بررسی سازگاری و رویش درختچه هوهوبا در جنوب استان فارس

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسنده

عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس

چکیده

درختچه هوهوبا(Simmondsia chinensis (Link) Schneider)  بومی مناطق خشک جنوب غربی ایالات متحده آمریکا و شمال مکزیک و از مقاوم‌ترین گیاهان به خشکی و گرما بوده که از نظر ایجاد فضای سبز و حفاظت خاک و احیای مناطق بیابانی حائز اهمیت است. به‌علاوه دانه‌ها‌ی گیاه حاوی 40 درصد موم مایع یا روغن منحصر به فردی است که در صنایع داروسازی، مواد و لوازم آرایشی و بهداشتی، تولید روغن خوراکی، و نیز در صنایع سنگین موارد مصرف بالقوه فراوانی دارد. به‌منظور بررسی سازگاری این گیاه در جنوب استان فارس در شرایط آبی و دیم، در سال 1372 تعداد 286 اصله در جهرم و در سال 1373 تعداد 225 اصله نهال در ایستگاه نیمه‌ لارستان غرس و همه ساله درصد زنده‌مانی‌، میزان رویش طولی و قطر تاج پوشش، فنولوژی، تفرق صفات در پایه‌های نر و ماده و سایر عوامل اندازه‌گیری و یادداشت‌برداری گردید. نتایج بدست آمده در جهرم حکایت از سازش گیاه با شرایط منطقه دارد و تولید بذر هوهوبا برای اولین بار در کشور در این آزمایش تحقق یافته است. میانگین (آبی و دیم) بذر تولید شده از 120 پایه ماده در سال‌های 1377، 1378 و 1379 به‌ترتیب در حدود 15، 22، و 35 کیلوگرم و میزان روغن اندازه‌گیری شده 43 درصد برآورد گردید. ادامه آبیاری از سال چهارم به‌بعد رویش طولی، تاجی و محصول پایه‌های ماده را در مقایسه با نهال‌های شاهد به‌طور معنی‌داری افزایش داد. گرچه در لارستان، درصد زنده‌مانی در تیمار دیم و رویش طولی و تاجی و تولید بذر به‌دلایلی از قبیل تغییر پروونانس، بافت سنگین‌تر خاک و نیز مشکلات حفاظتی، به‌اندازه جهرم رضایت بخش نبود، ولی گیاه هوهوبا در این منطقه نیز سازگاری نسبی داشته و به‌مرحله تولید بذر رسید. کسب نتایج مطمئن‌تر برای توصیه به دستگاه‌های اجرایی و بهره‌برداران منوط به اجرای فاز دوم تحقیقات در زمینه مقایسه پروونانس‌ها، کلن‌ها و ارقام مختلف می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Adaptation and growth potential of jojoba (Simmondsia chinensis (Link) Schnieder) at south of Fars province

نویسنده [English]

  • sayyed Morteza Mortazavi Jahromi
Member of scientific board, Research Centre of Agricultural and Natural Resources
چکیده [English]


Simmondsia chinensis
(Link) Schneider) commonly known as jojoba (hohoba), is a dioicious evergreen shrub native to dry regions of  south west of United States of America and north of Mexico.  This species is very tolerant to drought and heat and is of great importance with regard to soil conservation and combat desertification.  Moreover, it produces seeds which contain about 50% liquid wax, a unique substance which is of great value in cosmetics, food, pharmaceuticals and in other industries. To study the performance and adaptation of this species at south of Fars province in rain-fed and irrigated conditions, 286 and 225 seedlings were planted in statistical designs in 1993 and 1994 in Jahrom and Larestan, respectively. Growth, mortality and phenological factors including flowering, sex differentiation etc., of the plants were monitored at several irrigation levels. In Jahrom experiment, supplementary irrigation for two rows of plants continued after four years of establishment while the rest of the plants were left rain-fed.  In Larestan experiment, four different irrigation regimes (control, 45, 30, 15 day intervals) were applied during the trial period. Jojoba clearly demonstrated the potential and ability to adapt to the climatic and edaphic conditions in Jahrom region. For the first time in Iran, seed production was materialized in this experiment.  The mean weight of produced seed/plant from the total 120 female plants in Jahrom in 1998, 1999 and 2000 was 15, 22, and 35 Kg, respectively. Continuation of supplementary irrigation after the fourth year of establishment significantly increased height and crown diameter as well as seed production.  The survival of rain-fed plants and the growth and yield in almost all treatments in Larestan experiment were not as satisfactory as they were in Jahrom due to several factors such as different provenance, heavy textured soil, and protection difficulties.  However, jojoba generally demonstrated an acceptable adaptation in terms of reaching the stage of seed production. It is too early to recommend any commercial plantations unless more extensive experiments in the context of comparison of provenances and clones in different edaphic and climatic conditions are carried out.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Jojoba
  • survival
  • height
  • crown diameter
  • Rain-fed
  • drought resistant
  • Iran
- بی نام، 1378. سالنامه‌ هواشناسی استان فارس، دوره‌ی آماری، 1377-1370.
- تلوری، ع. و روحی پور، ح.، 1358. گزارش کشت هوهوبا در خزانه. گزارش ایستگاه تحقیقات جنگلها و مراتع خوزستان، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع. 21 صفحه.
- تلوری، ع. و روحی پور، ح.، 1363. گزارش پیشرفت کار طرح سازگاری هوهوبا در خوزستان. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، 12 صفحه.
- مرتضوی جهرمی، س. م.، 1362. طرح مقدماتی سازگاری گیاه هوهوبا در لارستان. ایستگاه تحقیقات جنگلها و مراتع فارس، 5 صفحه.
- مرتضوی جهرمی، س. م.، 1368. گزارش پیشرفت کار آزمایش سازگاری گیاه هوهوبا در لارستان. گزارش پژوهشی. مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس، 13 صفحه.
- Anonymus, 1974. Jojoba, a wax-producing shrub of the Sonoran Desert. University of Arizona, Arid Land Resource Information paper No.5. 141p.
- Anonymus, 1975. Products From Johoba: A promising new crop for arid lands. National Academy of Sciences, Washington D.C. 89p.
- Anonymus, 1985. Jojoba: new crop for arid lands, new material for industry. U.S. National Research Council. National Academy press, Washington, DC. 112p.
- Benzioni, A., 1988. Water status and its control  in Jojoba. 20-35. In: Baldwin, A.R. (ed.), Proc. 7th Int. Conf. on Jojoba and its uses: Production, processing and utilization of Jojoba. Phoenix, Arizona. Am. Oil chem. Soc. Champaign.
- Ehrler, W. L., Fink, D. H., and Mitchell, S. T., 1978. Water Harvesting Boosts Yield of Jojoba Seed. Agricultural Research. U.S. Department of Agriculture,  September issue: 8-10.
- Forti, M., 1973. Simmondsia Studies at the Negev Institute. National Council For Research and Development, Institute for Arid Zone Research, 28p.
 - Franco – Vizcaino, E. and Khattach, R., 1990. Elemental Composition of  Soils and Tissues of Natural Jojoba Populations of Baja California, Mexico. Journal of Arid Environments. 19 (1): 55-63.
- Hogan, B.W., 1983. Buffalo gourd and Jojoba: Potential new crops for arid lands. Advances in Agronomy,36: 317-349.
- Hogan, L., Lee, C. W., Plaskill, D.A. and Feldman, W.R., 1980. Jojoba, a new horticultural crop for arid regions. HortScience, Vol. 15(2): 114-188.
- Jacobini, A., 1990. The propagation of Jojoba: Advantages and Defects of Various Systems. Horticultural abstracts. 44(36): 73-77.
- MacMahon, J. A., 1975. The Structure and Distribution of Sonoran Desert Shrub Dominated Ecosystems in North America. Environmental Studies, No. 4. University of Tehran. 145p.
- Milthorpe, P. and Dunstone, R., 1989. The potential of jojoba (Simmondsia chinensis) in Australia. Australian Journal of Experimental Agriculture. 29(3): 383-387.
- Paroda, R. and Mal, B., 1989. New Plant Sources for Food and Industry in India. London. UK, Chapman and Hall Ltd. 186p.
- Tremper, G., 1999. The history and promise of jojoba (From Internet: http://www.armchair.com/warp/jojoba1.html).
- Verschuren, D., 1989. Evaluation of Jojoba oil as a low energy fat. Food and Chemical toxicology. 27: 1-35-44.
- Yermanos, D.M., 1973. Jojoba, General Information. University of California, Riverside, 21p.
- Yermanos, D.M., 1977. Jojoba – genetically controlled botanical traits. J.Am. Oil Chem. Soc. 54: 544-548.