ارزیابی میزان موفقیت جنگلکاری با گونه‌های پهن برگ در شهر اراک

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران

2 استادیار موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

3 کارشناس ارشد جنگلداری.

چکیده

 به منظور بررسی میزان موفقیت جنگلکاری با گونه‌های پهن برگ در شهر اراک، منطقه ای به صورت نوار جنگلی و به مساحت 160 هکتار شامل دو گونه زبان گنجشک و اقاقیا انتخاب شد. با جنگل گردشی در منطقه برای هر گونه 3 تیمار شامل:منطقه با دخالت مطلوب ومنظم مجری وتأثیرات اجتماعی زیاد، منطقه با دخالت متوسط و نامنظم مجری وتأثیرات اجتماعی متوسط و منطقه با دخالت کم و بدون برنامه مجری وتأثیرات اجتماعی کم مد نظر قرار گرفت. برای آماربرداری (با توجه به ساختار نواری منطقه) از روش پلات گذاری در امتداد ترانسکت استفاده شد. در نهایت 148 قطعه نمونه با فاصله 200 متر و به مساحت 200 مترمربع اندازه گیری شد. برای ارزیابی میزان موفقیت جنگلکاری، در قطعات نمونه مشخصه‌های کمی و کیفی برداشت شد. برای تجزیه و تحلیل داده‌های کمی از آزمونهای t و توکی (Tukey) وهمچنین در مطالعات کیفی از آزمونهای ناپارامتریک K نمونه مستقل (آزمونهای کروسکال والیس و کای اسکور) استفاده گردید. به منظور بررسی شرایط خاک منطقه، تعداد 7 پروفیل حفر و از هر پروفیل دو نمونه خاک (از اعماق30 -0 و 60-30 سانتیمتری) برای تعیین مشخصه‌های فیزیکی و شیمیایی خاک برداشت شد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که هرچه از سمت مناطق با دخالت کم و بدون برنامه به سمت مناطق با دخالت زیاد و منظم پیش می‌رویم بافت خاک مطلوب تر و حاصلخیزی خاک افزایش می‌یابد. همچنین در مناطقی که گونه زبان گنجشک کاشته شده حاصلخیزی خاک در مقایسه با مناطق کاشته شده با گونه اقاقیا کمتر می‌باشد. بر اساس نتایج حاصل از این تحقیق از لحاظ مجموع مشخصه‌های کمی و شاخص‌های استقرار جنگلکاری، گونه اقاقیا بر زبان گنجشک برتری دارد، ولی از لحاظ مشخصه‌های کیفی و نیز مسائل زیبایی شناختی و دید بصری، گونه زبان گنجشک در مجموع دارای مزیت بیشتری است. بنابراین به منظور توسعه فضای سبز و جنگلکاری با گونه‌های پهن برگ در شهر اراک، در مواردی که هدف طراحی منظر و مسائل زیبایی شناختی شهری  می‌باشد، پیشنهاد می‌گردد تا از گونه زبان گنجشک استفاده شود، ولی در حالاتی که استقرار جنگلکاری و بهبود مشخصه‌های کمی مدنظر است، گونه اقاقیا می‌تواند انتخاب مناسبی باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation of afforestation success by broad leaf species in Arak city

نویسندگان [English]

  • Asadollah Mataji 1
  • Reza Akhavan 2
  • Syavosh Aghakhani 3
1 Member of scientific board, Islamic Azad University
2 Member of scientific board, Research Institute of Forests and Rangelands.
3 Forest Senior expert.
چکیده [English]

     In order to investigate on situation of broad leaf afforestationin Arak city, a forest plantation around 160 ha, including ash (Fraxinus rotundifolia) and Black locust trees (Robinia pseudoacacia) was selected. For every species three treatments employed: 1- area with suitable and organized management and high social effects, 2- area with moderate irregular management and medium social effects and 3- area with low organized management and low social effects. Line sampling method was used for forest inventory regarding to the stripped shaped of the forest area by 200m intervals between plots. Finally, 148 sample plots with 200m2 surface area were measured. In each sample, qualitative and quantitative characteristics were recorded. T and Tukey tests were applied for quantitative data analysis as well as Kruskal-Wallis and Chi-Square tests for qualitative data. Seven soil profiles were digged for studying of soil condition in the study area. In each profile, two soil samples (depths 0-30 and 30-60 cm) were taken to analyze soil chemical and physical properties. Principal components analysis (PCA) was used to analyze soil characteristics. The results showed that the area with regular management has better condition than other treatments. Evaluation of plantation success indicated that black locust species is more successful  than ash trees considering quantitative characteristics and plantation establishment indices. However, considering qualitative characteristics and aesthetic issues as well as visual vision, ash tree generally has more privileges.

کلیدواژه‌ها [English]

  • afforestation
  • Arak
  • broad leaf
  • quantitative and qualitative evaluation
- جزیره ای، م.ح.، 1380. جنگلکاری در خشکبوم. انتشارات دانشگاه تهران، شماره 2476، 452 صفحه.
- خادمی، الف.، 1383. بررسی جنگلکاری پارک جنگلی خوجین و هروآباد خلخال و معرفی گونه‌های سازگار. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی- دانشگاه آزاد اسلامی واحدعلوم و تحقیقات تهران، 89 صفحه.
- زبیری، م.، 1373. آماربرداری در جنگل. انتشارات دانشگاه تهران، شماره 2238، 401 صفحه.
- زرین کفش، م.، 1380. خاکشناسی جنگل. انتشارات موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، شماره 292، 361 صفحه.
- صدوق، م.، 1383. مقدمه ای بر شناخت آلودگی هوا. انتشارات اداره کل حفاظت محیط زیست استان مرکزی، چاپ اول، 152 صفحه.
- فاطمی طلب، ر.، 1384. مقایسه الگوی استقرار در توده‌های مختلف و اثر آن بر روی شاخصهای کمی و کیفی دو گونه اقاقیا و زبان گنجشک (مطالعه موردی شهر تهران). پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی- دانشگاه آزاد اسلامی واحدعلوم و تحقیقات تهران، 131 صفحه.
- کرد، ب.، 1383. بررسی کمی و کیفی جنگلکاری پارک طبیعت پردیسان. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی- دانشگاه آزاد اسلامی واحدعلوم و تحقیقات تهران، 108 صفحه.
- مجد طاهری، ح.، 1374. بررسی مقایسه ای اثرات جنگل کاج الداریکا و اقاقیا بر روی برخی از خصوصیات فیزیکی، شیمیایی، حاصلخیزی و پوشش گیاهی زیر اشکوب منطقه جنگلی چیتگر. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی - دانشگاه تهران، 96 صفحه.
- محتاط، م.، 1370. سیمای اراک. انتشارات آگاه، چاپ دوم، شماره 1474، 573 صفحه.
- میربادین، ع.، 1373. بررسی علل ضعف فیزیولوژیک کاج تهران پارک چیتگر. مجله پژوهش و سازندگی، شماره 20: 54-34.
- Linden, M., 2003. Increment and yield in mixed stands with Norway spruce in southern Sweden. Doctoral dissertation. Southern SwedishForest Research Centre, SLU. Acta Universitatis agriculturae Sueciae. Silvestria vol. 260.
- Stebra, H., Blab. A. and Katzensteiner, K.  2002. Adapting an individual tree growth model for Norway spruce and pure and mixed species stand. Forest Ecology and Management. 159: 101-110.