شناسایی و بومی‌سازی معیارها و شاخص‌های IUCN و CIFOR برای مدیریت پایدار پارک‌های ملی

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جنگلداری، دانشکده منابع‌ طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع‌ طبیعی ساری

2 دانشیار، گروه جنگلداری،دانشگاه علوم کشاورزی و منابع‌طبیعی ساری

3 دانشیار، گروه اقتصاد کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع‌ طبیعی ساری

چکیده

معیارها و شاخص‌های ارزیابی پارک‌های ملی به‌‌عنوان ابزاری برای نظارت بر پایداری اکوسیستم‌های پارک‌های ملی هستند. هدف از این مطالعه شناسایی و بومی‌سازی معیارها و شاخص‌های اکولوژیکی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی برای مدیریت پایدار پارک‌های ملی ایران است. در این مطالعه تعداد 36 نفر از خبرگان و متخصصان در زمینه پارک‌های ملی در چهار مرحله، به پرسشنامه‌هایی که به‌ روش دلفی و با استفاده از مجموعه‌ای از معیارها و شاخص‌های IUCN، CIFOR و شاخص‌های مستخرج از سایر منابع تهیه شده بود، پاسخ دادند. پرسشنامه‌ها در میان متخصصان توزیع و از آنها خواسته شد تا اهمیت معیارها و شاخص‌های ارزیابی پارک‌های ملی را با استفاده از مقیاس لیکرت مشخص نمایند. در مرحله اول روش دلفی، مجموعاً هشت معیار و 142 شاخص شناسایی شدند که درنهایت از میان آنها هشت معیار و 100 شاخص برای ارزیابی پارک ملی بومی‌سازی شد. این معیارها شامل مواردی ازقبیل گستره منابع جنگلی، حفاظت از تنوع زیستی، سلامتی و زنده‌مانی، ظرفیت و عملکرد تولید، عملکردهای زیست‌محیطی و حمایتی، عملکردهای اقتصادی، عملکردهای اجتماعی و عملکردهای سیاسی بود. نتایج نشان داد که در بین معیارهای اکولوژیکی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی، بیشترین تعداد شاخص‌ها مربوط به شاخص‌های اکولوژیکی و کمترین آنها مربوط به شاخص‌های اقتصادی بود. نتایج این پ‍‍‍‍‍‍‍ژوهش بیانگر آن است که معیارها و شاخص‌های انتخاب‌شده قابلیت استفاده توسط سازمان حفاظت محیط ‌زیست برای نظارت بر پایداری اکوسیستم‌ها در پارک‌های ملی را دارا هستند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The identification and customization of IUCN and CIFOR criteria and indicators for the sustainable management of national parks

نویسندگان [English]

  • Sareh Hosseini 1
  • Jafar Oladi 2
  • Hamid Amirnejad 3
1 Ph.D. Student of Forestry, Faculty of Natural Resources, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University
2 Associate Prof., Department of Forestry, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University
3 Associate Prof., Department of Agricultural Economic, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University
چکیده [English]

Criteria and indicators for national park assessment are tools for supervising the stability of national parks, which yet should be include high environmental, economic and social standards. The purpose of this study is to identify and customize ecological, economical and sociopolitical criteria and indicators for sustainable management of the national parks in Iran. In this study, ­ views from 36 environmental experts and professionals in sectors relevant to national parks management were collected in a four-step process by means of questionnaires, followed by data analysis by Delphi method applying a set of criteria and indicators of IUCN, CIFOR and other sources. The experts were asked to express their views on the importance of criteria and indicators based on Likert scale. The results were summarized, which all in all resulted in 8 criteria and 142 indices. The fourth analysis step, 100 final indices out of initial 142 were agreed on. The criteria include extent of forest resources, conservation of biological diversity, Health, vitality and integrity, productive capacity and functions, protective and environmental functions, maintenance and development of economic functions and conditions, maintenance and development of social functions and the legal and institutional frameworks. The number of indices was 67, 15, 7 and 11 for ecological, social, economic and political aspects, respectively. The results revealed the highest number of indicators to be related to ecological aspects, while the economic aspect embraced the least indicators. The results suggest the Delphi method as a useful approach to identify and localize the criteria and indicators, which enable Department of Environment to monitor the stability of ecosystems within the national parks.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Delphi method
  • national park
  • criteria and indicators
  • IUCN
  • CIFOR

مراجع

- Anonymous, 2013. The program of optimization monitoring, preservation, logging and management of country forests. Print of Republic of Islamic Iran Newspaper. No: 69(20059), 3p (In Persian). 
- Asghariyan, M., Shacheraghi, T., Nasir Ahmadi, K. and Oladi, J., 2012. Recognition of critera and index of nature reserve management in forest parks north of Iran to using of Delphi method. Journal of Natural Ecosystem Iran, 2(4): 93-103 (In Persian). 
- Asgharpour, M.J., 2003. A group decision and game theory with attitude research in operations. Tehran University, 225 p (In Persian).
- Bender, M., 2008. Development of criteria & indicators for evaluating forest-based ecotourism destination: A Delphi study. PhD thesis, West Virginia University, Morgantown, 151 p.
- CIFOR, 1999. The CIFOR Criteria and Indicators Generic Template. Toolbox series, No. 2: 32 p.
- Cuhls, K., 2001. Delphi Method. Fraunhofer Institute for Systems and Innovation Research, 15 p (In German).
- Golkaryan, H., 2009. Identification of criteria and indicators for sustainable development of ecotourism in Golestan national park using Delphi and AHP. Master thesis, Environmental Sciences University of Ahwaz, 207 p (In Persian).
- Hai, L.T., Hai, P.H., Khoa, N.T. and Hens, L., 2009. Indicators for sustainable development in the Quang Tri Province, Vietnam. Social Indicator Research, 121p.
- IUCN, 1994. Guidelines for protected areas management categories, IUCN, Cambridge, UK and Gland, Switzerland, 261p.
- Jebel Ameli, M.S., Abedi, M. and Ghavamifar, K., 2004. Spatial Value Engineering in Management Project, Tehran: Publication of Management and Planning Organization Iran. 324 p (In Persian). 
- Keeney, S., Hasson, F. and Mckenna, H.P., 2001. A critical review of Delphi technique as a research methodology for nursing. International Journal of Nursing Studies, 38(2): 195-200.
- Majnonian, H., 2000. Information, Plan, Conservation of Park and Area. Conservation Environment office, Tehran. 742 p (In Persian).
- Mitchell, E., 2010. Criteria and Indicators of Sustainable Rangeland Management. Laramie, WY: University of Wyoming Extension Publication, 56: 227p.
- Munroe, DK., Nagendra, H. and Southworth, J., 2007. Monitoring landscape fragmentation in an inaccessible mountain area: Celaque National Park, Western Honduras. Journal of Landscape and Urban Planning, 83(2): 154-167.
- Munca, D.P., Varnhagen, S., Brett-McLean, P., Allan, G.M., Szafran, O. and Ausford, A., 2007. Rewards and challenges of family practice: web- based survey using the Delphi method. Can Fam Physician, 53(2): 278-86.
- Powell, C., 2003.The Delphi technique: Myths and realities. Methodological Issues in Nursing Research. Journal of Advanced Nursing, 41(4): 376-382.
- Skulmoski, G.J., Hartman, F. and Krahn, J., 2007. The Delphi method for graduate research. Journal of Information Technology Education, 6: 123–132.
- Timko, J.A. and Innes, J.L., 2009.  Evaluating ecological integrity in national parks: case studies from Canada and South Africa. Journal of Biological Conservation, 142(3): 676–688.
- Yianna, F., Poulicos, P., 2000. Sustainable Development Indicators: An Overview. Institute of Applied and Computational Mathematics (IACM), Regional Analysis Division, 16p.
تحقیقات جنگل و صنوبر ایران
دوره 23، شماره 4
دی 1394
صفحه 743-756

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار