اثر انبوهی و شدت هرس بر زنده‌مانی و شادابی تاغ‌کاری های استان یزد

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار پژوهشی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد

2 کارشناس مرتع و آبخیزداری مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد

چکیده

تعیین عوامل مؤثر بر زنده‌مانی و شادابی گیاه تاغ از جمله نیازهای تحقیقاتی در توسعه پایدار عرصه‌های تاغ‌کاری شده در مناطق بیابانی محسوب می‌شود. به‌همین منظور در آبان‌ماه 1373 محدوده‌ای به‌وسعت 3 هکتار در عرصه جنگلهای دست‌کاشت میان‌سال تاغ منطقه اشکذر که آثار پژمردگی در آنها قابل مشاهده بود، انتخاب و نسبت به هرس درختچه‌های آن مطابق برنامه پیش‌بینی شده در طرح اقدام گردید. این پژوهش در قالب بلوکهای کامل تصادفی و به‌صورت کرتهای خرد‌شده با دو تیمار اصلی انبوهی 250 و 125 اصله در هکتار و 4 تیمار فرعی هرس از سطح زمین، ارتفاع حدود 10 سانتی‌متر، 35 و 70 سانتی‌متر و تیمار شاهد (بدون هرس) اجرا شد. با گذشت یک سال از قطع درختچه‌ها، تعیین درصد زنده‌مانی پایه‌های اولیه در پاییز آغاز و هر ساله در زمان مشابه تا سال 1379 ادامه یافت، اما تعیین میزان شادابی گیاهان فقط در سال 1379 انجام گردید. نتایج نشان داد که درصد زنده‌مانی در تیمارهای آزمایشی اختلاف معنی‌داری ندارند. تیمار‌های انبوهی بر میزان شادابی گیاهان تأثیر معنی‌داری نداشته است، اما هرس بر شادابی درختچه‌ها تأثیر معنی‌دار می‌گذارد (01/0P<). حداقل شادابی با میزان 5/25 درصد در تیمار بدون هرس با انبوهی 250 اصله در هکتار بروز می‌نماید. در این بررسی هرس از ارتفاع 35 سانتی‌متری به‌عنوان شیوه مناسب پرورشی معرفی می‌گردد که میزان شادابی آن در تیمارهای انبوهی 250 و 125 اصله در هکتار به‌ترتیب برابر 3/43  و 9/40 درصد می‌باشند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The effects of density and pruning levels on survival and vigority in Saxaul (Haloxylon aphyllum Minkw.) plantations of Yazd province

نویسندگان [English]

  • Naser Baghestani Maybodi 1
  • Amanollah Rahbar 2
1 Assistant Prof., Agricultural and Natural resources Research Center of Yazd province
2 Range and watershed management Expert, Agricultural and Natural resources Research Center of Yazd province
چکیده [English]

     The determination of survival and vigority effective parameters on old saxaul (Haloxylon aphyllum) shrub is essential for sustainable development of planted forests in desert area. In fact, the objective of this study was to determine the effects of different density and pruning levels on survival and the vigority of saxaul. The study was carried out in obviously wilted planted saxaul forest that is located in Ashkezar desert region of Yazd province.  Experiment was conducted in split plot design with main-plots that had 250 and 125 trees per ha and sub-plots were 3 types of pruning at height of 10, 35 and 70 cm above ground surface, plus control (no pruning) sub-plot. Pruning was done on autumn 1994. After one year from shrubs pruning, analysis of plant mortality percentages was started and continued on the same pruning time to 2000. The determination of vigority carried out only in 2000. Results showed that the differences of survival among all treatments were not significant. The effect of density on vigority was also not significant, whereas the pruning height had significant effect (p<0.01) on vigority of saxaul shrubs. One can conclude that the best pruning method was cutting 35 cm above ground with vigority of 43.3% and 40.9% in 250 and 125 trees per hectare treatments, respectively.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Saxaul (Haloxylon aphyllum)
  • plantation
  • vigority
  • survival
  • pruning
  • Density
- احمدی. م.، جعفری، م.، باغستانی‌میبدی. ن. و قنادها، ن.، 1379. اثرات جذب و تجمع املاح آب و خاک در خشکیدگی آتریپلکس‌های دست‌کاشت منطقه کویر چاه‌افضل اردکان. مجله پژوهش و سازندگی، 46: 15-12.
- اختصاصی. م.، احمدی، ح.، باغستانی میبدی، ن.، خلیلی، ع. و فیض‌نیا، س.، 1375. منشأ‌یابی تپه‌های ماسه‌ای در حوزه دشت یزد- اردکان. مؤسسه تحقیقات جنگلها  و مراتع. نشریه شماره 145، 259 صفحه.
- اسکندری، ذ.، 1374. بررسی نقش عوامل پدولوژیکی در رشد و استقرار گیاه آتریپلکس در منطقه حبیب‌آباد اصفهان، مجله پژوهش سازندگی، 29: 21-16.
- امانی، م. و پرویزی، ا. 1375. تاغ، جنگل‌شناسی و پرورش جنگل (سیلویکولتور). مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع. نشریه شماره 49، 118 صفحه.
- باغستانی میبدی، ن.، 1375. بررسی تأثیر هرس در رشد و شادابی درختچه اشنان و استفاده بهینه از تولید سالانه آن. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع. نشریه شماره 143، 46 صفحه.
- باغستانی میبدی، ن.، رهبر، ا. س.، شمس‌زاده، م. و رهبر، ا.م.، 1382. بررسی تأثیر چند شیوه هرس بر رشد و شادابی درختچه‌های مسن‌ تاغ با دو سطح تراکم مختلف در محدوده جنگلهای دست‌کاشت یزد. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد. 46 صفحه.
- باغستانی میبدی، ن.، سندگل، ع. و کریمی، ا.، 1384. اثرات فواصل کاشت و نوع هرس بر تولید و دیر زیستی گونه آتریپلکس لنتی‌فرمیس منطقه چاه‌افضل اردکان یزد. گزارش نهایی طرح پژوهشی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد. 84 صفحه.
- بی‌نام، 1382. گزارش فعالیتهای تثبیت شن در استان یزد. اداره کل منابع طبیعی استان یزد. 12 صفحه.
- جاریانی. م. و ناطقی، د.، 1382. تاغ را بهتر بشناسیم. خبرنامه پیک سبز. سازمان جنگلها و مراتع کشور. ویژه‌نامه روز جهانی بیابان‌زدایی: 54-51.
- جم‌زاد، ز.، 1371. چگونه هرس کنیم. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع. نشریه شماره 84، 192 صفحه.
- حکمتی، ج.، 1362. هرس علمی و عملی. انتشارات علمی و فنی. چاپ اول، 400 صفحه.
- خلیلی، ع.، 1360. شناخت اقلیمی استان یزد. دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران. چاپ اول، 116 صفحه.
- دوست حسینی، ک. و روشنی رزمهری، ع.، 1375. بررسی امکان استفاده از گونه‌های تاغ و صنوبر در ساخت تخته‌خرده چوب. مجله منابع طبیعی ایران، 49: 96-87.
- دیبایی، ش.، 1381. بررسی اکوفیزیولوژیک گونه سیاه‌تاغ در شرایط گلخانه و عرصه طبیعی چاه‌افضل اردکان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان. رشت، 109 صفحه.
- رضایی، ع.، 1372. بررسی اثر درجات مختلف شوری روی قره‌داغ و مقایسه آن با آتریپلکس در کویر میقان اراک. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس. تهران، 142 صفحه.
- رهبر، ا.، 1364. تأثیر انبوهی و بارندگی روی رشد و سرسبزی تاغزارهای دست‌کاشت. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع. نشریه شماره 44، 45 صفحه.
- رهبر، ا.، 1375. راهنمای کاربرد یافته‌های پژوهشی برای پیشگیری یا رفع پژمردگی تاغ‌کاریها از طریق بهینه سازی انبوهی به تناسب بارندگی و خاک. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع.نشریه شماره 147، 26 صفحه.
- رهبر، ا‌.م.، باغستانی میبدی، ن. و دانایی، ر.، 1384. بررسی سازگاری تعدادی از گونه‌های مقاوم به شوری در اراضی حاشیه کویر چاه افضل اردکان. فصلنامه جنگل و مرتع، 67: 71-66.
- طلایی، ع.، 1377. فیزیولوژی درختان میوه مناطق معتدله. انتشارات دانشگاه تهران. چاپ اول. 423 صفحه.
- عرب‌زاده، ن.، 1374. بررسی تأثیر روشهای مختلف هرس در تجدید سرسبزی و استحصال چوب تاغ‌کاریها. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشکده علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، 153 صفحه.
- علیزاده، م.، 1360. گزارش مقدماتی طرح هرس انتهایی تاغ درمنطقه سبزوار. گزارش منتشر نشده موجود در آرشیو بخش تحقیقات بیابان، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع.
- کوچکی، ع. و علیزاده، ا.، 1365. اصول زراعت در مناطق خشک. انتشارات آستان قدس رضوی، مشهد. چاپ اول. 260 صفحه.
- لویت، ژ.، 1980. آثار شوری و برخی عناصر بر رشد و نمو گیاهان. ترجمه باغستانی میبدی. ن. و لسانی، ح.، 1378. مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام استان  یزد (منتشر نشده)؛ 215 صفحه.
- Abou-Deya, I. and Draz, M., 1996. Oldman saltbush (A. nummularea) for forage and sand dune stabilization. Annals of Agricultural Science. Cario, Egypt. 41(2): 815-825.            
- Abou-Deya, I. and Kandil, A., 1996. Productivity of Atriplex nummularia as affected by water deficits and grazing intensities under violent aridity. Annals of Agricultural Science. Cario, Egypt. 41(2): 827-836.
- Stoddart, L. A., smith. A. D. and box, t.W., 1975. range management. third-ed. Mc Graw Hill. New York, 532 p.
- Valentine, J. F., 1990. Grazing management. Academic press. INC., New York, 553 p.