ارزیابی قابلیت داده‌های سنجنده IRS- LISS IIIو SPOT- HRG در شناسایی و تفکیک طبقات گلازنی در زاگرس شمالی (مطالعه موردی: جنگل‌های گلازنی شده بانه کردستان)

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد جنگل‌داری

2 دانشیار، دانشکده منابع طبیعی ساری

3 استادیار، دانشکده منابع طبیعی ساری

4 کارشناس ارشد، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان کردستان

چکیده

به‌منظور ارزیابی قابلیت داده­های سنجنده­های HRG ماهواره SPOT 5 و LISS-III ماهواره IRS-P6 در تهیه نقشه و تفکیک محوطه‌های جنگلی گلازنی شده در زاگرس شمالی، بخشی از جنگلهای گلازنی شده شهرستان بانه انتخاب و مورد بررسی قرار گرفت. سطح محوطه‌های گلازنی شده (شان، کورپه، کور و خرت) در یک دوره تناوب 3 ساله با استفاده از دستگاه موقعیت­یاب جهانی (GPS) به‌عنوان واقعیت زمینی منطقه انتخاب گردید. پس از بررسی خطاهای هندسی و رادیومتری مجموعه داده مورد استفاده تحت پردازشهایی نظیر نسبت‌گیری طیفی و تجزیه مؤلفه‌های اصلی قرار گرفت. همچنین برای بارزسازی بهتر اطلاعات، تصاویر چندطیفی HRG و LISS-III با تصویر پانکروماتیک IRS-1C ادغام شدند. طبقه‌بندی تصاویر با استفاده از الگوریتم حداکثر احتمال (ML) به دو صورت، یکی برای کل محدوده مورد تحقیق و دیگری برای هر یک از دامنه­های شمالی و جنوبی به‌صورت جداگانه اعمال گردید. بررسی تفکیک­پذیری طبقات با استفاده از معیار فاصله باتاچاریا انجام شد. نتایج حاصل نشان داد که تفکیک­پذیری طبقات در دامنه‌های شمالی بهتر از دامنه­های جنوبی می­باشد. همچنین طبقه خرت شمالی و زراعت به‌خوبی از سایر طبقات تفکیک شدند. شاخصهای گیاهی نسبت به باندهای اصلی، نتایج ضعیف­تری را نشان دادند. از مجموعه داده­های SPOT، باندهای ادغام شده با میزان صحت کلی 3/65% و ضریب کاپا 63/0 در طبقه‌بندی 4 طبقه­ای، بیشترین مقدار این دو معیار را حاصل نمود. در بین داده­های IRS-P6 مؤلفه اول حاصل از تجزیه مؤلفه­های اصلی در ترکیب با باندهای 1 و 4، با میزان صحت کلی 70 درصد و ضریب کاپا 6/0 بهترین نتیجه را کسب کرد. مقایسه نتایج حاصل از طبقه‌بندی دو تصویر نشان داد که استفاده از داده­های فصل رویش گیاهی و قبل از گلازنی نتایج بهتری را ارائه می­دهد. با وجود مشکلات تداخل طیفی خاک منطقه با پوشش درختی، نتایج بدست آمده بیانگر آن است که داده­های مورد استفاده در این تحقیق، قابلیت نسبتاً مناسب برای تفکیک محاوط گلازنی و تهیه نقشه در این مناطق را دارند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation of the capability of IRS- LISS III and SPOT- HRGdata for identification and separation of pollarding forest areas in Northern Zagros (Case Study: Kurdistan, pollarded forests of Baneh)

نویسندگان [English]

  • Ayyoub Moradi 1
  • Jafar Oladi 2
  • Asghar Fallah 3
  • Parviz Fatehi 4
1 M.Sc. in forestry
2 Associate Prof., Faculty of natural resources, University of Mazandaran
3 Assistant Prof., Faculty of natural resources, University of Mazandaran
4 Senior research expert, Agricultural and natural resources research center of Kurdistan province
چکیده [English]


To evaluate the capability of SPOT5 HRG and IRS-P6 LISS-III in separating the pollarding areas of northern Zagros forests and preparing the map of this area, some parts of pollarded forests located at Baneh city were selected. The pollarding areas (Shan, Kurpe, Khert and Koor) were determined as ground truth in a 3 year alternation period using a global positioning system (GPS). Assessing the radiometric quality, no radiometric error was observed in these data. SPOT5 data which had been already geometrically corrected was used as basis for geometric correction of IRS-P6 color image and IRS-1C panchromatic image. Nonparametric method was used to do geometric correction with Root Mean Square Error (RMSE) of 0.54 and 0.75 pixels for these tow images, respectively. Principal component analysis (PCA) and various spectral rationing methods were used to prepare artificial bands used in data analysis. Likewise, for more image enhancement, HRG and LISS-III multi-spectral bands were fused with IRS-1C pan image. The data was classified using a maximum likelihood (ML) algorithm. This classification was applied using 4 and 6 classes for the studying area and a classification with 3 classes was used for each northern and southern aspects. The separability of classes was studied using Bhuttacharrya Distance Criteria. Result showed that separability of different classes of northern aspect was better than southern aspect. Likewise, northern Khert and agriculture classes were completely separated from other classes. The vegetation indices showed lower results compare to the original bands. Fused bands of SPOT 5 images showed the highest overall accuracy is equal to 65.3% and the highest Kappa coefficient is equal to 0.63. The highest overall accuracy (70%) and Kappa coefficient (0.60) was obtained using the first component analysis resulted from PCA in combination to bands 1 and 4 IRS-P6 data. According to the results of classifying of these two images, the data obtained before pollarding and during of vegetation growth season, showed better results. Regardless of spectral interference between soil and trees crown cover, the results showed the high capability of above mentioned images to separate the pollarding areas and to prepare the map of the area.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • satellite data
  • data fusion
  • vegetation indices
  • PCA
  • pollarding
  • northern Zagros
- احمدی ثانی، ن.، 1384. بررسی قابلیت سنجنده ASTER جهت تهیه نقشه تراکم جنگلهای زاگرس. پایان‌نامه کارشناسی ارشد جنگل‌داری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، 90 صفحه.
- امینی، م.ر.، 1385. بررسی روند تغییرات گستره جنگل و ارتباط آن با عوامل فیزیوگرافی و انسانی با استفاده از تصاویر ماهواره­ای و GIS. پایان‌نامه کارشناسی ارشد جنگل‌داری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، 157 صفحه. 
- بی‌نام، 1383. گزارش طرح جنگل‌داری چندمنظوره با تاکید بر ساماندهی و مدیریت گلازنی در حوزه آرمرده. اداره کل منابع طبیعی استان کردستان و معاونت پژوهشی دانشگاه کردستان، 328 صفحه.
- پورشکوری، ف.، 1384. تفکیک مرز شمالی جنگلهای خزری با استفاده از تصاویر ماهواره­ای چندزمانه (مطالعه موردی جنگلهای چابکسر). پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، 93 صفحه.
- حسینی، ز.، 1381. بررسی قابلیت داده‌های ETM+ ماهواره LANDSAT 7 جهت تهیه نقشه کاربری اراضی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد مرتعداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، 125 صفحه.
- خوانین‌زاده، ع.، 1378. بررسی امکان تهیه نقشه پوشش گیاهی با استفاده از داده­های ماهواره­ای لندست TM در منطقه نیر- یزد. پایان‌نامه کارشناسی ارشد مرتعداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی اصفهان، 98 صفحه.
- درویش‌صفت، ع.ا.، 1376. مقایسه قابلیت داده­های ماهواره‌ای لندست و اسپات جهت تهیه نقشه جنگل و
تیپ­بندی آن. مجله منابع طبیعی ایران، 50 (1): 68-61.
- ساروئی، س.، 1378. بررسی امکان طبقه‌بندی جنگل به‌لحاظ تراکم در جنگلهای زاگرس به‌کمک داده‌های ماهواره‌ای. پایان‌نامه کارشناسی ارشد جنگل‌داری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، 122 صفحه.
- شتایی جویباری، ش.، 1382. بررسی امکان تهیه نقشه تیپ‌های جنگل با استفاده از داده‌های ماهواره‌ای. رساله دکترای جنگل‌داری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، 155 صفحه.
- عبداللهی، ج.، ۱۳۷۷. بررسی چگونگی پراکنش گونه­های گیاهی تحت تاثیر فاکتورهای محیطی با استفاده از دورسنجی و GIS در منطقه شیرکوه یزد. مجموعه مقالات پنجمین همایش سامانه­های اطلاعات جغرافیایی. 287 صفحه.
- علوی‌پناه، س.ک.، 1385. کاربرد سنجش از دور در علوم زمین (علوم خاک). انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم، 478 صفحه.
- فتاحی، م.، 1373. گلازنی (سرشاخه‌زنی درختان بلوط). پژوهش و سازندگی، 23: 11-4.
- ماجانی، ع.، 1379. بررسی قابلیت سنجنده Pan ماهواره IRS-1C جهت تولید نقشه گستره جنگل در جنگلهای شمال غرب استان گیلان. پایانامه کارشناسی ارشد جنگل‌داری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، 90 صفحه.
- مصطفی، م.، 1383. تجزیه و تحلیل جنگل‌داری سنتی در منطقه آرمرده شهرستان بانه. جلسه بحث دانشجوئی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه کردستان، 30 صفحه.
- ناصری، ف.، 1382. طبقه‌بندی تیپ‌های جنگلی و برآورد مشخصه­های کمی آنها با استفاده از داده­های ماهواره­ای در جنگلهای مناطق خشک و نیمه‌خشک. رساله دکترای جنگل‌داری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، 202 صفحه.
- Baret, F. and Jocquemoud, S., 1993. About the soil line concept in Remote sensing. Advanced space Research, 13 (5): 284-287.
- Joao, M.B., Jose, M.C. and Joao, S., 2006. Estimation of tree canopy cover in evergreen oak woodlands using remote sensing. Forest Ecology and Management, 223: 45–53.
- Joffer, R., 1993. Estimation tree density in Oak Savana – Like Dehesa of Southern Spain from SPOT data. Remote Sensing, 14 (4): 685-697.
- Leblon, B., 1997. Soil and Vegetation Optical Properties. Faculty of Forestry and Environmental Management University of New Brunswick, Fredericton (NB), Canada, 284: 94-113
- Sundison, M.B. and Henley, J.B., 1999. Spectral characteristics of selected soil and vegetation in northern Nevada and their discrimination using band ratio techniques. Remote Sensing of Environment, 23: 155-175.
- Xu, B., Gong P. and Pu, R., 2003. Crown Closure Estimation Oak Savannah in a dry season with landsat TM Imagery: Comparison of various indices through correlation analysis. Remote Sensing, 24 (9): 1811-1822.