زادآوری طبیعی گونه های درختی در ارتباط با ویژگی های روشنه ها در یک راشستان طبیعی (مطالعه موردی: بخش گرازبن جنگل خیرود)

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد جنگل‌شناسی و اکولوژی جنگل، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران

2 استاد، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران

3 استادیار، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران

چکیده

بررسی و تشخیص فرایندهای طبیعی در اکوسیستم‌های جنگلی از قبیل توالی و وجود روشنه‌ها، امروزه در مدیریت جنگل جزء اهداف به روز شده است. به‌منظور بررسی زادآوری گونه‌های درختی در رابطه با اندازه و شکل روشنه‌ها و همچنین شیب و جهت آنها در روی زمین، تحقیقی در جوامع راشستان موجود در بخش گرازبُن از جنگل آموزشی و پژوهشی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران انجام شد. با جنگل‌گردشی، سه قطعه نمونه 25 هکتاری مربعی شکل در داخل پارسل‌های 317، 318 و 319 انتخاب گردید و با گردش در داخل هر یک از قطعات 25 هکتاری، روشنه‌ها شناسایی شدند. سپس در داخل هر روشنه با روش آماربرداری صددرصد، نوع گونه‌های زادآوری شده یادداشت گردیدند. این بررسی نشان داد که گونه‌های راش، پلت، ممرز و ملج در همه روشنه‌ها حضور داشته، ولی از لحاظ آماری تفاوت معنی‌داری بین فراوانی نوع گونه‌ها با اندازه مساحت روشنه‌ها یافت نشد. بیشترین فراوانی گونه‌ها نیز در اشکال بیضوی روشنه‌ها مشاهده شدند. با بدست آوردن شیب و جهت هر یک از روشنه‌ها و تقسیم‌بندی شیب آنها به چهار طبقه شیب مختلف این نتیجه بدست آمد که در طبقه شیبی 11 تا 20 درصد، تعداد زادآوری راش و پلت نسبت به سایر طبقات بیشتر می‌باشد. همچنین در روشنه‌هایی با جهت جنوب‌غربی گونه‌های راش، پلت، ممرز و ملج نسبت به سایر جهات استقرار روشنه‌ها دارای فراوانی بیشتری بودند. با بررسی تعداد کل گونه‌های مستقر شده در داخل روشنه‌ها با توجه به شکل زمین، این نتیجه حاصل شد که گونه راش در روی دامنه استقرار بهتری نسبت به سایر گونه‌ها داشته و سپس پلت و ممرز بهترین استقرار را نشان دادند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Natural regeneration of tree species in ralation to gap charactristics in natural beech (Fagus orientalis Lipsky) stand, north of Iran

نویسندگان [English]

  • Alireza Amoli Kondori 1
  • Mohammad Reza Marvi Mohajer 2
  • Mahmoud Zobeiri 2
  • Vaheid Etemad 3
1 M.Sc. garduated of silviculture and forest ecology, Faculty of Natural Resources, Tehran University
2 Prof., Faculty of Natural Resources, Tehran University
3 Assistant Prof., Faculty of Natural Resources, Tehran University
چکیده [English]

- امان‌زاده، ب.، امانی، م.، امین‌املشی، م. و صالحی، م.، 1385. بررسی زادآوری راش در روشنه‌های طبیعی جنگلهای اسالم. پژوهش وسازندگی، 71: 25-19.
- حبیب‌پور گتابی، ک. و صفری شالی، ر.، 1388. راهنمای جامع کاربرد SPSS در تحقیقات پیمایشی. انتشارات متفکران، چاپ دوم، 860 صفحه.
- حجتی، س.م.، 1378. بررسی نحوه پراکنش و ساختار سنی تجدید حیات طبیعی گونه راش در راشستان‌های بخش گرازبن جنگل خیرودکنار- نوشهر. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، 67 صفحه.
- دلفان اباذری، ب.، ثاقب‌طالبی، خ. و نمیرانیان، م.، 1383. بررسی سطوح روشنه‌های زادآوری بر وضعیت کمی نهالهای استقرار یافته در قطعه شاهد جنگلهای کلاردشت طرح لنگا. فصلنامه تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 12 (2): 266-251.
- زبیری، م.، 1384. آمار و اندازه‌گیری جنگل. انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم، 400 صفحه.
- گودرزی، غ.، 1375. بررسی وضعیت زادآوری راش در بخش 2 طرح جنگلداری لیوان و بنفشه‌تپه. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، گروه جنگل‌داری و اقتصاد جنگل، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، 78 صفحه.
- مرتضی‌پور، ص.، مهاجر، م.ر.، ثاقب‌طالبی، خ. و زاهدی، ق.، 1384. بررسی رابطه زادآوری درخت راش با شکل زمین. تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 13 (4): 474-447.
- مروی مهاجر، م.ر.، 1376. جزوه جنگل‌شناسی تکمیلی. دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، 55 صفحه.
- مروی مهاجر، م.ر، 1385. جنگل‌شناسی و پرورش جنگل. انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم، 387 صفحه.
- موسوی میرکلایی، س.ر، ثاقب‌طالبی، خ.، طبری، م. و پورمجیدیان، م.ر.، 1382. تعیین اندازه سطح حفره تاج‌پوشش برای بهبود زادآوری راش. مجله منابع طبیعی ایران، نشریه دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، 56 (1و2): 46-39.
- مهربان‌فر، ز.، 1388. مقایسه غنا و نوع گونه‌های درختی با ابعاد مختلف قطعه نمونه (مطالعه موردی: بخش گرازبن جنگل آموزشی و پژوهشی خیرود). سمینار کارشناسی ارشد، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، 35 صفحه.
- Adeniji, B.A., Kahissai, K.T. and Kisingo, A.W. 2004. Impact of gap size on tree species regeneration in different location in Kibale forest. Plant and Forest Ecology, 86: 217-227.
- Brokaw, N.V.L., 1982. The definition of treefall gap and its effect on measures of forest dynamics. Biotropica, 11: 158-162.
- Diaci, J., Pisek, R. and Boncina, A., 2005. Regeneration in experimental gaps of subalpine Picea abies forest in the Slovenian Alps. European Journal of Forest Research, 124: 29-36.
- Dobrowolska, D. and Veblen, T.T., 2008. Treefall-gap structure and regeneration in mixed Abies alba stands in central Poland. Forest Ecology and Management, 255: 3469-3476.
- Gagnon, J.L., Jokela, E.J., Moser, W.K. and Huber, D.A., 2004. Characteristic of gaps and natural regeneration in mature longleaf pine flatwood ecosystems. Forest Ecology and Management, 187: 373-380.
- Huth, F. and Wagner, S., 2006. Gap structure and establishment of Silver birch regeneration (Betula pendula Roth.) in Norway spruce stands (Picea abies L. Karst.). Forest Ecology and Management, 229: 314-324.
- Lertzman, K.P. and Krebs, C.J., 1991. Gap-phase structure of a subalpine old growth forest,Canadian Journal of Forest Research, 21: 1730-1741.
- Liu, Q. and Hytteborn, H., 1991. Gap structure, disturbance and regeneration in a primeval Picea abies forest. Journal of Vegeteation Science, 2: 391-402.
- Martins, S.V. and Rodrigues, R.R., 2002. Gap-phase regeneration in a semideciduous mesophytic forest, south-eastern Brazil.Plant Ecology, 3: 1-12.
- Myers, G.P., Newton, A.C. and Melgarejo, O., 2000. The influence of canopy size on natural regeneration of Brazil nut (Bertholletia excelsa) in Bolivia. Forest Ecology and Management, 127: 119-128.
- Pedersen, B.S. and Howard, J.L., 2004. The influence of canopy gaps on overstory tree and forest growth rates in a mature mixed-age, mixed-species forest. Forest Ecology and Management, 196: 351-366.
- Runkle, J.R., 1981. Gap regeneration in some old-growth forests of the eastern United States. Ecology, 62: 1041-1051.
- Yamamoto, S., 2000. Forest gap dynamic and tree regeneration. Journal of Forest Research, 5: 223-229.
Nowadays the investigation and identification of natural process such as succession and gaps existence in forest ecosystems have been considered extently in forests management programs. This study examined the regeneration of tree species in relation to size, shape, slope gradient and direction of gaps in a Fagetum community in Gorazbon district of Kheyrud Forest, northern Iran. Three sample area, each 25 ha, were selected and after field study, all gaps within the compartments 317, 318 and 319 were identified. Regeneration of all tree species were record in the gaps, using 100% inventory. Beech, maple, hornbeam and elm tree, were observed in all of the studied gaps, but no significant differences were observed between regeneration frequencies of the species in different gap sizes. The most frequent species were observed in elliptical-shaped gaps. The most frequency of regenerations of beech and maple were observed in slop classes of 11-20%. Also, regeneration of beech, maple, hornbeam and elm showed more frequency in southwest-facing gaps rather than the other directions. According to total number of regeneration in gaps located on the slopes, beech regeneration showed the best establishment rather than another species. Maple and hornbeam followed beech in next ranks.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Gap
  • regeneration
  • direction
  • Slope
  • Gorazbon

مراجع

- امان‌زاده، ب.، امانی، م.، امین‌املشی، م. و صالحی، م.، 1385. بررسی زادآوری راش در روشنه‌های طبیعی جنگلهای اسالم. پژوهش وسازندگی، 71: 25-19.
- حبیب‌پور گتابی، ک. و صفری شالی، ر.، 1388. راهنمای جامع کاربرد SPSS در تحقیقات پیمایشی. انتشارات متفکران، چاپ دوم، 860 صفحه.
- حجتی، س.م.، 1378. بررسی نحوه پراکنش و ساختار سنی تجدید حیات طبیعی گونه راش در راشستان‌های بخش گرازبن جنگل خیرودکنار- نوشهر. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، 67 صفحه.
- دلفان اباذری، ب.، ثاقب‌طالبی، خ. و نمیرانیان، م.، 1383. بررسی سطوح روشنه‌های زادآوری بر وضعیت کمی نهالهای استقرار یافته در قطعه شاهد جنگلهای کلاردشت طرح لنگا. فصلنامه تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 12 (2): 266-251.
- زبیری، م.، 1384. آمار و اندازه‌گیری جنگل. انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم، 400 صفحه.
- گودرزی، غ.، 1375. بررسی وضعیت زادآوری راش در بخش 2 طرح جنگلداری لیوان و بنفشه‌تپه. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، گروه جنگل‌داری و اقتصاد جنگل، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، 78 صفحه.
- مرتضی‌پور، ص.، مهاجر، م.ر.، ثاقب‌طالبی، خ. و زاهدی، ق.، 1384. بررسی رابطه زادآوری درخت راش با شکل زمین. تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 13 (4): 474-447.
- مروی مهاجر، م.ر.، 1376. جزوه جنگل‌شناسی تکمیلی. دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، 55 صفحه.
- مروی مهاجر، م.ر، 1385. جنگل‌شناسی و پرورش جنگل. انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم، 387 صفحه.
- موسوی میرکلایی، س.ر، ثاقب‌طالبی، خ.، طبری، م. و پورمجیدیان، م.ر.، 1382. تعیین اندازه سطح حفره تاج‌پوشش برای بهبود زادآوری راش. مجله منابع طبیعی ایران، نشریه دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، 56 (1و2): 46-39.
- مهربان‌فر، ز.، 1388. مقایسه غنا و نوع گونه‌های درختی با ابعاد مختلف قطعه نمونه (مطالعه موردی: بخش گرازبن جنگل آموزشی و پژوهشی خیرود). سمینار کارشناسی ارشد، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، 35 صفحه.
- Adeniji, B.A., Kahissai, K.T. and Kisingo, A.W. 2004. Impact of gap size on tree species regeneration in different location in Kibale forest. Plant and Forest Ecology, 86: 217-227.
- Brokaw, N.V.L., 1982. The definition of treefall gap and its effect on measures of forest dynamics. Biotropica, 11: 158-162.
- Diaci, J., Pisek, R. and Boncina, A., 2005. Regeneration in experimental gaps of subalpine Picea abies forest in the Slovenian Alps. European Journal of Forest Research, 124: 29-36.
- Dobrowolska, D. and Veblen, T.T., 2008. Treefall-gap structure and regeneration in mixed Abies alba stands in central Poland. Forest Ecology and Management, 255: 3469-3476.
- Gagnon, J.L., Jokela, E.J., Moser, W.K. and Huber, D.A., 2004. Characteristic of gaps and natural regeneration in mature longleaf pine flatwood ecosystems. Forest Ecology and Management, 187: 373-380.
- Huth, F. and Wagner, S., 2006. Gap structure and establishment of Silver birch regeneration (Betula pendula Roth.) in Norway spruce stands (Picea abies L. Karst.). Forest Ecology and Management, 229: 314-324.
- Lertzman, K.P. and Krebs, C.J., 1991. Gap-phase structure of a subalpine old growth forest,Canadian Journal of Forest Research, 21: 1730-1741.
- Liu, Q. and Hytteborn, H., 1991. Gap structure, disturbance and regeneration in a primeval Picea abies forest. Journal of Vegeteation Science, 2: 391-402.
- Martins, S.V. and Rodrigues, R.R., 2002. Gap-phase regeneration in a semideciduous mesophytic forest, south-eastern Brazil.Plant Ecology, 3: 1-12.
- Myers, G.P., Newton, A.C. and Melgarejo, O., 2000. The influence of canopy size on natural regeneration of Brazil nut (Bertholletia excelsa) in Bolivia. Forest Ecology and Management, 127: 119-128.
- Pedersen, B.S. and Howard, J.L., 2004. The influence of canopy gaps on overstory tree and forest growth rates in a mature mixed-age, mixed-species forest. Forest Ecology and Management, 196: 351-366.
- Runkle, J.R., 1981. Gap regeneration in some old-growth forests of the eastern United States. Ecology, 62: 1041-1051.
- Yamamoto, S., 2000. Forest gap dynamic and tree regeneration. Journal of Forest Research, 5: 223-229.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار