تحلیل الگوهای فرهنگی و اجتماعی مشارکت سازمان‌یافته شبکه ذی‌نفعان بومی در حفظ و مدیریت منابع طبیعی تجدیدشونده (مطالعه موردی: جنگل‌‌های حوزه آبخیز طیبی سرحدی شرقی)

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه، گروه جامعه‌شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران

2 دانشیار، گروه جامعه‌شناسی و برنامه‌ریزی اجتماعی، دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اجتماعی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

3 استادیار، گروه جامعه‌شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران

چکیده

هدف پژوهش پیش‌‌رو، تحلیل الگوهای فرهنگی و اجتماعی مشارکت مردم بومی و محلی حوزه آبخیز طیبی سرحدی شرقی واقع در استان کهگیلویه و بویراحمد در حفظ و مدیریت منابع طبیعی تجدیدشونده با تأکید بر نهادمندی، کشف شرایط زمینه‌‌ای و عوامل علی و مداخله‌‌گری بود که بر این کنش اثر می‌‌گذارند. برای دستیابی به این هدف، از روش نظریه بنیانی استفاده شد. با بهره‌‌گیری از کدگذاری سه‌مرحله‌‌‌‌ای، مفاهیم، مقوله‌‌ها و قضایای نظری ساخته شدند. با استفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند با 32 مشارکت‌کننده تا اشباع نظری، مصاحبه عمیق انجام شد. مصاحبه‌شوندگان این پژوهش را افراد ذی‌نفع و بهره‌برداران از منابع طبیعی تشکیل می‌دادند. یافته‌‌های پژوهش نشان داد که «فقدان نهادمندی» مقوله مرکزی این پژوهش بود. شرایط عِلی همچون تصمیم‌‌‌‌‌‌گیری‌‌های متمرکز، به‌هم خوردن ساختار قدرت در روستاها، تجاری شدن اقتصاد روستایی و تضاد ذی‌نفعان، شرایط زمینه‌‌ای مانند فقر منابع طبیعی، فقر مردم بومی و شرایط مداخله‌‌گری همچون ضعف سرمایه اجتماعی، بیگانگی اجتماعی و خرده‌‌فرهنگ قومی باعث ضعف و فقدان نهادمندی شده بودند. از راهبردهای مردم بومی در چنین وضعیتی می‌توان به حمایت‌خواهی، یارانه‌خواهی، نادیده گرفتن مسئله، سواری مجانی گرفتن و پذیرش شرایط فعلی اشاره کرد. هریک از راهبردهای مذکور، پیامدهایی مانند عدم مشارکت در طرح‌‌های منابع طبیعی، کم شدن حساسیت نسبت به این منابع، بیگانگی از طبیعت، بهره‌‌برداری افراطی از منابع طبیعی و پیگیری منافع فردی در برخورد با منابع طبیعی را به‌دنبال داشت. براساس یافته‌‌های پژوهش پیش‌‌رو، عوامل خرد و کلان در یک برهم‌کنش باعث عدم مشارکت سازمان‌‌یافته ذی‌نفعان بومی و محلی در حفظ و مدیریت منابع طبیعی تجدیدشونده شده‌اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An analysis of cultural and social patterns of organized participation of local stakeholders network regarding the preservation and management of revised natural resources through Grounded theory (Case study: Eastern Taibi watershed forests, Iran)

نویسندگان [English]

  • Abdolrahim Dehghani 1
  • Asghar Mirfardi 2
  • Arman Haidari 3
1 Ph.D. Student of Economic and Development Sociology, Department of Sociology, Faculty of Literature and Humanities, Yasouj University, Yasouj, Iran
2 Associate Prof., Department of Sociology and Social Planning, Faculty of Economics, Management and Social Sciences, Shiraz University, Shiraz, Iran
3 Assistant Prof., Department of Sociology, Faculty of Literature and Humanities, University of Yasouj, Yasouj, Iran
چکیده [English]

Participation of local communities plays a significant role in preserving natural resources. The purpose of this study was to analyze the cultural and social patterns of local people´s cooperation in the preservation and management of renewable natural resources as well as the emphasis on internalization and findings on background conditions and causal factors affecting this. To this aim, the Grounded theory was used. The categories and theorems were constructed by means of three-step coding of the concepts. Sampling was used for a deep interview with the association of 32 subjects. Interviewees were composed of stakeholders and users of natural resources. The findings showed non-internalization is the hub of the study, which was due to focused decisions, the chaos of power structure in villages’ economy trading, the natural poverty of local people, the lack of social investment, social alienation, and tribal micro-cultures. Dominating endeavors of local communities in such conditions include asking for support and the development of subsidy-seeking spirit and ignorance. Each of these abovementioned procedures bears consequences, including non-cooperation of natural resources schemes, reducing sensitivity to declining natural resources and alienation to nature, excessive exploitation of natural resources, following individual interests in the face of natural resources. Based on the findings of this study, macro- and micro-scale factors in one interaction have resulted in the lack of organized participation of indigenous and local stakeholders in the conservation and management of renewable resources.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social alienation
  • alienation from nature
  • support seeking
  • collective action
  • individual interests
  • institutionalization

مراجع

- Afshar, A., 2011. Basics of Qualitative Research: Grounded Theory Techniques and Procedures (translation). Nashr-e Nay, Tehran, 336p (In Persian).
- Darijani, M., Mahboobi, M.R., Barani, H. and Abdollahzadeh,Gh.H., 2018. Investigating social and organizational barriers of local communities’ participation in Rehabilitation of Forest Landscapes and Degraded Lands project (Case study: Rigan county, Kerman province). Iranian Journal of Forest and Poplar Research, 26(3): 435-446 (In Persian).
- Farhadi, M., 2009. Assistive Anthropology. Sales Publication, Tehran, 631p (In Persian).
- Farhadi, M., 2011. The environmental crisis in Iran and the necessity of revising of indigenous knowledge and national cultural solutions. The Journal of Monthly Book of Social Science Book, 41: 16-31(In Persian).
- Ghaffary, Gh. and Niazi, M., 2007. Sociology of Participation. Nazdik Publications, Tehran, 296p (In Persian).
- Hardin, G., 1968. The tragedy of the commons. Science, 162(3859): 1243-1248.
- Jalili, H., 2009. An Introduction to Qualitative Research (translation). Nashr-e Nay, Tehran, 492p (In Persian).
- Khedrizadeh, M., Maleknia, R., Adeli, K. and Hanareh Khalyani, J., 2017. Survey of barriers and potential field to involve local people in the forest management process (Case study: Local communities in Nameshir, Baneh). Journal of Wood and Forest Science and Technology, 24(3): 35-48 (In Persian).
- Ostrom, E., 1995. Governing the Commons: The Evolution of Institutions for Collective Action. Cambridge University Press, New York, 280p.
- Richards, M., 1997. Common property resource institutions and forest management in Latin America. Development and Change, 28(1): 95-117.
- Salehi, S. and Pazukinejad, Z., 2017. Society and Climate Change. Research Center for Culture, Art and Communication, Tehran, 488p (In Persian).
- Salehpour Jam, A., Sarreshtehdari, A. and Tabatabaei, M., 2018. Prioritizing preventing factors affecting on      stakeholders’ participation in watershed plans based on experts’ idea, case study: watershed area surrounding city of Tehran. Watershed Engineering and Management, 9(4): 441-450 (In Persian).
- Sharma, R., 1999. Participatory Watershed Management Policy Issues in Asia, Nepal. FAO/UN, 346p.
- Taleb, M. and Yousefvand, S., 2013. The relationship between local sub-culture and participatory development: An assessment (case study: villages around the Kerman region, Selseleh). Journal of Rural Research, 4(1): 101-136 (In Persian).
- Taleb, M. and Yousefvand, S., 2013. The relationship between local sub-culture and participatory development: An assessment (case study: villages around the Korman region, Selseleh). Journal of Rural Research, 4(1): 101-136 (In Persian).
- Vosoughi, M. and Mohammadi, A., 2013. A study of the social-economic factors affecting the collective management of water resources in Fereidoonkenar's rurals. Journal of Community Development, 4(2): 47-74 (In Persian).
- Yousefvand, S., 2018. The social to the natural; coexistence or opposition. Journal of Contemporary Sociological Research, 7(12): 161-194 (In Persian).
- Zand Razavi, S., 2010. Sociology and Crisis of Renewable Natural Resources in Iran. Nashr-e Ghatreh, Tehran, 364p (In Persian).
- Rafiei-Rad, A.A., 2003. A Sociological Survey of Forest and Rangeland Common Asset Management Developments (Khalil Akbar Watershed, Poldokhtar 2002-2003). M.A. Thesis, Faculty of Literature and Humanities, University of Shahid Bahonar of Kerman, Kerman, 387p (In Persian).

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار