نوسان های وقوع باد و روزهای طوفانی طی نیم قرن گذشته در منطقه خزری

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسنده

استادیار پژوهشی، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

چکیده

در این تحقیق براساس بازدید از مناطق جنگلی و مطالعه نقشه پوشش گیاهی، سه منطقه که معرف اقلیمهای اصلی جنگلهای هیرکانی می‌باشند انتخاب شدند. این سه منطقه عبارتند از: اقلیم مرطوب در غرب (گیلان)، اقلیم‌ معتدل در قسمت میانی (مازندران) و اقلیم خشکتر در شرق (گرگان). در تحلیل و بررسیها، داده‌های ثبت شده در چهار ایستگاه هواشناسی مورد بهره‌برداری قرار گرفتند. تغییرات عوامل مختلف اقلیمی شامل حداکثر، حداقل و متوسط سالانه درجه حرارت، میزان روزانه و سالانه نزولات جوی، سرعت باد و روزهایی که در آن تندر و طوفان واقع شده و نیز ارتباط آماری آن با دما و نزولات آسمانی مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در هر چهار ایستگاه روند روزهای با تندر و طوفان در طول حدود پنجاه سال گذشته، روندی افزایشی را نشان می‌دهد که از نظر آماری ارتباط مثبت با هم دارند. دو ایستگاه انزلی و بابلسر که تحت تأثیر اقلیم ساحلی دریای خزر می‌باشند در مقایسه با دو ایستگاه رشت و گرگان روزهای طوفانی بیشتری را نشان می‌دهند. در سالهای اولیه این تحقیق (حدود سالهای 1950 تا 1975) در ایستگاه رشت مشابه ایستگاه گرگان، وقوع روزهای طوفانی وجود ندارد، اما پس از آن روند افزایشی را با شیب تند نشان می‌دهند. این تغییرات تحت تأثیر تغییرات واقع شده در روند دمایی و نزولات جوی در این دو ایستگاه می‌باشد. متوسط ماهانه تعداد روزهای طوفانی همراه با تندر در مدت حدود پنجاه سال گذشته برای هر چهار ایستگاه در ماههای سرد، بسیار محدود و حدود صفر و برای هر چهار ایستگاه در مهر‌ماه یک روند افزایشی را نشان می‌دهد. روزهای با وقوع تندر و طوفان در هر چهار ایستگاه ارتباط آماری مثبت را نشان می‌دهد و این همسوئی در ایستگاههای گرگان و رشت (905837/0)، انزلی و رشت (620107/0) و انزلی و گرگان (57917/0) به‌صورت معنی‌دارتری مشاهده می‌شود. نتایج بدست آمده از این تحقیق نشان می‌دهد که روند وقوع تعداد روزهای با باد همراه با تندر در منطقه خزر تغییر کرده و در طول سالهای مورد مطالعه نرخ افزایشی داشته است. بر مبنای نتایج حاصل از این تحقیقات می‌توان نتیجه گرفت که تغییرات در نرخ روند دما و میزان نزولات جوی در طول نیم قرن گذشته و به‌ویژه در مدت 25 سال گذشته، تأثیرات مهمی در سرعت و جهت بادها گذاشته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Thunder and storm fluctuations in the Caspian region over the last half century

نویسنده [English]

  • Mostafa Jafari
Assistant Prof., Research Institute of Forests and Rangeland
چکیده [English]

     Thunder and storm fluctuations as consequences of climate change were studied in the Caspian region over the last half century. In this study, whole forest areas in southern part of Caspian sea were monitored by study on vegetation map and field visit. Three points representing the major part of the Hyrcanian forests were selected from wet part in the west to drier part in the east. Four meteorological stations data used for investigation. Most of climatic factors including maximum, minimum and mean annual temperature; daily, monthly and annual precipitations were investigated. Numbers of days with thunder and storm as well as wind speed were used for conclusion. During last half century, as consequence of climate change by means of increasing temperature and changing precipitation trends, number of Days With Thunder and Storms (DWTS) increased in forest area in the Caspian region. In Rasht and Gorgan stations, the number of days with thunder and storm in last half century, especially in last 25 years showed a sharp increase. This is in the same line of increasing mean annual temperature about 1.28°C and minimum temperature about 2.45°C in Rasht station. In addition, it is against the decrease of precipitation for the period of last 53 years in Gorgan station which is about 55.6 mm. Anzali and Baboulsar stations which are under coastal climate condition have a fluctuating trend of DWTS but also showed a mild increase in the trend of DWTS during last fifty years. This is in favor of increasing the mean annual temperature in Baboulsar station in last 54 years, about 1.44°C and its minimum temperature about 1.80°C. Also again, it is against the decrease of annual precipitation in Anzali station during last 54 years of records, which is about 409.4 mm and amount of the decreas of precipitation for the period of last 53 years in Gorgan station is about 55.6 mm.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Climate change
  • wind
  • thunder
  • Storm
  • Caspian region