ارزیابی کارایی مدل های تجربی پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش (حائری - سمیعی و مورا - وارسون) برای بررسی وضعیت شبکه جاده جنگلی طراحی شده در جنگل شصت‌کلاته گرگان

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد جنگل‌داری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

2 دانشیار، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان.

3 دانشیار، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

4 مربی، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیز داری کشور

چکیده

شناسایی مناطق مستعد وقوع زمین لغزش از طریق پهنه‌بندی خطر، یکی از اقدامات موثر و ضروری در مدیریت خطر و بحران، به‌ویژه در مناطق جنگلی برای کاهش هزینه‌های احداث و نگهداری جاده‌هاست. هدف از این تحقیق ارزیابی کارایی مدلهای تجربی پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش (حائری - سمیعی و مورا - وارسون) در بررسی وضعیت شبکه جاده جنگلی طراحی شده سری دو جنگل شصت‌کلاته گرگان می‌باشد. نقشه زمین‌لغزشهای موجود به‌منظور ارزیابی کارایی مدلهای مورد بررسی از طریق عملیات میدانی و جنگل‌گردشی با استفاده از دستگاه موقعیت‌یاب جهانی (GPS) ثبت و در محیط  GISتهیه شد. پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش با استفاده از عوامل مؤثر در دو روش حائری- سمیعی و مورا - وارسون صورت گرفت. پس از تهیه نقشه نهائی پهنه‌بندی، کارایی مدلها براساس دو شاخص دانسیته نسبی (Dr) و جمع مطلوبیت (Qs) مورد ارزیابی قرار گرفت. از بین دو مدل مورد آزمون براساس نتایج شاخص Qs، مدل حائری- سمیعی با 251/1 Qs= نسبت به مدل مورا - وارسون با 586/0Qs= دارای مطلوبیت نسبی در حدود صددرصد است. همچنین نتایج نشان داد که در رابطه با شبکه جاده طراحی شده، مساحتی در حدود 670 هکتار (حدود یک سوم سطح سری) دارای استعداد بروز خطر زیاد و بسیار زیاد می‌باشد. همچنین بیشترین طول جاده شماره 3 از مناطق با طبقه خطر زیاد عبور می‌کند که با توجه به سطح این طبقه در مناطق بالادست سری که تحت پوشش جاده شماره 3 قرار دارد، این موضوع منطقی است. اما در جاده‌های شماره 2 و 3 این امکان وجود دارد که طول جاده‌های عبور کرده از طبقه با خطر زیاد را به‌میزان زیادی کاهش داد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation the efficiency of experimental landslide hazard zonation models (Haeri-Samiei and Mora-Varson) for considering designed road network in Shastkalate forest, Gorgan

نویسندگان [English]

  • Hamed Afjei Nasrabadi 1
  • Sha'ban Shataei Joybari 2
  • Nasrollah Rafatnia 3
  • Mohsen Shariat Jafari 4
1 M.Sc. of forestry. Gorgan University of Agriculture Sciences and Natural Resources
2 Associate Prof., Gorgan University of Agriculture Sciences and Natural Resources
3 Associate Prof., Gorgan University of Agriculture Sciences and Natural Resources
4 Senior expert, soil conservation and watershed management research center
چکیده [English]

      Identification of susceptible areas to landslide occurrence is one of the basic measures in reduction of possible risk and hazard management. The main goals of this paper are investigation on designed forest road network according to landslide hazard zonation and comparing applicability of two experimental landslide hazard zonation models (Haeri-Samiei and Mora-Varson) at the Shastkalate forests, Gorgan. By field work, the occurred land slides at the study area were gathered and recorded by GPS device. The elements for each model were generated and prepared in GIS. The landslide zonation for study area was done using mentioned models and their required factors. The efficiency of outputs of models was assessed by DR and QS indices. The results showed that at the study area the Haeri-Samiei model with QS= 1.251 had relative desirability compared to Mora-Varson model (QS= 0.586). In order to investigate on designed road network, the road network map was prepared. Based on results, using Haeri-Samiei model, situation of roads and rate of being at hazards were determined. Results showed that there are many of roads in high risk zones which should be designed again by forest managers.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • experimental landslide zonation
  • Haeri-Samiei
  • Mora-Varson
  • efficiency assessment
  • forest road
- امینی‌زاده، م.، 1377. پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش در حوضه آبخیز سد جیرفت. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، مؤسسه بین المللی امام خمینی. 112 صفحه.
- اونق، م.، 1383. جزوه درس آمایش سرزمین، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان. 115 صفحه.
- بیرودیان، ن.، 1377. بررسی کمی حوضه آبخیز قره‌سو. طرح تحقیقاتی. دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان. 146 صفحه.
-بی‌نام،1380. طرح جنگل‌داری سری 2 جنگل شصت‌کلاته. معاونت فنی اداره کل منابع طبیعی استان گلستان. 154 صفحه.
- حائری، م. و سمیعی، ا.، 1376. روش جدید پهنه‌بندی مناطق شیبدار در برابر خطر زمین‌لغزش با تکیه بر بررسی‌های پهنه‌بندی استان مازندران. فصلنامه علمی پژوهشی علوم زمین، 23: 16-2.
- شریعت جعفری، م.، 1375. زمین‌لغزش (مبانی و اصول پایداری شیبهای طبیعی). انتشارات سازه، 205 صفحه.
- فتاحی اردکانی، م. ع.، غیومیان، ج. و جلالی، ن.، 1382. ارزیابی کارآیی مدل‌های پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش در حوضه آبخیز سد لتیان، مجله زمین‌شناسی مهندسی، 1 (1): 42-25.
-فرزامجو، ف.، 1376. پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش. پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران. 120 صفحه.
- Anbalagan R., Sharma, L. and Tyag, i. S., 1993. Landslide hazard zonation (LHZ) mapping of a part of DoomValley, Garthwal Himalaya, India. In: Choudhury, D. & Kumar, S. (eds.). Environmental Management, Geo-Water, Eng-Aspects, Balkema Rotterdam: 1-11.
- Blanc, R.P., and Cleveland, G.B., 1968, Natural slope stability as related to geology, San Clement area, Orange and San Diego Counties, California: California Division of Mines and Geology, Special Report 98, 19 p.