ارزیابی توان زیست‌محیطی متناسب با رویکرد طبیعت‌گردی (اکوتوریسم) در جنگل‌های زاگرس (مطالعه موردی: سامان عرفی چم‌حاجی جنگل کاکارضا، لرستان)

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد جنگل‌داری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

2 دانشیار، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

چکیده

قبل از هر استفاده‌ای از یک منبع، آگاهی از قابلیت و توان آن ضروریست تا سیاستگزاری و برنامه‌ریزی براساس توان منبع و به‌صورت پایدار انجام شود. ارزیابی توان زیست‌محیطی، فرایندی برای تنظیم رابطه انسان با طبیعت و رفع تعارض بین کاربریهای ممکن برای رسیدن به توسعه پایدار و درخور تلقی می‌گردد. در این بررسی ارزیابی توان اکولوژیک و اقتصادی- اجتماعی سامان عرفی چم‌حاجی از جنگل کاکارضا واقع در استان لرستان برای گردشگری متکی به طبیعت به‌عنوان راهکاری برای بهره‌برداری و حفاظت از منابع جنگلی با استفاده از مدل اکولوژیکی اکوتوریسم برای ایران با در نظر گرفتن ویژگیهای منطقه انجام شد. در گام نخست شناسایی منابع اکولوژیکی و اقتصادی- اجتماعی منجر به تهیه نقشه‌های منابع شد، سپس با تجزیه و تحلیل و جمع‌بندی داده‌ها با بهره‌گیری از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS)، نقشه زون‌های مناسب برای اکوتوریسم حاصل شد. براساس نتایج بدست آمده، 06/6 درصد منطقه مورد مطالعه به تفرج متمرکز، 07/68 درصد به تفرج گسترده و 87/25 درصد به حفاظت اختصاص یافت. در مرحله نهایی با دخالت دادن معیارهای اقتصادی- اجتماعی مانند تقاضای تفرجی، فاصله از رودخانه، دسترسی و کاربری فعلی اراضی، اولویت‌بندی زون‌های مناسب برای تفرج انجام شد. نتایج بررسی نشان داد که ارتفاع از سطح دریا، کاربری اراضی و تقاضای تفرجی، عوامل کلیدی در ارزیابی توان زیست‌محیطی منطقه مورد مطالعه می‌باشند. به‌طوری که این عوامل، عوامل محیطی دیگر منطقه را تحت الشعاع قرار داده‌ و در نهایت کاربری اراضی مهمترین عامل تأثیرگذار می‌باشد

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Environmental capability evaluation appropriate to ecotourism in Zagros forests (Case study: Saman-e-orfie Cham-Haji of Kakareza forest in Lorestan Province)

نویسندگان [English]

  • Ziba Pirmohammadi 1
  • Jahangeir Feghhi 2
  • Ghavamoddin Zahedi Amiri 2
1 M. Sc. of forestry, Faculty of Natural Resources, University of Tehran
2 Associate Prof., Faculty of Natural Resources, University of Tehran
چکیده [English]

In order to achieve a sustainable management of land resources and to improve land quality, quantitative assessment of effective factors and environmental indicators are required.  Environmental capability evaluation regulates the relationship between socio-economic impacts and land use changes to monitor the sustainable development. The aim of this study was to evaluate environmental capability of the Saman-e-Orfie-Cham-Haji of Kakareza forest in Lorestan province for ecotourism management. Digital topographic map, classified tree crown cover density map, some soil properties and socio-economic data have been prepared to appropriate different management practices such as recreational and conservational zoning using GIS application. Results indicated that 6%, 68% and 26% of total areas in the study site were specified as appropriate zone for intensive recreation, extensive recreation and conservation, respectively. The evaluation of environmental capability and the ranking of the suitable zones for intensive recreation (in order to choose the best zone for physical development planning) were performed by considering the socio-economic criteria such as recreational demand, distance from rivers, accessibility and the present land use. The results showed that the most important factors affecting the process of environmental capability evaluation in the study site for ecotourism zoning are altitude, land use and recreational demand.

کلیدواژه‌ها [English]

  • environmental capability evaluation
  • ecotourism ecological model
  • landuse
  • outdoor recreation
  • Zagros forests

مراجع

- بی‌نام، 1383. طرح صیانت از جنگلهای زاگرس. سازمان جنگلها و مراتع کشور، 75 صفحه.
- بی‌نام، 1384. نسخه رقومی سالنامه آماری استان لرستان (سرشماری عمومی نفوس و مسکن)، شهرستان‌های الشتر و خرم‌آباد. مرکز آمار ایران، معاونت آمار و اطلاعات، www.mpo-lr.ir.
- بی‌نام، 1385. طرح جنگل‌داری چندمنظوره جنگل کاکارضا، سامان عرفی چم‌حاجی. اداره کل منابع طبیعی استان لرستان، 45 صفحه.
- برزه‌کار، ق.، 1384. پارکها و تفرجگاههای جنگلی (مکان‌یابی وطرح‌ریزی). سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی کشور، چاپ اول، 231 صفحه.
- پورلک، ل.، 1379. تجزیه و تحلیل سود و هزینه اکوتوریسم زیستگاه زمستان‌گذرانی درنای سیبری (فریدون‌کنار استان مازندران). پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران، 64 صفحه.
- ترابی، ن.، 1384. برنامه‌ریزی توسعه گردشگری منطقه حفاظت‌شده اشترانکوه به‌کمک روش تحلیل سلسله مراتبی با استفاده از GIS و RS. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده محیط‌زیست، دانشگاه تهران، 309 صفحه.
- سلخوری غیاثوند، س.، 1382. بررسی توان اکولوژیک منطقه پلنگ‌دره (قم) جهت کاربری اکوتوریسم. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته محیط‌زیست، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات تهران، 163 صفحه.
- کهکشان، س.، 1383. ارزیابی توان اکولوژیکی تالاب امیرکلایه برای گردشگری (با استفاده از GIS). پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته محیط‌زیست، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات تهران، 298 صفحه.
- کهن، گ.، 1377. صنعت توریسم و توسعه پایدار نمادی از مدیریت پویا. مجله محیط‌شناسی، دانشکده محیط‌زیست، دانشگاه تهران، 21: 31-18.
- گشتاسب میگونی، ح.،1372. ارزیابی توان زیست‌محیطی پارکهای ملی خجیر و سرخه‌حصار جهت تهیه طرح تجدیدنظر. پایان‌نامه کارشناسی ارشد محیط‌زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، 140 صفحه.
- مجنونیان، ه.، 1374. مباحثی پیرامون پارکها، فضای سبز و تفرجگاه‌ها. سازمان پارکها و فضای سبز شهر تهران، 252 صفحه.
- مجنونیان، ه.، 1380. ارزیابی توان زیست‌محیطی پناهگاه حیات‌وحش لوندویل. مجله محیط‌شناسی، 27: 34-21.
- محمودی، ب.، 1386. ارزیابی توان تفرجگاهی سامان عرفی منج در جنگلهای محدوده شهرستان لردگان در استان چهارمحال و بختیاری. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده منابع طبیعی ساری، دانشگاه مازندران، 112 صفحه.
- مخدوم، م.، 1384. شالوده آمایش سرزمین. انتشارات دانشگاه تهران، 289 صفحه.
- Banerjee, U., Kumari, S.P. and Sundhakar, B., 2000. Remote sensing and GIS based ecotourism planning: A case study for western Midnapore, West Bengal and India. Tourism Management, 32: 321-334.
- Inskeep, E., 1991. Tourism Planning: An Integrated and Sustainable Development Approach. 508p.
- Kiss, A., 2004. Is Community-based ecotourism a good use of biodiversity conservation funds? Trends in Ecology & Evolution, 19 (5): 232-237.
- Laurance, W., Alonso, M. and Campbell, P., 2005. Challenges for forest conservation in Gabon, Central Africa. Futures, 38: 454-474.
- Minagawa, M. and Tanaka, N., 1998. Application of Geographical information systems in Tourism management. Journal of Sustainable Tourism, 7 (1): 77-92.
- Rosa, E., Eduardo, G. and Erin, J., 2005. Social adaptation ecotourism in the Lacandon forest. Annals of Tourism Research, 32:

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار