نتایج آزمایش‌های سازگاری و پیشاهنگ گونه‌های درختی در استان آذربایجان غربی

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی، بخش تحقیقات جنگل، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، ایران

2 عضو هیأت علمی، بخش تحقیقات جنگل، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، ایران‏

چکیده

مقاله حاضر نتایج چهار طرح تحقیقاتی سازگاری و دو طرح تحقیقاتی پیشاهنگ اجرا شده با ۲۲ گونه و پروونانس پهن‌برگ و سوزنی‌برگ را در استان آذربایجان غربی (ارومیه، خوی و ماکو) ارائه می نماید. مناطق مورد مطالعه از نظر اقلیمی در طبقه‌بندی نقاط نیمه‌خشک با زمستان‌های خیلی سرد قرار می گیرند. تعداد روزهای یخبندان در سال بین ۹۷ تا ۱۱۵ روز و دوره خشکی تابستانه بین ۱۱۱ تا ۱۳۲ روز به‌طول می‌انجامد. خاک مناطق مورد مطالعه آهکی، شور و قلیایی است. نتایج این بررسی نشان می‌دهند که در طرح‌های سازگاری:
 - منطقه قیه‌لو ارومیه "گونه‌های داغداغان، زبان‌گنجشک پاکستان، اقاقیا، سنجد و کاج بروسیا از درصد زنده‌مانی و رشد ارتفاعی مطلوبی برخوردارند. آیلان نیز در این منطقه موفق بوده است.
- در منطقه  پیله‌ور خوی دو گونه سنجد و ارغوان بیشترین سازگاری را نشان داده و استقرار و سازگاری داغداغان، اقاقیا و آیلان نیز قابل قبول بوده است.
- موفقیت گونه‌های مورد آزمایش در منطقه ماکو نسبت به دو منطقه دیگر کمتر بوده، گونه‌های گلابی، سنجد، اقاقیا و زبان‌گنجشک نتایج بهتری نسبت به سایر گونه‌ها نشان داده‌اند.
نتایج طرح‌های پیشاهنگ بیانگر این مطلب هستند که:
- در ارومیه چهار گونه سنجد، زبان‌گنجشک پاکستان، اقاقیا و گونه دیگر زبان‌گنجشک (Fraxinus rotundifolia) انطباق خود را دوباره با محیط نشان داده ولیکن به‌علت بارش برف سنگین در سال 1361 از رشد ارتفاعی مطلوبی برخوردار نبوده‌اند.
- استقرار و رشد ارتفاعی گونه‌های مورد مطالعه در پیله‌ور خوی مطلوب نبوده و تصور می‌شود که این مساله به‌دلیل انتقال نهال‌ها به‌صورت ریشه‌باز در هنگام کاشت بوده است. در جنگل‌کاری در مناطق نیمه‌خشک توجه به اهدافی از جمله ایجاد فضای سبز، توسعه سطوح جنگلی، حفاظت خاک و استفاده از محصولات فرعی مانند میوه، صمغ و اسانس در کنار تولید چوب امری بایسته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Results of elimination and pioneer trials with tree species in West Azerbayjan province

نویسندگان [English]

  • Mahmood Dastmalchi 1
  • Sirous Gheisy
  • Khosro Sagheb - Talebi 2
1 Member of Scientific Board,Forest Research Division, Research Institute of Forests and Rangeland, Tehran, Iran
2 Member of Scientific Board,Forest Research Division, Research Institute of Forests and Rangeland, Tehran, Iran
چکیده [English]

This paper presents the results of four elimination and two pioneer(growth) trials with 22 tree species and provenances in un-irrigated plantation conditions in North-west Iran. The studied areas are characterized as semi-arid zone with very cold winters(Fig.1). The summer drought lasts between 111 and 132 days and frost days between 97 and 115 days(Tab. 4).
The geology is basically formed of sedimentary limestone. The degree of alkalinity and salinity is high and the organic matter is often at a very low level.
The results(Tables 6, 8, 10, 12, 14) showed that the most promising species include:
                        Elimination trials                                          Pioneer(growth) trials
Uromieh:      Celtis australis                                               Eleagnus angustifolia
                       Fraxinus xanthoxyloides                              Fraxinus pseudoacaia
                       Robinia pseudoacaia                                    Fraxinus rotudifolia
                       Eleagnus angustifolia                                   Robinia pseudoacacia
 
Khoy:            Eleagnus angustifolia
                      Cercis siliguastrum
 
Maku(only promissing species):
                          Pyrus syriaca
                          Eleagnus angustifolia
                          Robinia pseudocaia
                          Fraxinus rotundifolia

مراجع

1- بصیری، ع، 1362، طرح‌های آماری در علوم کشاورزی، انتشارات دانشگاه شیراز، شماره 99، چاپ دوم، 595 صفحه.
2- بی­‌نام، 1352، کارنامه پیشرفت علمی طرح‌های پژوهشی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، نشریه شماره 15، 322 صفحه.
3- ثاقب‌طالبی، خ، 1369، شرایط اقلیمی حوزه نوشهر، پژوهش در علم و صنعت، شماره 18، ص 25-17.
4- ثاقب‌طالبی، خ، دستمالچی، م، 1376، نتایج آزمایش‌های سازگاری درختان غیربومی در استان گیلان– بخش اول پهن‌برگان، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، نشریه شماره 168، ص 75-1.
5- دستمالچی، م، 1374، کاج بروسیا، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، نشریه شماره 130، 139 صفحه.
6- دستمالچی، م، ثاقب‌طالبی، خ، 1376، نتایج آزمایش‌های سازگاری درختان غیربومی در استان گیلان– بخش دوم سوزنی‌برگان، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، نشریه شماره 168، ص 136-76.
7- زرین‌کفش، م، 1372، خاک‌شناسی کاربردی، ارزیابی و مورفولوژی و تجزیه‌های کمی خاک، آب، گیاه، انتشارات دانشگاه تهران، شماره 1955، چاپ دوم، 342 صفحه.
8- سردابی، ح، 1368، بررسی سازگاری گونه­‌های مختلف اکالیپتوس و کاج در شرق ساحل دریای خزر. پایان‌­نامه فوق لیسانس، دانشکده منابع‌ ­طبیعی دانشگاه تهران، 239 صفحه + پیوست.
9- سرکارات، م، ع، قیسی، س، 1375، بررسی سازگاری گونه‌­های درختی پهن‌­برگ و سوزنی­‌برگ در آذربایجان‌ ­شرقی، گزارش داخلی، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع.
10- فتاحی، م، 1373، بررسی سوزنی‌برگان غیربومی سازگار در کردستان، مؤسسه تحقیقات جنگلها و  مراتع.
11- مرتضوی جهرمی، س، م، 1373، معرفی گونه­‌های سازگار اکالیپتوس در مناطق غربی استان فارس، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، نشریه شماره 99، 71 صفحه.
12- میربادین، ع، ثاقب‌طالبی، خ، 1370، میزان موفقیت جنگلکاری با گونه Picea excelsa  در جوامع مختلف گیاهی در منطقه کلاردشت، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، نشریه شماره 257، 36 صفحه.
13-میربادین، ع، شیبانی، ح، ع، محمدی، م، میرکاظمی، س، ز، 1373، علل ضعف فیزیولوژی کاج تهران، پارک چیتگر، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، نشریه شماره 124، 61 صفحه.
14.Armitage, F. B., 1985, Irrigated forestry in arid and semi-arid lands: A synthesis. Ottawa, Ont. 160 pp.
15.Lozan, J. L., 1992, Angewandte statistic für Naturwissenschaftler. Berlin/Hamburg: Parey. 237 pp.
16.Webb, D. B., 1973, The introduction and trail of exotic tree species in the semi-arid zone of Iran, 180 pp. 
تحقیقات جنگل و صنوبر ایران
دوره 1، شماره 1
فروردین 1377
صفحه 1-68

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار