عوامل محیطی مؤثر بر گسترش گلابی وحشی (Pyrus glabra Boiss.) در منطقه سپیدان استان فارس

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 مربی پژوهش، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس

2 دانشیار پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

3 استادیار پژوهش، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس

4 کارشناس، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس

چکیده

این تحقیق با هدف شناخت خصوصیات اکولوژیک گونه گلابی وحشی در استان فارس اجرا شده است. ابتدا منطقه پراکنش گلابی وحشی بر روی نقشه توپوگرافی مشخص و با توجه به روش تحقیق، دامنه ارتفاعی (پراکنش افقی و عمودی) گلابی وحشی تعیین و با توجه به متغیرهایی مانند جهت جغرافیایی، شکل زمین و با توجه به قرار گرفتن رویشگاه مورد مطالعه در‌ طبقه ارتفاعی بیش از 2000 متر و با احتساب 4 جهت و 4 شکل زمین، جمعاً 13 قطعه نمونه 10 آری تعیین و اطلاعات مورد نیاز در هر قطعه نمونه و وضعیت زادآوری در میکروپلاتهای یک آری (10×10 متر) برداشت و در فرمهای مخصوص ثبت شد. در هر یک از قطعات نمونه نیز در حد امکان نیمرخ خاک حفر و داده‌های بدست آمده با استفاده از آزمون چندمتغیره خطی PCA تجزیه و تحلیل شدند. در این رویشگاه، گونه گلابی وحشی با متوسط تعداد 8 اصله در قطعه نمونه ظاهر شده که 73 درصد آنها به‌صورت شاخه‌زاد بودند. میانگین قطر برابرسینه درختان 14 سانتی‌متر، متوسط مساحت تاج درخت 11 مترمربع، حداقل ارتفاع کل 2 و حداکثر آن 8/7 متر و ارتفاع متوسط درخت 6/4 متر بدست آمد. از نظر تعداد پایه‌ها، دامنه‌های واقع در جهت غرب بیشترین تعداد را به‌خود اختصاص داده‌اند، اما از نظر متغیرهایی مانند قطر برابرسینه، ارتفاع تنه، مساحت تاج و ارتفاع کل، بیشترین مقدار مربوط به دره‌های واقع در جهت شرق بود. عامل محدود‌ کننده خاک وجود لایه سنگی و درصد سنگ و سنگریزه بود. باروری خاک در بیشتر موارد برای پشتیبانی گیاه کافی بوده و خاک آنها را در زمره خاکهای حاصل‌خیز جنگلی قرار داده است. در نهایت شکل زمین و حاصل‌خیزی خاک از عوامل مؤثر در تعیین گسترشگاه گونه گلابی وحشی در این رویشگاه محسوب می‌شوند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Impact of environmental factors on distribution of wild pear (Pyrus glabra Boiss.) in Sepidan region, Fars province

نویسندگان [English]

  • Mojtaba Hamzehpour 1
  • Khosro Sagheb-Talebi 2
  • Kazem Bordbar 3
  • Ladan Joukar 1
  • Mojtaba Pakparvar 1
  • Ali Reza Abbasi 4
1 Senior Forest Research Expert, Research Center of Agriculture and Natural Resources of Fars province
2 Associate Prof., Research Institute of Forests and Ranglands
3 Assistant Prof. Research Center of Agriculture and Natural Resources of Fars Province
4 Forest Expert, Research Center of Agriculture and Natural Resources of Fars Province
چکیده [English]

In this research, several ecological characteristics of Pyrus glabra Boiss. were studied. Distribution area of wild pear was drawn on a topographic map, and altitudinal range of horizontal and vertical distribution was determined. This species is mostly distributed on altitudes above 2000 m. Thirteen sample plots, each 1000 m2 were selected considering aspect, land form and altitudinal classes. In each sample plot, various variables such as species, diameter at breast height, tree height, crown cover, origin (standard or coppice), age class, number of sprouts, associated species and forest type were measured or recorded. A soil profile was dug in each sample plot in order to study physico–chemical properties of soil. Data were tested with Principal Component Analysis (PCA). The average number of trees per plot was 8, from which 73 percent were of coppice origin. The mean diameter of breast height was 14 cm and the average of tree crown area was 11 m2. The minimum and maximum height of trees were 2 m and 7.8 m, respectively, while the mean height was 4.6 m. The western aspects contained the highest number of trees per plot, while the eastern vallies showed the highest values for diameter at breast height, trunk height, crown area, and total height. The depth of bed rock and the percent of sand and gravel were limiting factors in the soil of the studied area. The soil fertility is sufficient for plant growth in most cases and could be regarded as moderate fertile forest soils. Land form and soil fertility are the most important factors for distribution of wild pear in the studied area.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Pyrus glabra
  • land form
  • site demands
  • ecological characteristics
  • Fars province
- بی‌نام، 1353. نقشه زمین‌شناسی فهلیان شماره w20842. سازمان زمین‌شناسی کشور.
- بی‌نام، 1383. گزارش پروژه ملی تهیه نقشه پوشش گیاهی کشور. سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور، 133 صفحه.
- بی‌نام، 1385. سازمان هواشناسی استان فارس (ایستگاه باران‌سنجی کمهر).
- ثابتی، ح.، 1385. جنگلها، درختان و درختچه‌های جنگلی ایران. انتشارات دانشگاه یزد، 806 صفحه.
- جهانبازی گوجانی، ح.، جلیلی، ع. و طالبی، م.، 1382. مطالعه اکوسیستم‌های جنگلی غرب ایران (زاگرس)، استان چهارمحال و بختیاری. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان چهارمحال و بختیاری، 87 صفحه.
- حمزه‌پور، م. و بردبار، ک.، 1381. بررسی برخی از خصوصیات کمی و کیفی تیپ گلابی وحشی- شن در منطقه سپیدان. پژوهش و سازندگی در زراعت و باغبانی، 56 و 57: 47-41.
- سالاریان، ع.، 1385. بررسی نیاز رویشگاهی بادام کوهی (.Amygdalusscoparia Spach) در جنگلهای زاگرس (مطالعه موردی: رویشگاه کره‌بس استان چهارمحال و بختیاری). پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، 61 صفحه.
- طالبی، م.، ثاقب‌طالبی، خ. و جهانبازی گوجانی، ح.، 1385. بررسی نیاز رویشگاهی و برخی خصوصیات کمی و کیفی بلوط ایرانی (Quercus brantii Lindl.) در جنگلهای استان چهارمحال و بختیاری. تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 14 (1): 79-67.
- مظفریان، و.، 1383. درختان و درختچه‌های ایران. انتشارات فرهنگ معاصر، 1003 صفحه.
- معروفی، ح.، ثاقب‌طالبی، خ.، فتاحی، م. و سدری، م.ح.، 1384. بررسی نیاز رویشگاهی و برخی خصوصیات کمی گونه وی‌ول (.Q. libani Oliv) در استان کردستان. تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 13 (4): 446-417.
- مهدی‌فر، د. و ثاقب‌طالبی، خ.، 1385. مشخصات کمی و کیفی و خصوصیات رویشگاهی دارمازو در منطقه شینه استان لرستان. تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 14 (3): 206-193.
- میرزایی، ج.، اکبری‌نیا، م.، محسن، ح. و حسین‌زاده، ج.، 1385. بررسی اکولوژیکی رویشگاه ارغوان در شمال ایلام. تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 14 (4): 381-371.
- Aas, G. and Riedmiller, A., 1993. Bäume. Gräfe und unzer, München, 255 p.
- Amman, G., 1965. Bäume und Sträucher des waldes. Verlag Neumann-Neudamm, München, 231 p.
- Anonymus, 2008. Plants Database, Planets profile for Pyrus calleryana Dene. USDA, NRCS, 46 p.
- Huxley, A., 1992. The new RHS Dictionary of Gardening. MacMillan Press, 3353 p.
- Leibundgut, H., 1984. Unsere Waldbäume. Verlag Huber, Frauenfeld/Stuttgart, 168 p.