بررسی نیاز رویشگاهی و برخی از خصوصیات کمی گونه وی ول (.Quercus libani Oliv) در استان کردستان

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد تحقیقات، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان کردستان.

2 عضو هیات علمی، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع.

چکیده

وی ول (.Quercus libani Oliv) یکی از گونه‌های جنگلی مهم و شاخص در زاگرس شمالی محسوب می‌گردد که گستره پوشش آن مناطق محدودی از استان آذربایجان غربی و کردستان را در بر می‌گیرد. بررسی حاضر به علت وجود اطلاعات اندک دربارة وضعیت و شرایط رویشگاهی این گونه، به منظور شناخت و کسب اطلاعات از ویژگی رویشگاهها و مقایسه آنها با همدیگردر استان کردستان انجام گرفته است. در مرحله نخست نقشه پراکنش گونه تهیه و بعد عرصه رویشی آن براساس خصوصیات ژئومورفولوژیکی به سه شکل دره، دامنه و یال تقسیم گردید و در داخل هر فرم رویشگاهی در دو منطقه بانه و مریوان قطعات نمونه ده آری به صورت تصادفی انتخاب و سپس تعدادی از مشخصه‌های کمی (قطر برابر سینه، ارتفاع درختان و درجه تاج پوشش) در شیب ها، جهات و ارتفاع‌های مختلف از سطح دریا اندازه گیری گردیدند. سپس هریک از رویشگاهها براساس خصوصیات ویژه خود معرفی و تبیین گردید. همچنین خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک نیز در رویشگاهها مورد مطالعه قرار گرفت. به منظور مقایسه مشخصه‌های مختلف در رویشگاهها از روش تجزیه واریانس براساس طبقه بندی یک طرفه استفاده و برای مقایسه رویشگاهها در دو منطقه بانه و مریوان از آزمون t-student استفاده گردید.
نتایج حاصل نشان می‌دهد که وی ول در ارتفاع 1400 تا 2000 متر از سطح دریا دیده می‌شود، ولی بهینه پراکنش ارتفاعی آن بین 1600 تا 1700 متر از سطح دریا است. در دره‌ها به دلیل غنی بودن و حاصلخیزی بیشتر خاک، درختان ابعاد و رشد بیشتری دارند. وی ول گونه‌ای نور پسند بوده که جهات شرقی و شمال شرقی را با درجه تاج پوشش کمتر از پنجاه درصد نسبت به سایر جهات ترجیح می‌دهد. رویشگاههای وی ول در مریوان نسبت به بانه به دلیل شرایط اکولوژیکی مناسب تر و دخل و تصرف کمتر، غنی تر بوده، به‌طوری که این موضوع در پاره‌ای از مشخصه‌های مورد مطالعه مشهود است. خاک رویشگاههای وی ول به طور کلی کم عمق با بافت سبک در قسمتهای سطحی و بافت سنگین در قسمتهای عمقی و اسیدیته بین 6 تا 7 است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Site demands and some quantitative characteristics of Lebanon oak (Quercus libani Oliv.) in Kurdistan province

نویسندگان [English]

  • Hosayn Maroofi 1
  • Khosro Sagheb-Talebi 2
  • Mohammad Fattahi 2
  • Mohammad Hosayn Sadri 1
1 Member of Scientific Board and Research Senior Expert, Kurdistan Agricultural and Natural Resources Research Centre
2 Member of Scientific Board, Research Institute of Forests & Rangelands
چکیده [English]

This study was carried out in cities of Baneh and Marivan in Kurdistan province where are located at west of Iran. The main aim of the study was to determine the ecological characteristics of Lebanon oak (Quercus libani Oliv.) which is the most important tree species of northern Zagros region in Iran.
     After developing the distribution map of this species, the study area was divided into three main land forms, including valley, slope and mountain ridge. Within each land form, sample plots (1000 m²) were allocated randomly and some of the quantitative characteristics of the oak trees were studied. The statistical data of the landforms were compared using analysis of variance and t- test. The results showed that Lebanon oak is a light demanding tree species which prefers to appear in east and north-east aspects. The altitude range of Lebanon oak varied between 1400 and 2000 meters above sea level, while the optimum range might be found at 1600-1700 m.a.s.l. Soils of the studied stands were shallow with light and heavy texture at surface and deeper layer, respectively. pH varied between 6 and 7.
     The greatest dimension and growth rate of Lebanon oak was observed at valley landform where the soil was humid and fertile. At best and most suitable sites pure stands were developed, but in other sites mixed stands were developed, including Gall oak (Quercus infectoria). The main regeneration form of the studied oak stands was coppice with standard, containing trees with forked and twisted stems.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iran
  • Kurdistan
  • land form
  • lebanon oak
  • site demands
  • soil

مراجع

1-  پورهاشمی، م.، 1382. بررسی تجدید حیات طبیعی گونه‌های مختلف بلوط در جنگلهای مریوان. پایان نامه دکتری رشته جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران. 166 صفحه.
2-   ثابتی، ح.ا.، 1355. جنگلها، درختان و درختچه‌های ایران. انتشارات سازمان تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی، 810 صفحه.
3-   جزیره‌ای ، م.ح. و ابراهیمی رستاقی، م. ،1382. جنگل شناسی زاگرس . انتشارات دانشگاه تهران، شماره 2633 ، 560 صفحه.
4-   زبیری، م.، 1373. آماربرداری در جنگل (اندازه گیری درخت و جنگل). انتشارات دانشگاه تهران، شماره 2238، 401 صفحه.
5-  طالبی، م.، 1383. بررسی نیاز رویشگاهی بلوط ایرانی  (Quercus brantii Lindl.) در استان چهارمحال و بختیاری. پایان نامه کارشناسی ارشد رشته جنگلداری، واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی. 87 صفحه.
6-  عباسلو، ع.، 1379. بررسی نیاز رویشگاهی و خصوصیات کمی و کیفی گونه‌های جنس بلوط و ممرز در جنگلهای ستن چای ارسباران. پایان نامه کارشناسی ارشد رشته جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تربیت مدرس. 127 صفحه.
7-  فتاحی ، م .، 1376. گسترشگاه گونه وی ول (Quercus libani) و تیپولوژی آن در ایران. انتشارات موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع،  نشریه شماره 178 ،73 صفحه .
8-   مهدی فر، د.،1383. بررسی نیاز رویشگاهی گونه بلوطدارمازو(Quercus infectoria Oliv.)   در منطقه شینه استان لرستان. پایان نامه کارشناسی ارشد رشته جنگلداری، واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی. 118 صفحه.
9-   نجفی، س.ی.، 1369.  جغرافیای عمومی کردستان. موسسه انتشارات امیرکبیر، 658 صفحه.
10-  یزدیان، ف.، 1379. تعیین گسترشگاه جنگلهای بلوط در ایران. پایان نامه دکتری رشته علوم جنگل، واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی. 313 صفحه + پیوستها.
11-    Aas, G. and Riedmiller, A., 1983. Naturführer Bäume. Gräfe and Unzer GmbH, München, 5. Auflage, 255 p.
12-    Amman, G., 1965. Bäume und sträucher des Waldes. Verlag Neumann Neudamm. München, 7. Auflage, 231 p.
13-    Annonymus, 1994. Der Grutli-Waldpfad. Schweizeriche Grutli Direction, Bern, 64 p.
14-    Assadi, M., 1987. Plants of Arasbaran protected area, NW, IRAN. (part 1). The Iranian journal of Botany. Research Institute of Forests and Rangelands.
Vol. 3 (2): 129-175.
15-    Browicz, K., 1994. . Chorology of Trees and Shrubs in South–West Asia and Adjacent Regions. Polish Scientific Publishers, Warszawa, Volume one: 33-39.
16-    Leibundgut, H., 1984. Unsere Waldbäume. Verlag Huber, Stuttgart, 168 p.
17-   Pourhashemi, M., Marvi Mohajer, M.R., Zobeiri, M., Zahedi Amiri, Gh. and Panahi, P., 2004. Identification of forest vegetation units in support of government management objectives in Zagros forests, Iran. Scandinavian Journal of Forest Research. Vol. 19 (4): 72-77.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار