ارتباط بین پوشش‌های رستنی با خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک در جوامع راش (مطالعه موردی: جنگل آموزشی- پژوهشی خیرودکنار نوشهر

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکده منابع طبیعی دانشگاه ارومیه

2 دانشیار، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران

3 استاد، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران

4 استادیار، واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی

چکیده

این تحقیق در جوامع Alno-Fagetum orientalis، Carpino-Fagetum orientalis، Rusco-Fagetum orientalis و Fagetum oriental بخشهای نمخانه، گرازبن و چلیر (جنگل آموزشی- پژوهشی خیرودکنار نوشهر) انجام شده است.هدف از این تحقیق، بررسی ارتباط بین پوشش کف جنگل و شرایط ادافیکی و تعیین گونه یا گروهی از گونه­های معرف است که شاخصی مناسب برای پیش­بینی شرایط ویژه محیطی در جوامع راش منطقه مورد مطالعه باشند. از روش نمونه­برداری طبقه­بندی شده برای انتخاب محل قطعات نمونه استفاده شد و در هر جامعه گیاهی در جهت­های جغرافیایی مختلف اقدام به انتخاب قطعات نمونه گردید و در مجموع 120 قطعه نمونه از جوامع راش منطقه مورد بررسی برداشت شد. برای برداشت فلورستیک در قطعات نمونه مربعی‌شکل به مساحت400 متر مربع، پوشش گیاهی در آشکوبهای مختلف (درختی، درختچه­ای و علفی) با استفاده از جدول براون‌- بلانکه ثبت گردید. در مرکز قطعات نمونه، از دو عمق 0-10 و 10-30 سانتی‌متر افق معدنی خاک، نمونه­های خاک برداشته شد. مجموعه­ای از خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک در محل استقرار قطعات نمونه مورد اندازه­گیری قرار گرفت. دو روش رسته­بندی، روش آنالیز تطبیقی قوس­گیری شده (Detrended Correspondence Analysis = DCA) و روش آنالیز تطبیقی متعارفی (Canonical Correspondence Analysis = CCA)برای تجزیه و تحلیل ارتباط بین پوشش گیاهی و متغیرهای محیطی بکار گرفته شد. نتایج بررسی نشان داد که پراکنش گونه­ها در جوامع راش منطقه مورد مطالعه عمدتاً به عوامل جهت، درصد رس، ازت کل، فسفر، درصد مواد آلی و کاتیون­های تبادلی مرتبط می­باشد. گونه‌هایGeranium robertianum ، Mercurialis perennis و Ruscus hyrcanus معرف حاصل‌خیزی زیاد خاک وگونه­های Blechnum spicant،Festuca drymeia  و Epimedium pinnatum  بیانگر شرایط حاصل‌خیزی کم (نسبت به گونه­های فوق) و گونه­های Carex divulsa، Carex remota و Sanicula europaea  مبین شرایط حاصل‌خیزی حد وسط می­باشند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Relationship between vegetation and physical and chemical properties of soil in Fagetum communities (Case study: Kheiroudkenar forest)

نویسندگان [English]

  • Javad Eshaghi Rad 1
  • Ghavamoddin Zahedi Amiri 2
  • Mohammad Reza Marvi Mohajer 3
  • Asadollah Mataji 4
1 Assistant Prof., University of Urmia
2 Associate Prof., University of Tehran
3 Professor, University of Tehran
4 Assistant Prof., Islamic Azad University, Science and Research branch
چکیده [English]

