بررسی سطوح حفره‌های زادآوری و وضعیت کمی نهالهای استقرار یافته در قطعه شاهد جنگلهای کلاردشت (طرح لنگا)

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای جنگلداری از دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات / کارشناس ارشد سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور.‏

2 عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع.‏

3 دانشیار دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران.‏

چکیده

از میان مناطق رویشی پنجگانه کشورتنها جنگلهای هیرکانی در شمال ایران هستند که با سطحی حدود 9/1میلیون هکتار جزء جنگلهای تولیدی بحساب می‌آیند که در طول سالیان گذشته در قالب طرحهای جنگلداری تحت مدیریت درآمده‌اند و بخشی از فرآورده‌های چوبی مورد نیاز کشور را تولید می‌کنند. تداوم تولید در جنگل به استقرار و تحول زادآوری طبیعی در آن وابسته است. جنگلهای شمال ایران چنانچه تحت دخالتهای بی جا و مخرب انسانی قرار نگیرند، خودبه‌خود به تجدید حیات قادر خواهند بود. روند استقرار تجدید حیات طبیعی در جنگل نسبتاً کند و بطیی است. در جنگلهای طبیعی دخالت نشده راش در منطقه کلاردشت اساساً سه مرحله تحولی شامل: تخریب اولیه، (صعود و افزایش رشد) و اپتیمال قابل مشاهده است. شروع استقرار زادآوری به ایجاد حفره در تاج پوشش توده‌های جنگلی منوط است که این وضعیت زمانی به‌وجود می‌آید که در نتیجه کهولت سن و دیرزیستی درختان دچار ضعف فیزیولوژیکی شده و از وسعت تاج پوشش آنها کاسته می‌شود و یا در اثرعوامل طبیعی مانند باد، طوفان و صاعقه شکسته و یا می‌افتند و در نتیجه سبب ایجاد حفره‌هایی در سطح عرصه جنگل می‌گردد. اندازه سطح حفره‌هایی که بدون هیچ‌گونه دخالتی در توده‌های طبیعی ایجاد می‌شود و همچنین وضعیت کمی و کیفی و روند استقرار زادآوری در هر مرحله تحولی می‌تواند راهکار بسیار خوبی در مدیریت، طراحی و اجرای طرحهای جنگلداری داشته باشد که در نهایت به حصول یک زادآوری طبیعی مطلوب در جنگل منجر خواهد شد. بررسیهای به‌عمل آمده نشان داد که در توده‌های طبیعی دخالت نشده راش، بیشترین فروانی به حفره‌هایی مربوط است که حداقل 2 اصله درخت افتاده داشته و به‌طور متوسط سطحی معادل 552 متر مربع را شامل می‌شود و کمترین فراوانی مربوط به حفره‌هایی است که بیش از 4 اصله درخت افتاده داشته و سطحی معادل 1200 تا1700 متر مربع را شامل می‌شود. در میان مراحل تحولی مختلف از نظر میزان زادآوری طبیعی بیشترین فراوانی به مرحله تحولی تخریب (فاز تجدید حیات) با 17600اصله در هکتار مربوط است و در مراحل تحولی بعدی از میزان تجدید حیات به شدت کاسته می‌گردد.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Regeneration gaps and quantitative characteristics of seedlings in different development stages of undisturbed beech stands (Kelardasht, Northern Iran)

نویسندگان [English]

  • Bahram Delfan Abazari 1
  • Khosro Sagheb - Talebi 2
  • Manoochehr Namiranian 3
1 Senior Forest Expert Forest, Range and Watercatchment Organization, Chalus, Iran.‎
2 Members of Scientific board, Research Institute of Forests and Rangelands
3 Member of scientific board, University of Tehran
چکیده [English]

A continuous forest cover depends on the continuity and establishment of natural regeneration, which is a slow process in undisturbed and virgin forests.
The following investigation is carried out in a protected natural undisturbed beech forest in Kelardasht region, Mazandaran province.
All the main three development stages (initial, optimal and decay) are recognized in the studied stand. Establishment of regeneration begins with falling of dead trees and with creation of gaps.
Results showed that the highest frequency of gaps belongs to areas in mean size of 550 m2 with falling of two dead trees; whereas, the lowest frequency belongs to an area of 1200-1700 m2 created with falling of more than four trees. The highest number of seedling is observed in the decay stage (17600-ha). Number of seedlings obviously decreases in other development stages.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Caspian forests
  • KELARDASHT
  • beech
  • regeneration
  • development stages
1- ثاقب طالبی، خ.، قورچی‌بیگی، ک.، اسلامی، ع.، شهنوازی، ه. و موسوی میرکلایی، س.، 1380. ساختار راشستانهای خزری و امکان کاربرد شیوة تک گزینی در آنها. دومین اجلاس بین‌المللی جنگل و صنعت. جلد اول، ص: 107-138.
2- ثاقب طالبی، خ.، 1378. جزوه جنگل‌شناسی تکمیلی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.
3- حجتی، س. م.، 1378. بررسی نحوه پراکنش و ساختار سنی تجدید حیات طبیعی گونه راش در راشستانهای بخش گرازبن جنگل خیرودکنار نوشهر. پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران. 67صفحه + ضمائم.
4- دلفان اباذری، ب.، 1378. بررسی کمی و کیفی تحول تجدید حیات طبیعی در سری دوم طرح جنگلداری لنگا (دانگ تجدید نسل). پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، 191 صفحه.
5- سازمان جنگلها و مراتع کشور، 1377. طرح جنگلداری سری یک لنگا.
6- شهنوازی، ه.، 1379. ارزیابی کمی وکیفی حفره‌های زادآوری ایجاد شده در راشستانهای گلبند (سری جمند). پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، 116 صفحه.
7- مصدق، ا.، 1375. جنگل‌شناسی، انتشارات دانشگاه تهران، شماره 2314، 481 صفحه.
8- Burger, T. Duerig, R. Stocker, R. 2001. In den Ukrainischen Karpaten Buchen urwāelder sind anders. Wald und Holz 4(01): 55 - 58.
9- Emborg, J. Christensen, M. Heilmann - Clausen, J. 1990. The structural dynamics of Suserup Skov, a near natural temperate decidous forest in Denmark. Forest Ecology and Management 126 (2000): 173 - 189.
10- Korpel, S. 1995. Die Urwaelder der Westkarpaten. Gustav Fischer Verlag. Stuttgart. 310 p