روند انباشت موجودی حجمی خشک‌دارهای ریز در گرادیان ارتفاعی جنگل پژوهشی خیرود در نوشهر

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 نویسنده مسئول، استادیار، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان مازندران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ساری، ایران

2 استاد، گروه جنگل‌داری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، مازندران، ساری، ایران

3 پژوهشگر پسادکتری جنگل‌داری، گروه جنگل‌داری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، مازندران، ساری، ایران

10.22092/ijfpr.2023.362457.2105

چکیده

سابقه و هدف: خشک‌دارهای ریز به‌دلیل اهمیت بیش‌از‌پیش انرژی‌های تجدیدپذیر در توسعه اقتصادی، نقش آشکاری در چرخه کربن و تغییر اقلیم ایفا می‌کنند. بنابراین ضروری است که اطلاعات دقیقی از پراکندگی موجودی حجمی خشک‌دارهای مزبور برای روند مدیریتی جنگل‌های هیرکانی به‌خصوص برای شرایط پساتنفس (پس از اتمام اجرای مصوبه استراحت جنگل) در دسترس باشد.
مواد و روش‌‌ها: پژوهش پیش‌رو در جنگل پژوهشی خیرود نوشهر در امتداد ارتفاع 100 تا 1815 متر از سطح دریا با استفاده از طرح قطعه‌نمونه خوشه‌ای انجام شد. هر قطعه‌‌‌نمونه با شعاع 32/7 متر با زاویه‌های آزیموت صفر، 120 و 240 درجه به‌شکل مثلث در قالب یک خوشه با فاصله 6/36 متر از یکدیگر پیاده شدند. یک قطعه‌نمونه دیگر نیز با همان مساحت در مرکز این طراحی جانمایی شد. در داخل هر قطعه‌نمونه دایره‌ای‌شکل در راستای شعاع 32/7 متر (در قالب یک خط ترانسکت) و در یک آزیموت ثابت 150 درجه، قطر خشک‌دارهای ریز در سه طبقه قطری شامل یک تا 5/2، 5/2 تا 5/4 و 5/4 تا 5/7 سانتی‌متر برمبنای انقطاع محور مرکزی چوب‌های افتاده با خط‌نمونه اندازه‌گیری شد. همه قطعه‌‌‌نمونه‌ها در هریک از گرادیان ارتفاعی به‌‌طور تصادفی پیاده‌‌سازی شدند. پس از ثبت مختصات هریک از خشک‌دارهای ریز از تکنیک کریجینگ و فاصله معکوس وزنی برای ارزیابی خودهمبستگی مکانی تغییرات موجودی حجمی آن‌‌ها استفاده شد. تغییرات تیپ توده و جهت دامنه هم‌راستا با تغییرات دامنه ارتفاعی به‌عنوان اثرات اصلی در تحلیل واریانس چندطرفه بررسی شدند.
نتایج: میانگین موجودی حجمی خشک‌‌دارهای ریز در جنگل مورد پژوهش به‌‌ترتیب طبقه‌‌های قطری مزبور 14/2، 01/6 و 23/16 متر مکعب در هکتار برآورد شد. از طرفی نتایج نشان داد که تغییرات موجودی حجمی خشک­دارهای ریز در کلاسه سوم قطری نسبت به سایر کلاسه­های قطری  دارای نوسانات کمتری است. برآیند برازش بین مشاهده‌‌ها و مقادیر تخمینی حاصل از پهنه­بندی و محاسبات تکنیک­های کریجینگ و فاصله معکوس وزنی برای موجودی حجمی خشک‌دارهای ریز (بر مبنای ضریب تبیین و ریشه میانگین مربعات خطا) حاکی از دقت برآوردی بسیار ضعیف (32/6= RMSE، 16/0= R2) و غیرقابل قبول (17/21= RMSE، 04/0= R2 ؛ 11/37= RMSE، 03/0= R2)، بود. در واقع نتایج حاصل از تکنیک‌های زمین‌آمار حاکی از آن است که مقدار موجودی حجمی خشک‌دارهای ریز در انواع طبقه‌های قطری به‌عنوان متغیر ناحیه‌ای محسوب نمی‌‌شود و پراکندگی آن‌‌ها در گرادیان ارتفاعی، همبستگی مکانی ندارد. براین‌اساس، نتایج تحلیل واریانس چندطرفه مبتنی‌بر اندازه اثر و توان مشاهده نشان داد که اثرات متقابل ‌گرادیان ارتفاعی، تیپ توده و جهت دامنه بر تغییرات موجودی حجمی خشک‌دارهای ریز در طبقه‌های مختلف قطری، معنی‌دار نیستند (05/0P>). همچنین، خروجی‌های حاصل از آزمون مقایسه اثرات اصلی (LSD) به‌‌صورت مقایسه جفتی با احتساب فراوانی انواع خشک­دارهای ریز در طبقات قطری مختلف نشان داد که فقط تغییرات میانگین حاشیه‌ای موجودی حجمی در خشک‌دارهای ریزِ طبقه اول قطری در گرادیان ارتفاعی، معنی‌دار بود (05/0P<).
نتیجه‌‌گیری کلی: در یک نتیجه‌گیری کلی می‌توان اذعان کرد که با احتساب اثرات اصلی عوامل مذکور و با صرف‌نظر از پارامترهای رویشگاهی، روابط پیچیده بوم‌شناختی و جنگل‌شناسی یا به‌دلیل ماهیت و نوع گونه‌‌ خشک‌‌دارهای ریز، نوسان‌ها و تغییرات موجودی حجمی خشک‌دارهای ریز در انواع طبقه‌های قطری در جنگل مورد پژوهش به‌صورت مستقل و به‌طور کامل، تصادفی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Accumulation trend of fine woody debris volume stock in the altitudinal range of Kheiroud research forest, Iran

نویسندگان [English]

  • A.A. Vahedi 1
  • A. Fallah 2
  • N. Nazariani 3
1 Corresponding author, Assistant Prof., Forests and Rangelands Research Department, Mazandaran Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Sari, Iran
2 Prof., Department of Forestry, Faculty of Natural Resources, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University, Mazandaran, Sari, Iran
3 Postdoctoral Researcher in Forestry, Department of Forestry, Faculty of Natural Resources, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University, Mazandaran, Sari, Iran
چکیده [English]

 
Background and objectives: Background and Objectives: Given the significance of fine woody debris (FWDs) in the context of the carbon cycle, climate change, and its implications for renewable energy and economic development, it is imperative to obtain accurate information on the dispersion of FWDs volume stock for effective management of Hyrcanian forests in Iran.
Methodology: This study was conducted in the Kheiroud forest in Nowshahr county, Iran, employing cluster sample plots distributed along the altitude range of 100-1815 meters above sea level (m.a.s.l.). Circular sample plots were established within each cluster, employing a line transect with a constant azimuth of 150 degrees and a radius length of 7.32 meters. Three diameter classes (1-2.5 cm, 2.5-4.5 cm, and 4.5-7.5 cm) were measured based on line-intersected fallen woods. The coordinates of the samples were recorded, and kriging and inverse distance weighted (IDW) methods were utilized to elucidate the autocorrelation of FWDs volume stock. Stand type, aspect variations, and altitudinal range were considered as main factors in the multiple-way ANOVA.
Results: The findings revealed that the mean FWDs volume stock for each diameter class was 2.14, 6.01, and 16.23 m3/ha in the studied forest. Notably, fluctuations in the FWDs at the third diameter class were less pronounced than in other diameter classes. The goodness of fit data between observations and estimations indicated that both Kriging and IDW techniques estimated responses with low accuracy (R2 = 0.16; RMSE = 6.32) and no accuracy (R2 = 0.04; RMSE = 21.17; R2 = 0.03; RMSE = 37.11). Geostatistical techniques demonstrated that FWDs volume stock cannot be considered a regional variable, lacking autocorrelation and spatial correlation. Consequently, ANOVA results, based on observed power and partial eta squared, revealed that the interaction of altitude, stand type, and aspect did not significantly influence variations in FWDs volume stock (P > 0.05). Pairwise comparisons based on the LSD test indicated that the marginal mean of FWDs in the first diameter class was significantly different only along the altitude (P < 0.05).
Conclusion: In conclusion, the observed variation in FWDs volume stock at different diameter classes appears to be random and independent of the considered interactions. However, complex ecological and biological factors likely contribute to the dispersion of FWDs volume stock in the studied forest.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Bioenergy
  • geostatistical technique
  • Kheiroud forest
  • slope aspect
  • stand type

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار