بررسی نیاز رویشگاهی گونه بادامک (Amygdalus scoparia Spach.) در جنگل های زاگرس (مطالعه موردی: رویشگاه کره‌بس، استان چهارمحال و بختیاری)

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد جنگل‌داری

2 استادیار، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات

3 مربی پژوهشی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان چهارمحال و بختیاری

چکیده

بادامک جزء گونه‌های با اهمیت و از ذخایر درختان و درختچه‌های ایران محسوب می‌شود. عدم شناخت کافی از این گونه مانع جدی در احیاء رویشگاههای تخریب یافته آن و برنامه‌ریزی به‌منظور مدیریت بهینه رویشگاههای موجود خواهد بود. بر این اساس آگاهی از نیاز رویشگاهی این گونه و تعیین مشخصه‌های کمی و کیفی آن می‌تواند کمک شایانی برای استفاده مناسب از این گونه به‌همراه داشته باشد. به‌منظور اجرای این تحقیق پس از جنگل‌گردشی و بررسی مقدماتی منطقه، محدوده رویشگاهی بادامک در منطقه بر روی نقشه توپوگرافی 1:25000 مشخص شد. سپس با تلفیق نقشه‌های شیب، ارتفاع از سطح دریا و جهت جغرافیایی، نقشه واحدهای شکل زمین تهیه و واحدهای کاری با طبقات شیب، ارتفاع و جهت جغرافیایی مختلف تعیین شدند. در هر واحد کاری با توجه به ‌وسعت، 1 تا 2 نقطه به‌صورت تصادفی به‌عنوان مراکز قطعات نمونه 1000 مترمربعی در نظر گرفته شدند. در قطعات نمونه کلیه صفات کمی و کیفی شامل ارتفاع، تعداد جست، قطر یقه  قطورترین جست، قطر تاج، سلامت و کیفیت تنه کلیه پایه‌ها اندازه‌گیری شدند. در میکروپلات میانی میزان تجدیدحیات گونه‌های درختی و درختچه‌ای به‌ویژه بادامک شمارش شد. در هر قطعه نمونه، نمونه خاک از دو عمق صفر تا 20 و 20 تا 40 به‌منظور انجام آزمایشهای خاک تهیه و مشخصه‌های فیزیکی و شیمیایی خاک اندازه‌گیری شد. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که جهت جغرافیایی به‌عنوان عامل بسیار مهم در پراکنش بادامک می‌باشد، به‌طوری‌که میانگین ارتفاع، تعداد جست، قطر یقه، قطر تاج و درصد تاج‌پوشش این گونه در جهت جنوبی بیشتر از جهت شمالی بوده است. همچنین طبقه ارتفاعی 1800 تا 1900 متر از سطح دریا بهترین محدوده رویشی برای گونه بادامک در منطقه مورد مطالعه است. تجدیدحیات این گونه در جهت جنوبی، طبقه ارتفاعی1800 تا1900 متر از سطح دریا و شیب 40 تا 50 درصد بیشترین میزان را به‌خود اختصاص داده است. حضور گونه بادامک بر روی سازندهای آهکی و بیشتر بودن میزان T.N.V (درصد مواد خنثی شونده، آهک) در جهت جنوبی نسبت به شمالی و طبقه ارتفاعی 1800 تا 1900 متر حاکی از آهک‌دوست بودن این گونه است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigation on site demand of Almond (Amygdalus scoparia Spach.) in Zagros Forests (Case study: Karebassite of Chaharmahal and Bakhtiari province)

نویسندگان [English]

  • 'Auref Salarian 1
  • Asadollah Mataji 2
  • Ya'ghoob Iranmanesh 3
1 M.Sc. of forestry
2 Assistant Prof., Islamic Azad University
3 Senior research expert. Research Center of Agricultural and Natural Resources of Chaharmahal va Bakhtiari province
چکیده [English]

Amygdalus scoparia is one of the most important shrubs of Zagros forests. This species could be used as a pioneer element to rehabilitate destroyed forests, therefore having knowledge of ecological characteristics of Amygdalus scoparia can help forest managers for a proper application of this species. This research was conducted in Karebas region from Chaharmahal and Bakhtiari province. Firstly, all of the region were surveyed and the sites of Almond were determined in 1:25000 topographic map. Then land unit map were obtained by overlaying altitude, aspect and slope maps. In each work unit, one or two plots (1000m2) were established, overall 58 plots were allocated and site demands, physical and chemical properties of soil and tree quantitative and qualitative characteristics were studied in each plot. Results showed that one of the most important affecting factors in distribution of Almond is geographical aspect, hence this species is appeared in southern aspects. Also altitude is another factor for the presence of Almond; the highest presence of Almond is observed between 1800-1900 m.a.s.l. The highest amount of regeneration of Almond was appeared on southern aspect, 1800-1900 m.a.s.l. and 40-50 % slope. This species is often distributed on alkaline soils with loamy and clay-loamy texture.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Amygdalus scoparia
  • site demand
  • Zagros forests
- الوانی‌نژاد، س.، 1378. بررسی عوامل موثر بر پراکنش گونه بادام کوهی در دو منطقه مختلف استان فارس. پایان‌نامه کارشناسی ارشد جنگلداری. دانشکدة منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس. 144 صفحه.
- ایران‌نژاد پاریزی، م.، 1374. بررسی اکولوژیک جوامع گونه‌های طبیعی بادام در استان  کرمان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد جنگلداری. دانشکدة منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس. 145 صفحه.
- ترابیان، س.ی.،‌ 1378. بررسی پراکنش بادام و نیازهای اکولوژیک آن در استان خراسان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد جنگلداری. دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات. 135 صفحه.   
- ثاقب طالبی، خ.، 1383. نگاهی به جنگل های ایران. انتشارات موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع. شماره 339. 28 صفحه.
- جهانبازی گوجانی، ح.، ایران‌منش، ی. و طالبی، م.، 1384. بررسی میزان رویش20 ساله عوامل کمی جنگلکاری با بادام اسکوپاریا (Amygdalus scoparia Spach.) در مناطق تخریب یافته جنگلهای استان چهارمحال و بختیاری. خلاصه مقالات همایش آینده جنگلهای ایران: 76-75.
- خاتم‌ساز، م.، 1371. فلور ایران، تیره گل سرخ. انتشارات موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، تهران، 352 صفحه.
- سلطانی، م.، 1379. مدیریت منابع طبیعی تجدید شونده، گزارش هوا و اقلیم حوضه ونک (کره‌بس). اداره کل منابع طبیعی استان چهارمحال و بختیاری. 42 صفحه.
- شیوندی، د.، نظریان، ع.، داودی، ق. و ریاحی، م.، 1385. سیمای محیط زیست در استان چهارمحال و بختیاری. انتشارات اداره کل محیط زیست، شهرکرد، 145 صفحه.
 
-Alberghina, O., 1978. The wild Almond, Amygdalus webii, of south west sicily. Tecnica-agricola, 30(6): 385-393.
-Denisov, V.P., 1982. Distribution and variability of the wild almonds of Azerbaidzhan. Byuleten- Vsesoyuznogo-ordena-Lenina-I-Ordena- Druzhby -Narodov- Nauchno-Issledovatel skogo. Instituta Rastenievodstva. Imeni-N-I-Vavilova-No. 126: 9-42.