استفاده از سه روش نزدیکترین همسایه، تابع K رایپلی و میانگین مربعات در تعیین الگوی پراکنش گونه تاغ (Haloxylon ammodenderon C.A.Mey) در منطقه حفاظت‌شده سیاه‌کوه استان یزد

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای جنگل‌داری، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی، دانشگاه تربیت مدرس

2 دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی، دانشگاه تربیت مدرس

3 دانشیار، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی ساری

4 دانشیار، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی، دانشگاه تربیت مدرس

5 استادیار دانشکده منابع طبیعی و کویرشناسی، دانشگاه یزد

چکیده

جوامع تاغ (Haloxylon sp.) پوشش‌های درختچه‌ای مهمی در مناطق بیابانی ایران هستند که مطالعه خصوصیات آنها به‌ویژه در مورد تراکم و الگوی پراکنش با توجه به نقش فوق‌العاده‌شان در حفاظت خاک و ایجاد بستر حیات‌وحش بسیار قابل توجه می‌باشد. در این مطالعه یک قطعه 10 هکتاری درختچه‌زار طبیعی تاغ در منطقه حفاظت ‌شده سیاه‌کوه استان یزد انتخاب و در قالب 111 کوادرات 30×30 متری به‌طور کامل مورد اندازه‌گیری قرار گرفت. در این کوادرات‌ها علاوه بر نوع گونه، قطرهای بزرگ و کوچک تاج و موقعیت مکانی تمامی پایه‌ها از طریق اندازه‌گیری فاصله و آزیموت آنها نسبت به یکی از گوشه‌های هر کوادرات، ثبت گردید. سپس به‌کمک نرم‌افزار ArcMap نقشه موقعیت مکانی درختان ترسیم و الگوی پراکنش با سه روش نزدیکترین همسایه، تابع K رایپلی و میانگین مربعات که حالتی از روش کوادرات واریانس است، تعیین شد. براساس نتایج روش نزدیکترین همسایه، الگوی پراکنش پایه‌ها در این جوامع تصادفی (Random) است. دو روش دیگر نیز نشان دادند که الگو تصادفی بوده و با افزایش فاصله از پایه‌ها به بیش از 10 متر، تجمعی (کپه‌ای) می‌شود. از برآیند این سه روش، الگوی پراکنش تصادفی ارزیابی می‌گردد که با افزایش مقیاس (فاصله از پایه‌ها) به‌سمت حالت کپه‌ای تمایل پیدا می‌کند. به‌نظر می‌رسد شرایط یکنواخت رویشگاهی در این منطقه، مهمترین عامل ایجاد الگوی تصادفی در مقیاس کوچک برای درختچه‌های تاغ بوده است. در مقیاس بزرگتر درختچه­ها در فواصل دور از کویر تراکم بیشتری داشته و الگو به‌سمت کپه­ای تغییر می­یابد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The use of Nearest Neighbor, Mean Square and Ripley’s K- function methods to determine spatial pattern of Saxaul (Haloxylon ammodenderon C.A.Mey) in Siahkooh protected area, Yazd province

نویسندگان [English]

  • Bahman Kiani 1
  • Mas'oud Tabari 2
  • Asghar Fallah 3
  • Seyed Hoseyn Hosseini 4
  • Mohammad Hoseyn Iran-nejad Parizi 5
1 Ph.D. Student of Forestry, Department of Forest Sciences, Faculty of Natural Resources, Tarbiat Modares University
2 Associate Prof., Department of forest Science, Faculty of Natural Resources, Tarbiat Modares University
3 Associate Prof., Department of forest Science, Faculty of Natural Resources, University of Agricultural and Natural Resource Sciences
4 Associate Prof., Department of Forest Sciences, Faculty of Natural Resources, Tarbiat Modares University
5 Assistant Prof., Department of Forestry, Faculty of Natural Resources, Yazd University
چکیده [English]

Saxaul (Haloxylon ammodenderon C.A.Mey)communities are important part of vegetations in central deserts of Iran. Due to their protective and conservative role specially in providing habitat for wildlife and soil erosion control, any research about them has an outstanding worth. In this research, primarily a 10 ha shrub-land of Saxaul in Siahkooh of Yazd was selected and fully callipered in 30×30 meters quadrates. In each quadrate, species, crown diameters, distance and azimuth from left downside angle were measured. Stem map of all plants was drawn by ArcMap software. Then spatial pattern of plants was determined by three methods: i) Nearest Neighbor, ii) Ripley’s K- function and iii) mean square method which is a kind of quadrat variance methods. Results of Nearest Neighbor method showed that, spatial pattern of plants is random. Other methods showed that spatial pattern is random, but by increasing the distance over 10 meters, the pattern tended to be clumped. Overall, the spatial pattern of Saxaul was random and tended to be clumped by increasing the distance. It seems that homogenous site conditions are the most important causes of random pattern for Saxaul species in small scale. In larger scale (far from playa), Saxaul shrubs were more dense and the spatial pattern tended to be clumped.

کلیدواژه‌ها [English]

  • desert plants
  • Spatial pattern
  • Ripley’s K- function
  • quadrate variance
  • spatial analysis

مراجع

- اخوان، ر.، ثاقب طالبی، خ.، حسنی، م. و پرهیزکار، پ.، 1389. بررسی الگوی مکانی درختان طی مراحل تحولی جنگل در توده­های دست­نخورده راش (Fagus orientalis Lipsky) در کلاردشت. تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 18 (2): 336-322. 
- ایران‌نژاد پاریزی، م.ح.، سرهنگ‌زاده، ج.، عظیم‌زاده، ح.، علمی، م.، حسینی، س.ز. و حاضری، ف.، 1385. توانمندیهای زیستی و تنگناهای موجود در منطقه حفاظت شده سیاه‌کوه اردکان (یزد). مجله محیط‌شناسی، 39: 100-89.
- بصیری، ر.، سهرابی، ه. و مزین، م.، 1385. تحلیل آماری الگوی پراکنش مکانی گونه‌های درختی در منطقه قامیشلو مریوان. مجله منابع طبیعی ایران، 59 (3): 588-579.
- ثابتی، ح.، 1373. جنگلها، درختان و درختچه‌های ایران. انتشارات دانشگاه یزد، 810 صفحه.
- حیدری، ح.، 1385. بررسی روشهای مختلف آماربرداری فاصله‌ای در جنگلهای زاگرس (منطقه سرخه‌دیزه کرمانشاه). رساله دکتری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، 112 صفحه.
- زارع چاهوکی، م.ع. و طویلی، ع.، 1387. ارزیابی کارایی شاخص‌های فاصله‌ای در تعیین الگوی پراکنش چند گونه مرتعی مناطق خشک. مجله علمی- پژوهشی مرتع،      2: 110-101.
- علوی، س.ج.، زاهدی امیری، ق. و مروی مهاجر. م.، 1384. تعیین الگوی پراکنش مکانی گونه ملج در جنگلهای شمال ایران (مطالعه موردی در جنگل آموزشی و پژوهشی خیرودکنار، نوشهر). مجله منابع طبیعی ایران، 58 (4): 804-793.
- متاجی، ا.، بابایی کفاکی، س.، صفایی، ح. و کیادلیری، ه.، 1387. الگوی مکانی حفره‌های تجدید حیات در توده‌های مدیریت شده و مدیریت نشده در جنگلهای طبیعی راش شرقی (مطالعه موردی: جنگل خیرودکنار- نوشهر). تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 16 (1): 157-149.
- مقدم، م.ر.، 1380. اکولوژی توصیفی و آماری پوشش گیاهی. انتشارات دانشگاه تهران، 285 صفحه.
- موسایی سنجره‌ای، م. و بصیری، م.، 1386. مقایسه کارایی شاخص‌های تعیین الگوی پراکنش در درمنه‌زارهای استان یزد. مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی،       40 (ب): 492-483.
- میرجلیلی، ع.ب.، دیانتی تیلکی، ق. و باغستانی، غ.، 1387. مقایسه پنج روش اندازه‌گیری فاصله‌ای تعیین تراکم در بوته‌زارهای تنگ لایبد یزد. تحقیقات مرتع و بیابان ایران، 15 (3): 303-295.
- Camarero, J.J., Gutierrrez, E. and Fortin, M.J., 2000. Spatial pattern of sub-alpine grassland ecotones in the Spanish central Pyrenees. Forest Ecology and Management, 134: 1-16.
- Chao, W.Ch., Wu, Sh.H., Lin, H.Y., Hsieh, Ch.F. and Chao, K.J., 2007. Distribution patterns of tree species in the Lanjenchi Lowland Rain Forest. Taiwania, 52 (4): 343-351.
- Dale, M.R.T., 1999. Spatial Pattern Analysis in Plant Ecology. Cambridge University Press, 326 p.
- Dixon, P.M., 2002. Ripley’s K-function. In: El-Shaarawi, A.H. and Piegorsch, W.W., (eds.), Encyclopedia of Environmetrics. John Wiley and Sons, Chichester, Vol. 3: 1796-1803.
- Erfanifard, Y., Feghhi, J., Zobeiri, M. and Namiranian, M., 2008. Comparison of two distance methods for forest spatial analysis (case study: Zagros forests of Iran). Journal of Applied Sciences, 8 (1): 152-157.
- Hou, J.H., Mi, X.C., Liu, C.R. and Ma, K.P., 2004. Spatial patterns and associations in a Quercus-Betula forest in northern China. Journal of Vegetation Science, 15: 407-414.
- Krebs, Ch.J., 1999. Ecological Methodology. University of Columbia, 620 p.
- Kubota, Y., 2006. Spatial pattern and regeneration dynamics in a temperate Abies-Tsuga forest in southwestern Japan. Journal of Forestry Research, 11: 191-201.
- Mateu, J., Uso, J.L. and Montes, F., 1998. The spatial pattern of a forest ecosystem. Ecological Modeling, 108: 163-174.
- Mitchell, A., 2005. The ESRI guide to GIS analysis, Vol. 2. ESRI press, USA, 252 p.
- Snakey, T.T., 2008. Spatial patterns of Douglas-fir and Aspen forest expansion. New Forests Journal,     35: 45-55.
- Wei-dong, H., Xiu-mei, G., Lin-feng, L. and Chang-yi, L., 2001. Spatial pattern of dominant tree species of the secondary monsoon rain forest in Linjiang, Guangdong province. Journal of Forestry Research, 12 (2): 101-104.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار