بررسی‌ سازگاری‌ گونه‌های‌ درختی‌ و درختچه‌ای‌ به‌ منظور احیاء و توسعه ‌بیشه‌زارهای‌ حاشیه‌ رودخانه‌ دز در استان‌ خوزستان‌

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع.

2 عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور.

3 کارشناسان‌ مرکز تحقیقات‌ کشاورزی‌ و منابع‌ طبیعی‌ خوزستان‌.

چکیده

رودخانه‌ دز یکی‌ از پنج‌ رودخانه‌ مهم‌ دائمی‌ در استان‌ خوزستان‌ می‌باشد که‌ در اطراف‌ آن‌ بیشه‌زارهایی‌ به‌ صورت‌ پیوسته‌ یا منقطع‌ با تراکم‌ مختلف‌ عرصه‌ای‌ به‌ وسعت‌873/15 هکتار را پوشانده‌ است‌. در این‌ بررسی‌ از 10 گونه ‌درختی‌ و درختچه‌ای‌ به‌ منظور ایجاد «تنوع‌» جهت‌ احیاء و توسعه‌ بیشه‌‌زار حاشیه‌ رودخانه‌ دز استفاده‌ شد. این ‌آزمایش‌ در قالب‌ طرح‌ آماری‌ به‌صورت‌ بلوکهای‌ کامل‌ تصادفی‌ در سه‌ تکرار (در هر تکرار 90 اصله‌ نهال‌ به‌ فاصله‌ کاشت‌ 3×3 متر) از سال‌ 1372 به‌ مدت‌ 9 سال‌ در شرایط‌ دیم‌ به‌ مرحله‌ اجرا درآمد. اندازه‌گیریهای‌ نهایی‌ از قبیل‌درصد زنده‌مانی‌، میانگین‌ ارتفاع‌ و قطر و نیز اثر دورة‌ خشکی‌ و غرقابی‌ بر روی‌ گونه‌ها مورد بررسی‌ قرار گرفت‌. نتایج‌ حاصل‌ از این‌ پژوهش‌ حاکی‌ از آنست‌ که‌ گونه‌های, Eucalyptus camaldulensis 9616 A. stenophylla, A. salicina, E. microtheca, Acacia farnesiana وDalbergia sissoo با بیش‌ از75% زنده‌مانی‌ در زمرة‌ گونه‌های‌ سازگار و بسیار موفق‌ معرفی‌ می‌شوند. گونه‌ Acacia victoriae به‌ علت‌ عدم‌ سازگاری‌ با شرایط‌ سخت‌ اقلیمی‌ و ادافیکی‌ از سال‌ دوم‌ حذف‌ گردید. حداکثر میانگین‌ رشد ارتفاعی‌ و قطری‌ به‌گونه‌های‌ Dalbergia sissoo, E. camaldulensis 9616 و A. salicina تعلق‌ دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Study on compatibility of tree and shrub species with the aim of rehabilitation and extension of riparian lands in the margin of Dez River in khouzestan province

نویسندگان [English]

  • Majid Hassani 1
  • منوچهر Amani 2
  • Mohammad Hasan Saleheh Shooshtari 3
1 Research Expert, Research Institute of Forests and Rangelands(RIFR), Tehran
2 Member of Scientific Board, RIFR,
3 Forest Experts, Khouzestan Agricultural and Natural Resources Research Center., Ahwaz, Iran
چکیده [English]

DezRiver is one of the five most important permanent rivers of khouzestan province of Iran where there are about 15873 ha riparian groves, growing in continuous or discontinuous forms at different densities. Ten tree and shrub species were used in this experiment to increase diversity at the riparian groves of DezRiver and use them for rehabilitation and expansion program of the groves. The trail was conducted under experimental design of Randomized Complete Blocks with three replicates in 1993 at rainfed condition and in 2001. Ninety seedlings of each species were planted at each plot (3×3 m.) Survival and average of height and diameter of the species were recorded. Effects of drought and water logging period on the species performance were investigated. Six of the species (Eucalyptus camaldulensis 9616, E. microtheca, Acacia farnesiana, A. salicina, A. stenophylla and Dalbergia sisso) were the most resistant to ecological condition due to their high percentage of survival (> 75%). Acacia victoriaewas eliminated from the trail at the second year, because of its low resistant to soil and climate fragile conditions. The species E. camaldulensis 9616, Dalbergia sisso and A. salicina achieved the greatest average of height and diameter growth rate.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • river bank stabilization
  • riparian
  • rehabilitation
  • expansion
- البودویراج‌، ه‌.، 1375. منطقه‌ حفاظت‌ شده‌ و پناهگاه‌ حیات‌ وحش‌ دز. سازمان‌ حفاظت‌ محیط‌ زیست‌، اداره ‌کل‌ حفاظت‌ محیط‌ زیست‌ استان‌ خوزستان‌، 68 صفحه‌.
2- پابو، ه‌.، 1348. توسعه‌ و اصلاح‌ مراتع‌ ایران‌ از طریق‌ مطالعات‌ بتانیکی‌ و اکولوژیکی‌. ترجمه‌ گودرز شیدایی‌. وزارت‌ منابع‌ طبیعی‌، 219 صفحه‌.
3- تلوری، ع.، 1360. ایستگاه تحقیقات‌ جنگلها و مراتع‌ خوزستان. گزارش‌ اجمالی‌ طرحهای‌ تحقیقاتی‌ جنگلکاری‌ در خوزستان‌، 26 صفحه.
4- صالحه‌ شوشتری‌، م.‌ ح.، 1381. گزارش‌ نهایی‌ طرح‌ پیشاهنگ‌ اصلاح‌ و توسعه‌ بیشه‌‌زارهای‌ حاشیه ‌رودخانه‌های‌ خوزستان‌ با گونه‌های‌ درختی‌ و درختچه‌ای‌ سازگار بومی‌ و غیربومی‌. مرکز تحقیقات‌ کشاورزی‌ و منابع‌ طبیعی‌ استان‌ خوزستان‌، 124 صفحه‌.
5- قنادکار سرابی، م.، 1379‌. نقش پارکها و ذخایر جنگلی و مناطق حفاظت شده در جذب‌ توریسم‌ و اکوتوریسم‌ در شمال‌ کشور. جنگل‌ و مرتع‌، شمارة‌ 47: 32-42.
6- کلاگری‌، م.، 1372. بررسی‌ اکولوژیکی‌ جوامع‌ پده‌ Populus euphratica Oliv. در حاشیه ‌رودخانه‌ کارون‌. پایان‌نامة‌ کارشناسی‌ ارشد. دانشکده‌ منابع‌ طبیعی‌، دانشگاه‌ تهران‌، 127 صفحه‌.
7- مهندسین‌ مشاور دز آب‌. 1378. گزارش‌ هواشناسی‌ طرح‌ پتانسیل‌ یابی‌ و کنترل‌ سیلاب‌ استان‌ خوزستان‌. شرکت‌ مهندسین‌ مشاور دز آب‌، 109 صفحه‌.
8- Moynhan, B., 1998. Revegetation for river bank stabilization on theupper clark fork river. Missouri, U.S.A. [online]. Donna Defrancesco, Project Manager Mountana University. Available from: WWW. bitterrootrestoration. com /Documents/ Educational %20 posters/ Brendan's %20 Page/Web page%20II/rrshome. htm. (Accessed 07/15/2003).