بررسی مراحل تحولی راشستانهای طبیعی در قطعه شاهد منطقه کلاردشت (لنگا)

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور (چالوس).

2 عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع

3 عضو هیأت علمی دانشگاه تهران.

چکیده

جنگلهای پهن‌برگ معتدله شمال ایران میراث گرانبهایی است که به دنبال پسروی یخچالها در دوران سوم زمین‌شناسی به مرور به سمت عرضهای جغرافیایی بالا توسعه و گسترش یافته است. تنوع گونه‌ای (فون و فلور) اهمیت این جنگلها را چند برابر نموده است. به ‌طوری ‌که امروزه از این جنگلها به‌عنوان ذخیره‌گاه ژنتیکی و بانک ژن اسم برده می‌شود. حضور گونه‌های درختی ارزشمندی مانند «راش»، افرا، توسکا، شیردار، بارانک، زبان گنجشک، گیلاس وحشی، بلوط و انجیلی اهمیت این جنگلها را چندین برابر نموده است. گونه جنگلی «راش» از جمله گونه‌هایی است که در چرخة تکامل و توالی این جنگلها، نقش به سزایی داشته به ‌طوری که در حال حاضر 63/23 درصد تعداد و 96/29 درصد حجم جنگلهای شمال ایران را به‌خود اختصاص داده است. شناخت مراحل توالی و بررسی کمی و کیفی توده‌های جنگلی در هر مرحله تحول می تواند راهکارهای درستی را در مدیریت تهیه و اجرای طرحهای جنگلداری ارائه نماید. برای انجام این مطالعه عرصه‌هایی از طرحهای جنگلداری لنگا و کلاردشت که از زمان اجرای آنها به‌عنوان قطعه شاهد در نظر گرفته شده‌اند انتخاب و بعد با انتخاب 5 قطعه نمونه یک هکتاری به ابعاد 100×100 متر برخی از مشخصه‌های جنگل‌شناسی از جمله نوع گونه، تعداد در طبقات قطری و ارتفاعی، میزان موجودی، حجم، رویه زمینی، وضعیت تجدید حیات در هر مرحله تحولی مورد بررسی قرار گرفت.
نتایج حاصل نشان می‌دهد که سه مرحله اصلی تحول شامل: مراحل تخریب[1]، مرحله اولیه (صعود و افزایش رشد)[2] و اپتیمال[3] در این جنگلها قابل تشخیص و تفکیک است و در بین مراحل تحولی مختلف، مرحله اولیه با 468 اصله در هکتار (قطر بیش از 5/7 سانتیمتر) بیشترین تعداد و مرحله تحولی تخریب با 279 اصله کمترین تعداد در هکتار را دارا می‌باشند، از نظر حجمی مرحله اپتیمال با 588 متر مکعب بیشترین و مرحله تخریب با 357 متر مکعب کمترین میزان را دارا می‌باشند، درخصوص درختان خشک نیز بیشترین میزان حجم در مرحله تخریب مشاهده گردید (2/19 متر مکعب). همچنین درخصوص زادآوری بیشترین تعداد مربوط به مرحله تخریب (17600 اصله) و کمترین مربوط به مرحله اپتیمال (1090 اصله) می‌باشد.



4- Decay stage


5- Initial stage


6- Optimal stage

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Development stages and dynamic of undisturbed oriental beech (Fagus orientalis Lipsky) stands in Kelardasht region (Iran)

نویسندگان [English]

  • Bahram Delfan Abazari 1
  • Khosro Sagheb-Talebi 2
  • Manoochehr Namiranian 3
1 Senior Forest Expert; Forest, Range and Watercatchment Organization, Chalus, Iran.
2 Member of Scientific Board, Research Institute of Forests and Rangelands
3 Member of Scientific Board, University of Tehran.
چکیده [English]

The temperate deciduous stands in northern Iran are considered as relict forests from Tertiary, which have not been influenced by glacials. The high biodiversity makes these forests more valuable, hence we can consider them as a unique gene reserve in the world. Existence of several trees such as beech, maple, alder, wild service tree, ash, wild cherry, oak and ironwood make the value of Caspian forests more clearly.
Among these broad-leaved trees, beech has an important role in development and succession of the forests. The proportion of beech is 23.6% of total stem number and 29.9% of total volume of Caspian forests. Studying the development stages and the quantitative as well as qualitative characteristics of each stage in undisturbed stands can show us a sustainable management method of forest.
For this purpose, two reserve unmanaged beech stands in Kelardashat region are studied. Eight sample plots, each one ha (100 x 100m) laid out and parameters such as tree species, stem number per diameter, height classes, volume, basal area and regeneration were studied in each development stage.
Results showed that all the three main development stages (initial, optimal and decay) would be recognized in the studied beech forests. The maximum stem number per ha was 468 in the initial stage, whereas the minimum was 279 in the decay stage. The highest volume was computed for 588 m3/ha in the optimal stage, while the lowest was 357 m3/ha in the decay stage. The highest number of regeneration was observed in the optimal stage (17600 N/ha), whereas the lowest amount was observed in the optimal stage (1090 N/ha).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Caspian region
  • natural forest
  • undisturbed forest
  • beech
  • development stage
  • stem number
  • volume
1- اسلامی، ع.، 1379. بررسی ساختار طبیعی راشستانهای خالص و آمیخته در جنگلها حوزه نکا ظالمرود. پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، 92 صفحه.
2- اصلی، ع. و ندیالکوف، س. ت. 1351. بررسی سیمای توده‌های جنگلی دست نخورده راش ایران. نشریه منابع طبیعی ایران، انتشارات دانشگاه تهران شماره 24، ص: 1-27.
3- امانی، م. و حسنی، م. 1376. بررسی تیپولوژی توده مادری راش در جنگلهای سنگده، مجلة پژوهش و سازندگی شماره 37 ص: 4-28.
4- رسانه، ی.، مشتاق، م.، صالحی، پ.، 1380. بررسی کمی و کیفی جنگلهای شمال کشور، مجموعه مقالات همایش ملی مدیریت جنگلهای شمال و توسعه پایدار. سازمان جنگلها و مراتع کشور، ص: 56-81.
5- سازمان جنگلها و مراتع کشور، 1370. طرح جنگلداری سری یک کلاردشت.
6- سازمان جنگلها و مراتع کشور، 1377. طرح جنگلداری سری یک لنگا.
7- فلاح، الف.، 1379. بررسی ساختار توده‌های طبیعی راش در استانهای مازندران و گلستان. رساله دکتری دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، 220 صفحه.
8- مروی مهاجر، م. ر.، 1376. جزوه ارائه شده در گردهمایی آموزش تهیه طرح مدیریت منابع جنگلی در حوزه رویشی زاگرس در شیراز، منتشر نشده.
9- Emborg, J., Christensen, M., Heilmann-Clausen, J. 2000. The structural dynamics of Suserup Skov, a near natural temperate deciduous forest in Denmark. Forest Ecology and Management, 126 : 73 - 189 .
10- Korpel, S. 1995. Die Urwaelder der Westkarpaten. Gustav- Fischer Verlag. Stuttgart. 310 p.
11- Leibundgut, H.,1993. Europaeische Urwaelder. Hauptverlag, Bern. 260 p.
12- Sagheb-Talebi, Kh., Schütz, J.Ph. 2002.The structure of natural oriental beech (Fagus orientalis Lipsky) forest in the Caspian Region and the application of the group selection system. Forestry Oxford, vol. 75, No.4: 465-472.