بررسی محصولات غیرچوبی جنگل و روش های بهره‌برداری از آنها (مطالعه موردی: شهرستان کامیاران، استان کردستان)

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد جنگل‌داری

2 دانشیار، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران

3 مربی پژوهشی، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

چکیده

اگرچه عبارت «محصولات فرعی جنگل» به تولیداتی اطلاق می‌شود که مشتمل بر مواد یا اجزاء گیاهی به غیر از چوب است، اما چنین امید می‌رود که برداشت عموم از کلمه فرعی، ناچیزی ارزش این گونه فراورده‌ها‌ی طبیعی نبوده بلکه معنای «مغایر با اصل سرمایه» از آن استنباط ‌شود. بی‌تردید با توجه به اهمیت و ارزش اقتصادی استفاده از محصولات فرعی، در صورت تدوین روشهای درست بهره‌برداری از این منابع با مشارکت مردم، تولید و استمرار این فراورده‌ها تضمین ‌خواهد شد. همچنین به‌علت آن که منبع درآمد مستمری برای مردم خواهد بود، تعلق خاطری بوجود خواهد آمد که در نهایت منجر به حفاظت مستمر منبع تولید (جنگلها) خواهد شد. انجام این اصل بدون شناخت ویژگیهای کمی و کیفی این منابع و چگونگی به ‌فعل درآوردن آن امکان پذیر نخواهد بود. بنابراین با هدف بررسی کمی و کیفی فراورده‌های غیرچوبی جنگلها و شناسایی روشهای مختلف بهره‌برداری از این محصولات در جنگلها در کنار چند هدف فرعی دیگر، جنگلهای شهرستان کامیاران به‌عنوان منطقه مورد مطالعه انتخاب شد. این بررسی براساس روشهای گردآوری اطلاعات به روش مردم‌نگاری با پیمایش تمامی روستاهای مناطق جنگلی مورد مطالعه (بررسی میدانی) و استفاده از پرسشنامه برای جمع‌آوری اطلاعات پایه در کنار سایر مشاهدات، انجام شده است. 16 محصول اصلی (شیره سقز، زالزالک، میوه بنه، بادام، سماق، میوه بلوط، عناب، آلوچه، گلابی وحشی، برگ ‌بلوط، برگ‌ بنه، گلبرگ نسترن، گزو، سنجد، میوه نسترن و گردو) در منطقه مورد شناسایی و فعالیتها و فراوریهای‌ بعدی مورد بررسی قرار گرفت. با این که مردم محلی بیشترین هزینه را متقبل می‌شوند، سود دریافتی آنها حداقل میزان ممکن است ولی در این بین واسطه‌ها و دلالان بیشترین منفعت را بدست می‌آورند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigation on non-wood forest products and the utilization methods in Kamyaran forests

نویسندگان [English]

  • As'ad Mahdavi 1
  • Hooshang Sobhani 2
  • Taghi Shamekhi 2
  • Mohammad Fattahi 3
1 M.Sc. forestry
2 Associate Prof., University of Tehran, Faculty of natural resources
3 Senior research expert. Research Institute of Forests and Rangelands
چکیده [English]

    Although "By Products" is used to refer to those yields (products) that are consisting of Non-Wood forest products (NWFP), it is hoped that the public opinion is not as being valueless rather the meaning of inconsistent with capital investment should be understood. Regarding the importance and economic values of NWFP, by engaging the people throughout the whole procedure harvesting and processing are controlled and regulated, using the right methods, no doubt will lead to a constant and sustained forest. It also creates and maintains an everlasting income for all people which motivate them to preserve the source for their continual income. To realize this, it is important to know and understand the qualitative and quantitative characteristics of the sources and its processes. For this purpose, in the forested area of Kamyaran city as a study area, qualitative and quantitative characteristics of NWFP and their different harvesting methods were studied. The forest coverage of this area, 28000 ha, accounted for 11% Kurdistan province forests. Using ethnography method and preparing technical questionnaires and handing and observing in the area while people were collecting and processing the products, over all 16 NWFP products including Persian turpentine gum, hawthorns (wild plum), wild pistachio fruit, almond, sumac, acorn fruit, jujube, damson, wild pear, acorn leaf, wild pistachio leaf, sweetbrier petal, manna of acorn, oleaster, sweetbrier fruit and walnut fruit the local people whom pay the most cost and labor, get the least income while the merchants get the largest part of the income. Some suggestions have been presented.

کلیدواژه‌ها [English]

  • non-wood forest products
  • utilization methods
  • Local people
  • forest coverage
  • ethnography
- اسلامی‌ منوچهری، ب.، 1371. نظام بهره‌برداری از محصولات فرعی جنگلی و مرتعی. مجله جنگل و مرتع شماره 25: 31-26.
- افتخاری، ع.، 1377. طرح احیاء و بهره‌برداری شیره سقز حوزه استحفاضی شهرستان کامیاران. اداره کل منابع طبیعی استان کردستان، 47 صفحه.
- بی‌نام، 1383. سالنامه آمار بازرگانی خارجی جمهوری اسلامی ایران، انتشارات گمرک جمهوری اسلامی ایران. 425 صفحه.
- چیتامبار، ج.ب. (ترجمه حجاران، ا. و ازکیا، م.)، 1378. مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی روستایی. نشر نی، 289 صفحه.
- طبا‌طبائی، م. و قصریانی، ف.،1371. منابع طبیعی کردستان (جنگلها و مراتع). انتشارات بخش فرهنگی دفتر مرکزی جهاد دانشگاهی، 615 صفحه.
- مروی مهاجر، م.ر.، 1384. جنگل‌شناسی و پرورش جنگل. انتشارات دانشگاه تهران.387 صفحه.
- مک‌نیل، پ. (ترجمه ثلاثی، م.)، 1378. روشهای تحقیق در علوم اجتماعی، مؤسسه انتشارات آگاه، 154 صفحه.
-Ella, A.B., 1997. Harvesting techniques in tapping Philippine resins with emphasis on almaciga (Agathis philippinensis warb). XI World Forestry Congress, Vol: 3, Topics: 15, 255.
-Fwape, J.A. and Onyekwelu, J.C., 1997. The economic values of non-wood forest products in Nigeria. XI World Forestry Congress, Vol: 3, Topics: 15, 249.