تعیین مناسبترین محل قلمه‌گیری از جست‌ها و شاخه‌های جوان در پنج گونه و کلن صنوبر

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

2 مربی پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

چکیده

یکی از اصلی‌ترین راهکارهای حفاظت و صیانت از عرصه‌های منابع طبیعی و جنگلی محدود کشور، تولید انبوه چوب در عرصه‌های وسیع و گسترده می‌باشد که در اختیار داشتن نهالستانهای مناسب یکی از الزامات اولیه این کار است. در این راستا ضرورت دارد تا عوامل و متغیرهای تأثیر‌گذار بر میزان و کیفیت نهالهای تولیدی مورد توجه محققان قرار گیرد. عوامل متعددی همچون سن و کیفیت درخت مادری، اندازه و ابعاد قلمه و حتی محل تهیه قلمه از جست‌ها و شاخه‌های جوان در میزان موفقیت و کیفیت نهالهای تولیدی مؤثرند. در این بررسی سعی شده تا تأثیر محل قلمه‌گیری از جست در میزان موفقیت تولید نهال بررسی شود. همچنین به‌منظور کاربردی کردن نتایج کار در عرصه یک نهالستان با شرایط معمول و با استفاده از 5 کلن متداول برای صنوبر‌کاری در کشور شامل دو گونه صنوبر اورامریکن، یک کلن دلتوئیدس، یک کلن نیگرا و یک کلن کبوده و با استفاده از سه تیمار قلمه‌های تهیه شده از ابتدا، میانه و انتهای جستهای یکساله، قلمه‌‌‌‌‌‌‌‌‌کاری به‌صورت فاکتوریل و در قالب بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در محل مجتمع تحقیقاتی البرز کرج انجام شد. مشخصه‌های اندازه‌گیری شده شامل زنده‌مانی، قطر یقه و ارتفاع نهالهای تولیدی و همچنین درصد چندجست شدگی نهالها بود که برای تعیین چگونگی تأثیرات دراز‌مدت تیمارها، بررسی در دو سال متوالی انجام گردید. نتایج بدست ‌آمده از این بررسی عبارتند از: 1) پنج گونه و کلن صنوبر (صرفنظر از تیمارهای بکار گرفته شده) از خصوصیات و قابلیت‌های متفاوتی در تولید نهال برخوردارند؛ 2) تیمار محل‌های مختلف قلمه‌گیری با تفاوتهای محسوس و کاملاً معنی‌داری در میزان زنده‌مانی، قطر یقه و ارتفاع نهال تأثیر می‌گذارند، ولی تفاوت چندانی در میزان چندجستی شدن نهالها ایجاد نمی‌کنند؛ 3) تفاوت تیمارهای میانه و ابتدای جست با یکدیگر کمتر ولی هر دوی آنها نسبت به تیمار انتهای جست تفاوت زیاد و معنی‌داری را نشان می‌دهند و 4) تفاوت‌های موجود در نهالهای دوساله با شدت کمتری مشابه نهالهای یکساله می‌باشند که حکایت از تأثیر درازمدت اثر تیمارها در آینده نهالها و درختان حاصل از آنها دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Determination of appropriate place of cutting in shoots and young branches of five Poplar species and clones

نویسندگان [English]

  • Reza Bagheri 1
  • Ra'tollah Ghasemi 2
  • Farsheid Merrikh 1
1 Senior expert, Research Institute of Forests and Rangelands
2 Senior research expert, Research Institute of Forests and Rangelands
چکیده [English]

Wood production in vast areas is one of the main strategies to protect and preserve the limited forest areas of the country that requires large nursery seedling production. Therefore, it is essential to determine variables influencing the amount and quality of seedlings production. Several variables including age and quality of parent trees, cutting dimension and appropriate place of cutting have an impact on seedlings quality and quantity. This study aims to determine the appropriate place of cutting of shoots and young branches of poplar species. For this purpose, cuttings were prepared from five poplar clones (two species of P.×euramericana, one clone of P.deltoides, one clone of P. nigra and one clone of P.alba ) with three locations (lower, middle and upper part of annual shoots) and were planted in a factorial randomized block design with three replications. Parameters including survival, seedling collar diameter, height of seedlings and number of shoots per cutting were measured in two successive years. The results of this study indicate that, 1) all studied species and clones present different characteristics and capabilities of seedling production; 2) cutting position causes significant differences in the rate of survival, collar diameter and seedling height; 3) difference of parameters is more obvious between cuttings prepared from upper part of shoots and lower and medium parts of shoots.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Poplar
  • Clone
  • shoot
  • cutting
  • Alborz Research Complex
- اسدی، ف. و قاسمی، ر.، 1386. ارزیابی موفقیت ریشه‌زایی قلمه کلن‌های صنوبر با استفاده از تیمارهای مختلف. تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 15 (2): 143-134.
- باقری، ر.، قاسمی، ر. و پورسید لزرجانی، ه.،1380. صنوبرکاری. انتشارات سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور، نشریه ترویجی، شماره 37: 23-19.
- باقری، ر.، مدیررحمتی، ع. و کاظمی ‌سعید، ف.، 1387. بررسی روند تحقیقات در سیستم بهره‌برداری کوتاه‌مدت صنوبر و راهکارهای آینده آن. مجموعه مقاله‌های دومین همایش ملی صنوبر و اهمیت آن در زراعت چوب، انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، شماره 398، جلد 1: 227-214.
- پیریک، ر.، 1376. (ترجمه: باقری، ع. و حسینی، م.،) کشت بافتهای گیاهی. انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد،       424 صفحه.
- جلالی، س.غ.، خسروجردی، ا.، درودی، ه. و اکبری‌نیا، م.، 1387. تأثیر قطر قلمه و بستر کاشت بر ریشه‌دهی و زنده‌مانی قلمه سماق (Rhus coriaria L.). مجله زیست‌شناسی ایران، 21 (2): 277-270.
- جلیلوند، ح.، 1382. تأثیر محل قلمه‌گیری، بستر و غلظت هورمون روی ریشه‌زایی قلمه‌های یکی از گونه‌های ارس (Juniperus communis L.). پژوهشنامه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خزر، شماره 33: 23-1.
- خسروجردی، ا.، طبری، م.، رحمانی، ا. و حسینی، س.ح.، 1384. اثر قطر و تعداد جوانه قلمه روی جوانه‌زنی چنار. مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی، 12 (6): 194-184.
- خسروجردی، ا.، طبری، م.، رحمانی، ا. و حسینی، س.ح.، 1385. بررسی زنده‌مانی نهالهای چنار تولید شده از قلمه‌های مختلف. پژوهش و سازندگی در منابع طبیعی،  19 (2): 100-95.
- مدانلو، س.، جلیلوند، ح. و حسینی نصر، م.، 1387. تحریک ریشه‌زایی سرخدار (Taxus baccata L.) براساس محل قلمه‌گیری از شاخه با تیمار هورمونی KIBA. تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 16 (2): 185-176.
- مدیررحمتی، ع.، همتی، ا. و قاسمی، ر.، 1376. بررسی مشخصات کلن‌های صنوبر در خزانه‌های آزمایشی. انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور،    شماره 177، 145 صفحه.
- مدیررحمتی، ع. و باقری، ر.، 1385. تعیین ارقام سازگار و پُرمحصول صنوبر در سیستم بهره‌برداری کوتاه‌مدت چهار ساله در منطقه کرج. تحقیقات جنگل و صنوبر ایران،     14 (2): 115-100.
- یوسفی، م.، مدیررحمتی، ع.، شهریور، ع.، همتی، ا. و قاسمی، ر.، 1381. بررسی رشد و سازگاری کلن‌های مختلف صنوبر (بومی ‌و غیربومی) در خزانه‌های آزمایشی تولید قلمه و نهال. پژوهش وسازندگی در منابع طبیعی،  15 (2): 85-78.
- Burgees, D., Hendrikson, Q. and Roy, L., 1990. The importance of initial cutting size for improving the growth performance of Salix alba L. Scandinavian Journal of Forest Research, 5 (1): 215-224.
- Kumar, R., 1995. Effect of size of cuttings on growth of Populus deltoides under nursery condition in Punjab. PAU Regional Research Station, Ropar -140 001 (Punjab), India, 9 p.