راش، گونه­های علفی، حاصل‌خیزی خاک، آنالیزهای چندمتغیره.
This study was carried out in Carpino-Fagetum orientalis, Rusco-Fagetum orientalis,Fagetum oriental and Alno-Fagetum orientalisforest communities of Namkhaneh, Gorazbon and Chelir districts of Kheiroudkenar forest. The aim of the research was investigation on relationship between understory vegetation and soil condition and to determine the indicator species for predicting of specific site situation of Fagetum communities of the study area. Selective stratification sampling method was used to locate samples. One plot is sampled on each aspect in each community. Totally, 120 sample plots were selected in the Fagetum communities in the study area. The plot size was 400 m2 considering to minimal area method. At each sample plot, floristic list and an estimate of percent cover and abundance of each vascular plant in separate strata were recorded by using of Braun-Blanquet scale. At the center of sample plots, two soil samples were taken from 0-10 and 10-30 cm layers of mineral soil. The physical and chemical soil properties in each sample were analyzed. Two ordinations approach, DCA and CCA, were applied to determine the relationships between vegetation data and environmental variables. Results showed that the distribution of plant species is mainly associated with aspect, clay, total nitrogen, organic matter, phosphorous and exchangeable cations. Geranium robertianum, Mercurialis perennis and Ruscus hyrcanus indicate high soil fertility, while Festuca drymeia, Blechnum spicant and Epimedium pinnatum show low soil fertility. Carex remota, Sanicula europaea and Carex divulsa indicate a moderate soil fertility conditions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • beech
  • herbal vegetation
  • Soil fertility
  • multivariate analysis
- اشجع، ب.، 1381. ارتباط گروههای اکولوژیک کرم خاکی با حاصل‌خیزی خاک و پوشش گیاهی جنگل. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، 105 صفحه.
- زمانی، خ.، 1375. بررسی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاکها در ارتباط با رویشگاههای جنگلی در منطقه کردکوی استان گلستان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، 103 صفحه.
- سرمدیان، ف. و جعفری، م.، 1380. بررسی خاکهای جنگلی ایستگاه تحقیقاتی – آموزشی دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران (خیرودکنار – نوشهر). مجله منابع طبیعی ایران، ویژه‌نامه سال1380، 103 صفحه.
- عطری، م.، 1376. فیتوسوسیولوژی (جامعه‌شناسی گیاهی)، (ترجمه). انتشارات موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، شماره 171، 384 صفحه.
- صالحی، ع.، 1383. بررسی تغییرات خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک در ارتباط با ترکیب پوشش درختی و عوامل توپوگرافی در بخش نمخانه جنگل خیرودکنار. رساله دکتری، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران ،104 صفحه.
- متاجی، الف.، 1382. طبقه‌بندی رویشگاه براساس جوامع گیاهی، ساختار توده و وضعیت فیزیکی و شیمیایی خاک در جنگلهای طبیعی. رساله دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی، 164 صفحه
- مصداقی، م.،1380. توصیف و تحلیل پوشش گیاهی. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد، 288 صفحه.
- Barnes, B.V., Zak, D.R., Denton, S. and Spurr, S., 1998. Forest ecology, John Wiley and Sons, INC., 773 p.
-Dombois, D.M. and Ellenberg, H.,1974. Aims and methods of vegetation ecology. John Wiley and Sons, New York, London, Sydney, Toronto, 547 p.
-Gegout, J. and Krizova, E., 2003. Comparison of indicator values of forest understory plant species in Western Carpathians (Slovakia) and VosgesMountains (France). Forest Ecology and Management, 182: 1–11.
- Jongman, R.H.G., Ter Braak, C.J.F. and van Tongeren, O.F.R., 1995. Data analysis in community and landscape ecology. Cambridge university press, 299 p.
-Legendre, P., 1998. Numerical Ecology. Elsevier Scientific Publishing Company, Amsterdam, 853p.
-Leps, J., and Smilauer, P., 2003. Multivariate analysis of ecological data using CANOCO. Cambridge university press, 267 p.
-Wang, G.G., 1999. Use of understory vegetation in classifying soil moisture and nutrient regims. Forest Ecology and Management, 129: 93-100.
-Wilson, S. McG. and Pyatt, D.G., 2001. The use of ground vegetation and humus type as indicators of soil nutrient regime for an ecological site classification of British forests. Forest Ecology and Management, 140: 101-116.
- Zas, R. and Alonso, M., 2002. Understory vegetation as indicators of soil characteristics in northern Spain. Forest Ecology and Management, 171: 101-