مقایسه رشد پده، پایه‌های گامتوکلونال و دورگ پده با کبوده در پنج سال اول رشد در باغ گیاه‌شناسی دزفول

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 استاد پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

2 استادیار پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

3 کارشناس پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

4 کارشناس پژوهش، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان خوزستان

چکیده

درختان صنوبر به‌دلیل سرعت رشد زیاد، تنوع محصولات چوبی و سازگاری با شرایط متنوع آب و هوایی، گونه‌های مناسبی برای جنگل‌کاری و احیاء جنگلهای تخریب شده هستند. شوری خاک و درجه حرارت زیاد در فصل تابستان از عمده محدودیت‌های زیستی استان خوزستان به‌شمار می‌آید. گونه پده (Populus euphratica) از لحاظ تحمل به شوری و قلیاییت خاک، درجه حرارت زیاد و شدت اشعه‌های خورشیدی، گونه‌ای بسیار مقاوم بوده ولی دارای تنه کج و غیر استوانه‌ای می‌باشد. در صورتی‌که گونه کبوده (P. alba) دارای تنه مستقیم و استوانه‌ایست ولی از مقاومت کمتری نسبت به تنش‌های محیطی برخوردار می‌باشد. پیش‌تر به‌منظور تجمع صفات مطلوب دو گونه، دورگ‌هایی بین ‌گونه‌های مذکور با استفاده از روشهای بیوتکنولوژیکی نجات و کشت جنین ایجاد شده است. سه ژنوتیپ شامل پده محلی استان خوزستان، دورگ پده با کبوده و گیاهان حاصل از تنوع گامتوکلونال پده در باغ گیاه‌شناسی فدک دزفول در شمال غرب استان خوزستان که معرف منطقه گرمسیری جنوب غرب ایران است، کاشته و عملکرد آنها در پنج سال اول رشد بررسی شد. نتایج حاصل از بررسی صفات ارتفاع، قطر برابرسینه و قطر یقه درختان به‌عنوان عملکرد این 3 ژنوتیپ نشان‌دهنده برتری ژنوتیپ دورگ نسبت به دو ژنوتیپ دیگر است. درختان دورگ و پایه‌های گامتوکلونال پده عملکرد بهتری را نسبت به پایه‌های پده بومی خوزستان نشان دادند. همچنین اثر هتروزیس در درختان دورگ مشاهده شد. بنابراین با توجه به خصوصیات برجسته درختان دورگ همچون تنه مستقیم، ارتفاع و قطر بیشتر می‌توان از پایه‌های یادشده برای جنگل‌کاری و تولید چوب بهره ‌برد.

عنوان مقاله [English]

Preliminary growth of individuals Populus euphratica, gametoclonal and hybrids (P. euphratica with P. alba) at the first 5-years in Dezful botanical garden

نویسندگان [English]

  • Mohammad Hasan Assareh 1
  • Abbas Ghamari Zare 2
  • Zahra Abravesh 3
  • Bahare Allahverdi Mamaghani 3
  • Morteza Sharifipour 4
  • Shokoofea Shahrzad 3
1 Professor, Research Institute of Forests and Rangelands
2 Assistant Prof., Research Institute of Forests and Rangelands
3 Research Expert, Research Institute of Forests and Rangelands
4 Research Expert, Research Center of Agriculture and Natural Resources of Khuzestan province
چکیده [English]

Poplar trees are appropriate species for plantation and forest rehabilitation because of fast growing and high wood yield, as well as adaptability to unfavorable climate. Salinization of soil and high temperature are the inhibitory factors in Khuzestan province. Populus euphratica is a tree species that tolerates soil salinity and high temperature. Acclimatization of cut seedling of three Populus genotypes including P. euphratica, gametoclonal of P. euphratica and hybrids of P. euphratica with P. alba were studied in Dezful botanical garden of Khuzestan province in southwest of Iran. Heterosis effect was observed for hybrid trees and they had higher yield than the Khuzestan's endemic P. euphratica during the experiment. Maximum values of height and diameter were measured in the hybrid genotype. Because of morphological properties of the hybrid trees such as straight trunk and high diameter, they could be exploited in wood production among these three genotypes. Moreover, the survival rate of hybrid of P. euphratica with P.alba was higher than other poplar genotypes. Therefore, these hybrids could be introduced as promising genotypes for forest rehabilitation and wood farming projects.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Growth
  • Populus euphratica
  • Populus alba
  • gametoclonal
  • Hybrid
  • heterosis
  • Dezful
  • Iran

مراجع

- جعفری مفید‌آبادی، ع.، 1380. بررسی هتروزیس در دو‌رگ‌های بین‌گونه‌ای در صنوبر. تحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان مرتعی و جنگلی ایران، 8: 41-29.
- جعفری مفید‌آبادی، ع. و مدیررحمتی، ع.ر.، 1379. استفاده از تکنیک درون‌شیشه‌ای نجات جنین در تولید دورگ‌های بین‌گونه‌ای صنوبر P. alba×P. euphratica و            P. euphratica×P. alba. تحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان مرتعی و جنگلی ایران، 1: 53-37.
- شهرزاد، ش. و امام، م.، 1379. تکثیر غیر جنسی پده (Populus euphratica Oliv.) به‌روش کشت بافت. تحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان مرتعی و جنگلی ایران، 2: 37-11.
- کلاگری، م.، 1383. بررسی تغییرات اکولوژیکی و ژنتیکی پده (P. euphratica Oliv.) در رویشگاه‌های طبیعی ایران. رساله دکتری، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی. 143 صفحه.
- Campbell, J.S., Mahoney, J.M. and Rood, S., 1993. A lack of hetrosis in natural poplar hybrids from southern Alberta. Can. J. Bot., 71: 37-42.
- Jafari Mofidabadi, A., Jorabchi, A., Shahrzad, S. and Mahmodi, F., 2001. New genotypes development of Populus euphratica Oliv. Using gametoclonal variation. Silvae Genetica, 50: 5-6.
- Sedgley, M. and Griffin, A.R., 1989. Sexual Reproduction of Tree Crops. Academic press. London. 378 p.
- Wolter, K.E. and McCown, B.H., 1989. An attempt at generating haploid lines of poplar species for genetic manipulation and breeding programs. Forest Tree Physiology, 46: 98-100.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار