بررسی ارتباط برخی از عوامل اکولوژیکی بر پراکنش سرخدار (Taxus baccata L.) در جنگل های ارسباران (مطالعه موردی: حوضه‌های ایلگنه‌چای و هوراند)

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 نویسنده مسئول، کارشناس ارشد جنگل، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد لاهیجان

2 کارشناس ارشد جنگل، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد لاهیجان

چکیده

به‌منظور بررسی اثر برخی از عوامل اکولوژیکی در چگونگی پراکنش درختان سرخدار و نحوه زادآوری این گونه در جنگلهای ارسباران، دو رویشگاه کلاله در حوزه ایلگنه‌چای و رویشگاه کوران در حوزه هوراند مورد بررسی قرار گرفت. به‌منظور پراکنش مناسب قطعات نمونه، برای هر منطقه سه طبقه ارتفاعی از سطح دریای آزاد (1100 تا 1200 متر، 1200 تا 1300 متر و 1300 تا 1400 متر) در رویشگاه‌های موردنظر انتخاب گردید. بر این اساس 43 قطعه نمونه 10 آری به شکل دایره و به‌صورت انتخابی (Selective sampling) برداشت شدند. به‌منظور مطالعه وضعیت تجدید حیات نیز از قطعات نمونه کوچک (میکروپلات) 1 آری دایره‌ای‌ شکل به شعاع 64/5 متر استفاده شد. مشخصه‌هایی مانند، ارتفاع از سطح دریا، شیب منطقه، جهت منطقه، درصد تاج‌پوشش، قطر برابرسینه و ارتفاع کل برای تمامی گونه‌های درختی و زادآوری در این قطعات مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد که سرخدار، دامنه ارتفاعی 1200 تا 1300 متر، شیب‌های 51 تا 75 درصد و جهت‌های شمالی را بیشتر ترجیح داده و از تراکم بیشتری برخوردار می‌باشد. مطالعه زادآوری‌ها نیز نشان داد که رویشگاه کلاله با داشتن 53 درصد نهالهای سرخدار با منشأ دانه‌زاد نسبت به رویشگاه کوران با 35 درصد در وضعیت مطلوبتری قرار دارد. همچنین نتایج این تحقیق نشان داد که حضور پایه‌های سرخدار در توده‌های دخالت نشده (کلاله) بیشتر از توده‌های بهره‌برداری شده (کوران) می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Relationship between some ecological factors and distribution of yew tree (Taxus baccuta L.) in Arasbaran forests (Case study: Ilganechay and Horand regions)

نویسندگان [English]

  • Aydein Ebady 1
  • Aryan Omidvar 2
1 Sc. of Forestry, Islamic Azad University, Lahijan branch
2 M.Sc. of Forestry, Islamic Azad University, Lahijan branch
چکیده [English]

In order to study the influence of some ecological factors on distribution of yew tree and its regeneration in Arasbaran forests, two habitats of yew including Kalaleh in Ilganechay and Kooran in Horand regions were studied. To provide appropriate distribution of sample plots, three altitudinal levels were selected for each region in each habitat (1100-1200, 1200-1300 and 1300-1400 m.a.s.l.) and on this basis, 43 circle sample plots, each 1000 m2, were laid out by selective sampling method. Also micro sample plots, each 100 m2, were laid out within the macro sample plots to study the regeneration. Some sample characteristics including altitude, slope gradient, aspect, crown cover, diameter at breast height and total height of all trees were recorded. Results indicated that yew trees prefer 1200 to 1300 m.a.s.l., north aspects with 51-75% slope gradient. Our study reveals that yew regeneration in undisturbed habitat (Kalaleh) with 53% seed origin seedlings were more in compare to the disturbed habitat (Kooran) with only 35% seed origin seedlings.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ecology
  • yew tree
  • Arasbaran
  • regeneration
  • selective sampling

مراجع

- اسپهبدی، ک.، امانی، م.، محمدنژاد کیاسری، ش.، زارع، ح.، جعفری گرزین، ب.، چابک، ع. و احتشام‌زاده، م.، 1386. بررسی پراکنش بارانک براساس برخی از عوامل اکولوژیکی در جنگلهای سنگده (شرکت چوب فریم). تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 3: 216- 207.
- اسماعیل‌زاده، ا.، 1384. معرفی فلور، شکل زیستی و پراکنش جغرافیایی گیاهان رویشگاه سرخدار افراتخته. پژوهش و سازندگی، 68: 76- 66.
- امیرقاسمی، ف.، ثاقب‌طالبی، خ. و درگاهی، د.، 1380. بررسی ساختار تجدید حیات جنگلهای ارسباران در حوزه مطالعاتی ستن‌چای. تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 6: 60-1.
- برزگر قاضی، ا.، رستمی شاهراجی، ت.، ثاقب‌طالبی، خ. و پوربابایی، ح.، 1381. مطالعه رویشگاه سرخدار در حوزه‌های کلیبرچای و ایلگنه‌چای از جنگلهای ارسباران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه گیلان، 55 صفحه.
- بی‌نام، 1376. طرح مدیریت منابع جنگلی ارسباران (حوزه هیدرولوژی مدانقم، ایلگنه‌چای و ناوپشته). مهندسین مشاور جامع ایران، 285 صفحه.
- پوربابایی، ح.، 1377. تنوع زیستی گونه‌های چوبی در استان گیلان. رساله دوره دکتری، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تربیت مدرس، 263 صفحه.
- ثابتی، ح.، 1381. جنگلها، درختان و درختچه‌های ایران. انتشارات دانشگاه یزد، 810 صفحه.
- حبیبی کاسب، ح. و لسانی، م.، 1364. بررسی وضعیت خاک و کیفیت توده‌های سرخدار در ایران. مجله منابع طبیعی ایران، 39: 38-12.
- حسینی، م.، 1379. ارزیابی توان اکولوژیک جنگلهای سوزنی‌برگ بومی ایران. رساله دکتری، دانشگاه تربیت مدرس، 161 صفحه.
- حسینی، م.، اکبری‌نیا، م. و جلالی، غ.، 1380. ارزیابی توان اکولوژیک رویشگاه‌های طبیعی سرخدار در شمال ایران. پژوهش و سازندگی، 51: 79-66.
- زارع، ح.، 1380. گونه‌های بومی و غیربومی سوزنی‌برگان در ایران. انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، 498 صفحه.
-زبیری، م.، 1379. آماربرداری در جنگل. انتشارات دانشگاه تهران، 401 صفحه.
- زبیری، م.،1380. زیست‌سنجی جنگل. انتشارات دانشگاه تهران، 412 صفحه.
- سرهنگ‌زاده، ج. و مخدوم، م.، 1381. آمایش سرزمین منطقه حفاظت شده ارسباران. محیط‌شناسی، 30: 42-31.
- طاهری آبکناری، ک. و پیله‌ور، ب.، 1387. جنگل‌شناسی. انتشارات حق‌شناس، رشت، 296 صفحه.
- علوی، س.، زاهدی امیری، ق.، مروی مهاجر، م. و نوری، ز.، 1386. بررسی پراکنش مکانی گونه ملج در ارتباط با عوامل فیزیوگرافی در جنگل آموزشی و پژوهشی خیرودکنار نوشهر. محیط‌شناسی، 43: 100-93.
- علیزاده، ل.، 1385. مطالعه و تهیه طرح ذخیره‌گاه جنگلی (روستاه‌های قره‌درویش، کوران، هووای و جعفرآباد). اداره کل منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی، 72 صفحه.
- قنبری شرفه، ع.، 1384. بررسی توالی اکولوژیکی توده‌های سرخدار در جنگلهای ارسباران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، 125 صفحه.
- کرمی، ع.، 1385. مقایسه شرایط اکولوژیک رویشگاه‌های سرخدار در جنگلهای شمال ایران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات تهران، 115 صفحه.
- گل‌علیزاده، د.، 1379. بررسی جوامع طبیعی سرخدار در جنگلهای گرگان، قائم‌شهر و نور. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، 120 صفحه.
- لسانی، م.، 1367. سیر قهقرایی در جنگلهای سرخدار ایران و تکنیک‌های احیایی آن. مجله زیتون، 88: 48-30.
- لسانی، م.، 1378. سرخدار. انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، 215 صفحه.
- مهاجر اورسجی، ن.، 1382. بررسی مهمترین اثر خصوصیت محیطی بر کمیت و کیفیت توده‌های سرخدار در منطقه پونه‌آرام سیاه‌رودبار علی‌آباد. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه گرگان، 85 صفحه.
- نراقی، ط.، 1383. تکثیر درون شیشه‌ای سرخدار (Taxus baccata L.) از طریق کشت جنین‌های جنبی. تحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان مرتعی و جنگلی ایران،           4: 344-335.
- نیک‌وش، ن.، عصاره، م.، قربانلی، م. و قمری زارع، ع.، 1385. تولید گیاهک سرخدار (Taxus baccata L.) با استفاده از کشت درون‌شیشه‌ای و نجات رویان. پژوهش و سازندگی، 71: 32-26.
- یوسف‌پور رشتی، م.، 1377. بررسی زادآوری طبیعی سرخدار و نقش کیفیت بذر در تجدید حیات آن. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه گیلان، 82 صفحه.
- Hulme, P.E., 1996. Natural regeneration of yew (Taxus baccata L.) microsite, seed or herbivore limitation. Department of Biological Science, Durham, England, 38 p.
- Leuthold, D., 1980. How Trees Grow. Camelote press LTD, Southampton, 126 p.
- Thomas, P.A. and Polwart, A., 2003. Biological Flora of the British isles: Taxus baccata L. Journal of Ecology, 91: 489-524.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار