بررسی مقدماتی خشکیدگی درختان بلوط ایرانی (Q. brantii Lindl.) در دشت برم کازرون، استان فارس

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

2 استادیار، گروه جنگل‌داری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

3 استادیار پژوهش، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس.

چکیده

به‌منظور بررسی مقدماتی خشکیدگی درختان بلوط ایرانی در جنگلهای دشت برم شهرستان کازرون که درختان آن بیشتر از سایر مناطق استان در معرض خشکیدگی قرار گرفته‌اند، ابتدا نقشه‌های پایة منطقه تهیه و با جنگل‌گردشی اولیه، مناطق دارای درختان خشکیده و مناطق فاقد خشکیدگی بر روی نقشه مشخص گردید. سپس در منطقة دارای درختان خشکیده، درختان براساس درصد خشکیدگی به چهار دسته خشکیدگی کمتر از 25 درصد، خشکیدگی بین 25 تا 50 درصد، خشکیدگی بین50 تا 75 درصد و خشکیدگی بیشتر از 75 درصد تقسیم شدند. در مرحله بعد به‌طور کاملاً تصادفی در هر طبقه 30 اصله درخت و نیز 30 اصله درخت در عرصة فاقد خشکیدگی انتخاب شدند و شواهد موجود ازجمله اثر عوامل مستعد کننده، عوامل شروع ‌کننده و عوامل مشارکت ‌کننده و مشخصه‌های کمی و کیفی درختان ثبت شدند. تجزیه و تحلیل داده‌ها نشان داد که بیشترین تعداد درختان خشکیده (3/58 درصد) شاخه‌زاد بوده و در طبقة میان‌قطر (15 تا 25 سانتی‌متر) دیده می‌شوند. همچنین بیشترین تعداد درختان خشکیده در طبقة 4 (میزان خشکیدگی بیشتر از 75 درصد) قرار دارند. در 2/89 درصد از درختان، آثار فعالیت آفات که عمدتاً حشرات چوبخوار بودند، مشاهده شد. آثار تخریب انسانی ازجمله قطع و سرشاخه‌زنی بر روی 3/58 درصد درختان خشکیده رؤیت و در زیراشکوب 80 درصد آنها آثار زراعت دیم مشاهده گردید. نتایج بررسی متغیر‌های اقلیمی نشان داد که کاهش بارندگی در سالهای اخیر اثر معنی‌داری بر خشکیدگی داشته، اما تأثیر تغییرات دمایی معنی‌دار نبوده است

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Preliminary study of manna oak (Quercus brantii Lindl.) tree decline in Dashte-Barm of Kazeroon, Fars province

نویسندگان [English]

  • Mojtaba Hamzehpour 1
  • Hadi Kia-daliri 2
  • Kazem Bordbar 3
1 Student, Islamic Azad Univercity, Science and Research Branch
2 Assistant Prof., Islamic Azad Univercity, Science and Research Branch
3 Assistant Prof., Research Center of Agriculture and Natural Resources of Fars province
چکیده [English]

To investigate the effect of recent oak decline, which covers a relatively vast area of Fars province, the oak forests of Dashte-Barm which were most exposed to drying was selected as the primary site to study. Firstly, base maps were provided. In initial forest surveys, the damaged as well as undisturbed sites were determined. 120 trees in affected area and 30 trees in non- affected area were randomly selected. The dried trees were categorized in for groups according to the drying percent. These classes were: %25, %25-%50, %50-%75, and more than %75. All factors including human factors (branch and/or clear cutting and prunning, rain-fed farming under the trees in the forest floor, etc.), climatic factors (rainfall and temperature), disturbing factors (pests and diseases) were assessed. Furthermore, quantitive and qualitative variables of high and coppice trees were separately recorded. Results showed that 58.3% of all dried and dead trees were coppice which consisted the most dead trees. The maximum numbers of dried and dead trees were those that were in their middle age, which are classified in 15-25 cm of diameter class. In term of drying percent, the maximum numbers of dried trees were in the fourth class (%75- %100).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Climate
  • Dashte-Barm
  • oak decline
  • Quercus brantii
- بی‌نام، 1384. مطالعة جنگل‌داری چندمنظورة دشت برم کازرون. مهندسین مشاور حاسب کرجی، 88 صفحه.
- بی‌نام، 1388. آمار هواشناسی ایستگاه کازرون. ادارة کل هواشناسی استان فارس.
- بی‌نام، 1389. خشکیدن درختان بلوط فاجعه‌ای غیر قابل جبران برای زاگرس. روزنامة جمهوری اسلامی ایران، 14 تیرماه 1389.
- جزیره‌ای، م.ح. و ابراهیمی‌رستاقی، م.، 1382. جنگل‌شناسی زاگرس. دانشگاه تهران، 560 صفحه.
- جلالی، غ.، 1375. بررسی علل خشکیدگی درخت راش در جنگلهای حوزة ساری. رسالة دکتری، دانشکدة منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس، 134 صفحه.
- شیبانی، ح.، 1372. بررسی علل ضعف فیزیولوژیک کاج تهران (پارک چیتگر). پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشکدة منابع طبیعی، دانشگاه تهران، 70 صفحه.
- نگهدارصابر، م.ر.، 1382. بررسی علل خشکیدگی درختان پارک جنگلی چشمه ابوالمهدی. تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 11 (3): 409-391.
- Aber, J.S., Wallace, J. and Nowak, M.C., 2002. Response of forest to climatic events and human management at Fort Leavenworth, Kansas. Current Research in Earth Science Bulletin, 248: 1-24.
- Sabaté, S., Gracia, C.A. and Sánchez, A., 2002. Likely effects of climate change on growth of Quercus ilex, Pinus halepensis, Pinus pinaster, Pinus sylvestris and Fagus sylvatica forests in the Mediterranean region. Forest Ecology and Management, 162 (1): 23-37.
- van der Werf, G.W., Sass-Klaassen, U. and Mohren, G.M.J., 2007. The impact of the 2003 summer drought on the intra-annual growth pattern of beech (Fagus sylvatica L.) and oak (Quercus robur L.) on a dry site in the Netherlands. Dendrochronologia, 25 (2): 103-112.