Forest Ecology and Management, 409: 148-160.
- Marvie Mohadjer, M.R., 2005. Silviculture. University of Tehran Press, Tehran, 387p (In Persian).
- Mayol, M., Riba, M., González‐Martínez, S.C., Bagnoli, F., de Beaulieu, J.L., Berganzo, E., ... and Vendramin, G.G., 2015. Adapting through glacial cycles: Insights from a long‐lived tree (Taxus baccata). New Phytologist, 208(3): 973-986.
- Miljković, D., Stefanović, M., Orlović, S., Neđić, M.S., Kesić, L. and Stojnić, S., 2019. Wild cherry (Prunus avium (L.) L.) leaf shape and size variations in natural populations at different elevations. Alpine Botany, 129(2): 163-174.‏
- Piovesan, G., Presutti Saba, E., Biondi, F., Alessandrini, A., Di Filippo, A. and Schirone, B., 2009. Population ecology of yew (Taxus baccata L.) in the Central Apennines: spatial patterns and their relevance for conservation strategies. Plant Ecology, 205(1): 23-46.
- Rasband, W.S., 1997. ImageJ.‏ National Institutes of Health, Bethesda, Maryland. Available at: http://imagej.nih.gov/ij
- Sagheb Talebi, Kh., Sajedi, T. and Pourhashemi, M., 2014. Forests of Iran: A Treasure from the Past, a Hope for the Future. Springer, 152p.
- Sharma, C.L., Sharma, M., Singh, L., Gogoi, B.R. and Kaur, M.J., 2015. Morpho-anatomical characteristics of leaves of Taxus wallichiana Zucc. from North Eastern and North Western Himalayas. International Journal of Current Research, 7(12): 24624-24627.
- Shin, S., Lee, S.G. and Kang, H., 2017. Spatial distribution patterns of old-growth forest of dioecious tree Torreya nucifera in rocky Gotjawal terrain of Jeju Island, South Korea. Journal of Ecology and Environment, 41(1): 31.
- Spjut, R.W., 2007. A phytogeographical analysis of Taxus (Taxaceae) based on leaf anatomical characters. Journal of the Botanical Research Institute of Texas, 1(1): 291-332.
- Stefanović, M., Nikolić, B., Matić, R., Popović, Z., Vidaković, V. and Bojović, S., 2017. Exploration of sexual dimorphism of Taxus baccata L. needles in natural populations. Trees, 31(5): 1697-1710.
- Thomas, P.A. and Garcia-Marti, X., 2015. Response of European yews to climate change: a review. Forest Systems, 24(3): eR01.
- Vessella, F., Simeone, M.C., Fernandes, F.M., Schirone, A., Gomes, M.P. and Schirone, B., 2013. Morphological and molecular data from Madeira support the persistence of an ancient lineage of Taxus baccata L. in Macaronesia and call for immediate conservation actions. Caryologia, 66(2): 162-177.
- Xu, X.H., Sun, B.N., Yan, D.F., Wang, J. and Dong, C., 2015. A Taxus leafy branch with attached ovules from the Lower Cretaceous of Inner Mongolia, North China. Cretaceous Research, 54: 266-282.
- Zarek, M., 2009. RAPD analysis of genetic structure in four natural populations of Taxus baccata from southern Poland. Acta Biologica Cracoviensia Series Botanica, 51(2): 67-75.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار