بررسی برخی از خصوصیات کمی و کیفی تیپ‌های مختلف بنه (Pistacia atlantica) در استان یزد

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد

2 عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع

چکیده

بنهPistacia atlantica subsp. mutica) ) یکی از گونه‌های چوبی ناحیه رویشی زاگرس بوده که در استان یزد نیز در منطقه هرات و مروست در سطحی حدود 62000 هکتار پراکنش دارد و با گیاهان چوبی دیگری چون قیچ، تنگرس، پرند، بادام کوهی و افرا تشکیل تیپ‌های متعددی می‌دهد. بیشترین سطح مربوط به تیپ افرا ـ بنه با 14000 هکتار (5/22 درصد) و کمترین سطح مربوط به تیپ بنه ـ پرند با 1500 هکتار (4/2 درصد) می‌باشد. در این تحقیق با تهیه نقشه پراکنش تیپ‌های مختلف، اطلاعات لازم در خصوص شرایط بوم شناختی حاکم بر هر یک از تیپ‌ها از جمله زمین‌شناسی، خاک، پستی و بلندی و اقلیم، جمع‌آوری و مورد تفسیر قرار گرفت. با انجام عملیات میدانی، اطلاعات مورد نیاز در خصوص مشخصات کیفی و کمی هر یک از تیپ‌ها نیز در قطعات نمونه‌برداری جمع‌آوری گردید. اطلاعات جمع‌آوری شده شامل قطر تاج و درصد تاج پوشش و انبوهی جنگل، فرم فنوتیپ و سلامت تاج درختان و درختچه‌ها، وضعیت تنه درختان، قطر برابر سینه، تعداد در هکتار گونه‌های مختلف، ارتفاع درختان، گیاهان همراه، آفات و بیماریها، زادآوری، تولید مثل و جنسیت پایه‌ها می‌باشد. بررسیهای انجام شده نشان داد که وضعیت جنگل در غالب تیپ‌ها تخریب یافته و کلاسه جنگل تنک می‌باشد. بیشترین تعداد درخت بنه مربوط به تیپ بنه ـ بادام و کمترین آن مربوط به تیپ قیچ ـ بنه است، تعداد گونه‌های گیاهی همراه بالغ بر 62 گونه بوده که 16 گونه آن درختی و درختچه‌ای و بقیه گونه‌های علفی و بوته‌ای می‌باشد. بر روی درختان بنه حدود 16 گونه آفت و یک نوع بیماری شناسایی شد. میزان زادآوری در اکثر تیپ‌ها کم بوده و در تیپ بنه ـ افرا از وضعیت بهتری برخوردار است. 4/55 درصد از پایه‌ها ماده و 3/42 درصد را درختان نر تشکیل می‌دهند .

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigation on some quantitative and qualitative characteristics of different types of Pistachia atlantica at Yazd province

نویسندگان [English]

  • Mohammad Hadi Rad 1
  • Mohammad Fattahi 2
1 Member of Scientific Board, Yazd Agricultural and Natural Resources Research Centre, Yazd, I. R. Iran.
2 Member of Scientific Board, Research Institute of Forests and Rangelands, P. O.
چکیده [English]

The highest and lowest ratio of the forest cover area belonged to Pistachia atlantica, Acer monspessulanum (22.5%) and Pistachia atlantica – Pteropyrum aucheri types (2.5%), respectively. Environmental data including geology, pedology, geomorphology and climatology were collected and interpreted, using map of the forest types distribution. The quantitative and the qualitative data of the forest types were collected, using sampling plots at field works. These data contained crown cover diameter and percentage, height, accompanied plants, breast height diameter, density per hectare, crown phenotype form and health, and trunk individual's gender. The results showed that the most forest types were degraded and thin. The highest and the lowest number of P. atlantica belonged to P. atlantica – A. lycioides and Zygophyllum aurypterum-P. atlantica types, respectively. The total number of the accompanied species was 62, from which 16 species were trees and shrubs and the rest were herbs and bushes. Overall, 16 pest and one disease species were distinguished on Pistachia trees. Regeneration was little in most of the Pistachia forest types, but it was best at P. atlantica, A. monspessulanum type. The pistachia male and female trees covered 42.3 and 55.4% of the total trees, respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

  • quantity
  • quality
  • Ecology
  • Pest
  • disease
  • regeneration
  • gender

مراجع

1) ابراهیمی‌ رستاقی‌، م،1380. نقش‌ بنه‌ در مدیریت‌ جنگلهای‌ خارج‌ از شمال‌ کشور. خلاصه‌ مقالات‌ دومین‌سمینار ملی‌ بنه‌ (مروارید سبز)، مرکز تحقیقات‌ منابع‌ طبیعی‌ و امور دام‌ استان‌ فارس‌، صفحه‌ 1.
2) آل‌ منصور، ح،1380. آفات‌ مهم‌ بنه‌ و کلخونگ‌ در استان‌ فارس‌. خلاصه‌ مقالات‌ دومین‌ سمینار ملی‌ بنه‌(مروارید سبز)، مرکز تحقیقات‌ منابع‌ طبیعی‌  و امور دام‌ استان‌ فارس‌، 52 ـ 53.
3) بوبک‌، هـ . ترجمه‌ ع.‌ شاهسواری‌،1373. جنگلهای‌ طبیعی‌ و گیاهان‌ چوبی‌ ایران. انتشارات موسسه‌ تحقیقات‌جنگلها و مراتع‌، شماره 111، 266 صفحه‌.
4) بی نام، 1365. مطالعه جامع توسعه اقتصادی و اجتماعی استان یزد . جلد اول و سوم، گروه مطالعات هامون وزارت برنامه و بودجه، 430صفحه .
5) جهانپور، ‌ف. ا. سهرابی، س. ر، فتاحی، م، 1380 . بررسی فنولوژی بنه (Pistacia altantica )در استان لرستان . موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، نشریه شماره 331، تحقیقات جنگلها و مراتع 10-1: 259ـ269.
6) حمزه‌ زرقانی‌، ح.ا،1380. اثر برخی‌ از عوامل‌ محیطی‌ روی‌ شدت‌ زنگ‌ بنه‌ (Plieolaria terebinthi)) در جنگل‌ تحقیقاتی‌ بنه‌ فیروزآباد. خلاصه‌ مقالات‌ دومین‌ سمینار ملی‌ بنه‌ (مروارید سبز)، مرکز تحقیقات‌منابع‌ طبیعی‌ و امور دام‌ استان‌ فارس‌، صفحه49 ‌.
7) دهقان شورکی، ی، 1380 . اثرات زمان گرده افشانی بر میزان باروری و تولید میوه بنه، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع . نشریه شماره 333، تحقیقات جنگل و صنوبر 10-3: 311-322.
8) راد، م ـ هـ، 1380. بررسی عوامل موثر بر پراکنش پسته وحشی در استان یزد . گزارش نهایی طرح تحقیقاتی،مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام استان یزد، ‌81 صفحه .
9) رعیتی‌ نژاد، ع ـ ا، 1378. بررسی‌ و تعیین‌ میزان‌ رویش‌ قطری‌ درختان‌  و درختچه‌های‌ جنگلی‌ فارس‌ -گونه‌ بنه‌Pistacia mutica)). خلاصه‌ مقالات‌ گردهمایی‌ علمی‌ یافته‌های‌ تحقیقاتی‌ در احیاء توسعه‌ و بهره‌ برداری‌ از جنگلهای‌ جنوب‌، صفحه‌ 18.
10) فتاحی‌، م، 1374ـ الف . اکولوژی‌ پسته‌ وحشی‌. مجموعه مقالات اولین‌ سمینار ملی‌ بنه‌ (مروارید سبز)، مرکز تحقیقات‌ منابع‌طبیعی‌ و امور دام‌ استان‌ ایلام: 26-62.
11) فتاحی‌، م، 1374ـ ب. گسترشگاه‌ گونه‌  وی‌ول‌ وتیپولوژی‌ آن‌ در ایران‌. موسسه‌ تحقیقات‌ جنگلها و مراتع‌،نشریه شماره 178، 73 صفحه‌ .
12) فتاحی، م، 1374 ـ ج . مرفولوژی پسته وحشی و چگونگی اصلاح ژنتیکی آن. مجموعه مقالات اولین سمینار ملی بنه ( مروارید سبز)، مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام استان ایلام: 91ـ113.
13) طهماسبی، م، فتاحی، م، 1380. رابطه عوامل اکولوژیکی با عوامل کمی و کیفی درختان بنه در استان ایلام، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، نشریه شماره 331، تحقیقات جنگل و صنوبر 10-1: 145-170.
14) محمدی، م، 1374. آفات و بیماریهای درختان بنه و روش‌های مبارزه با آنها در ایران. مجموعه مقالات اولین سمینار ملی بنه (مروارید سبز)، مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام استان ایلام: 318ـ336.
15) نگهدار صابر، م. ر، فتاحی، م. 1380. وضعیت‌ جنگلهای‌ بنه‌ در ناحیه‌ رویشی‌ ایران‌ و تورانی‌، مطالعه ‌موردی‌ استان‌ فارس‌. خلاصه‌ مقالات‌ دومین‌ سمینار ملی‌ بنه‌ (مروارید سبز)، مرکز تحقیقات‌ منابع‌ طبیعی‌ و اموردام‌ استان‌ فارس‌، تحقیقات جنگل و صنوبر 10-1. 12
16) نعمتی، ا، ‌بردبار، س. ک. 1380 . بررسی اتکولوژی پسته وحشی (بنه) در استان فارس. موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع، نشریه شماره 331، تحقیقات جنگل و صنوبر10-1: 89-98.
17_ Bayan, M.M.2001. Pistachio in the southern provinces of Syria,,. Dryland  Agrobio , GEF / UNDP , No.5: 12-15.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار