اثر تاج‌پوشش بر زادآوری طبیعی در جنگل‌های بلوط ایرانی در منطقه مانشت ایلام

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسنده

کارشناس ارشد، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان ایلام

چکیده

به‌منظور بررسی اثر تاج‌پوشش بر زادآوری طبیعی، منطقه‌ای به‌وسعت 460 هکتار از جنگلهای بلوط دامنه جنوبی کوه مانشت در شمال استان ایلام انتخاب شد. سپس تعداد 46 قطعه نمونه 20 آری (به ابعاد 50×40 متر) و به مرکزیت آنها 46 زیرقطعه نمونه 4 آری به‌صورت منظم- تصادفی در عرصه پیاده شدند. متغیرهای مورد بررسی در داخل قطعات نمونه تعداد پایه‌های درختی، قطر برابرسینه و قطر کوچک و بزرگ تاج درختان و در سطح زیرقطعه نمونه‌ها تعداد نهالها و جست‌ها، ارتفاع آنها و کیفیت نهالها بود. داده‌های بدست‌آمده بعد از تجزیه و تحلیل مقدماتی بوسیله نرم‌افزارهای آماری Excel و Spss با استفاده از آزمون دانکن و همبستگی مورد مقایسه آماری قرار گرفتند. نتایج نشان داد که به‌طور کلی زادآوری طبیعی به‌میزان کم در منطقه وجود دارد. فراوانی نهالهای بلوط و بنه به‌طور معنی‌داری با تاج‌پوشش همبستگی مثبت داشته و در مورد شن و بخورک همبستگی منفی وجود داشت. بلندترین نهالهای بلوط (حدود 160 سانتی‌متر) در طبقات انبوه‌تر تاج‌پوشش و در توده‌های با تاج‌پوشش تنک‌تر حدود 88 سانتی‌متر ارتفاع داشتند. اما در مورد شن و بخورک بلندترین نهالها (154 سانتی‌متر) در پوشش‌های تنک‌تر یافت شد. میانگین بلندی نهالها، نسبت نهالهای بلند به کل نهالها و شادابی آنها در تاج‌پوشش‌های انبوه‌تر (واقع در جهت‌های شمالی و طبقات میانی ارتفاع از سطح دریا) بیشتر از توده‌های با تاج‌پوشش تنک‌تر (واقع در جهت‌های جنوبی و طبقات فوقانی ارتفاع از سطح دریا) بود. این نتایج نشان‌دهنده شرایط رویشی بهتر در جهت‌های شمالی و طبقات میانی ارتفاع از سطح دریا به‌لحاظ وجود تاج‌پوشش غنی‌تر است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effect of canopy density on natural regeneration in Manesht oak forests of Ilam

نویسنده [English]

  • Ahmad Hoseini
Senior research expert, Research Center of Agriculture and Natural Recourses of Ilam province
چکیده [English]

In order to study the effect of canopy and stand density on natural regeneration, 460 ha from oak forests of southern aspect of Manesht mountain in north of Ilam province was selected. Forty six sample plots, each 2000 m2 for recording stands characteristics and 46 micro plots, each 400 m2 for recording regeneration characteristics were established by random systematic sampling method. Variables in macro-plots included dbh, maximum and minimum crown diameter of all tree species. Number, height and quality of seedlings were studied in the micro-plots. The collected data were analyzed by Excel and Spss softwares (ANOVA test) and then compared using of Dancan test and correlation. Results showed that the abundance of seedlings in this area were low. The number of Quercus brantii and Pistacia atlantica seedlings has a positive correlation with canopy density, whereas Lonicera nummularifolia and Amygdalus orientalis had negative correlation. The maximum height of Quercus brantii seedlings (160 cm) found in denser canopy, while it was 88 cm in stands with open canopy. The maximum seedling height (154 cm) of Lonicera nummularifolia and Amygdalus orientalis were measured in the stands with open canopy. The mean height of seedling, the ratio of tall seedlings to whole seedlings and their vitality in denser canopy (located in northern aspect and medium elevation) were more than those in the stands with open canopy (located in southern aspect and higher elevation). These results indicate the best growth condition in northern aspect and medium elevation due to the richer canopy.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quercus brantii
  • canopy
  • Natural regeneration
  • Manesht
  • Ilam
- بی‌نام، 1384. اطلاعات ایستگاه هواشناسی منطقه ایلام، سازمان هواشناسی کشور. 53 صفحه.
- فتاحی، م.، انصاری، ن.، عباسی، ح.ر. و خان‌حسنی، م.، 1379. مدیریت جنگلهای زاگرس. انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور. 471 صفحه.
- میرزائی، ج.، اکبری‌نیا، م.، حسینی، س.م.، طبری، م. و جلالی، س.غ.، 1386. مقایسه تراکم زادآوری طبیعی گونه‌های چوبی در رابطه با عوامل فیزیوگرافی و خاک در جنگلهای زاگرس، مطالعه موردی: منطقه حفاظت شده ارغوان در شمال ایلام. پژوهش و سازندگی در منابع طبیعی، 77: 23-16.
- Barbeito, I., Marta, P., Rafael, C. and Isabel, C., 2007. Effect of stand structure on Stone pine (Pinus pinea L.) regeneration dynamics. Forestry, 81 (5): 617-629.
- Catovsky, S. and Bazzaz, F.A., 2002. Feedbacks between canopy composition and seedling regeneration in mixed conifer broad-leaved forests. Oikos, 98: 403-420.
- Cierjacks, A. and Hensen,I., 2004. Variation of stand structure and regeneration of Mediterranean holm oak along a grazing intensity gradient. Plant Ecology, 173 (2): 215-223.
- Dobrowolska, D., 2007. Effect of stand density on oak regeneration in flood plain forests in Lower Silesia. Poland Forestry, 81 (4): 511-523.
- Dodge, S.L., 1997. Successional trends in a mixed oak forest on high Mountain Newjersey. Journal of the Torrey Botanical Society, 124 (4): 312-317.
- Guo, Y., Shelton, M.G. and Lockhart, B.R., 2001. Effects of light regimes on the growth of Cherrybark Oak seedlings. Forest Science, 47 (2): 270-277.
- Lhotka, J.M. and Loewenstein, E.F., 2008. Influence of canopy structure on the survival and growth of underplanted seedlings. New Forests, 35: 89-104.
- Stringer, J.W., 2002. Oak regeneration using the two-age system. USDA Forest Service, General Technical Report, SRS-48: 379-382.