نتایج اولیه (6 ساله) آزمایش سوزنی‌برگان در جنگل‌های پایین‌بند نوشهر (خیرودکنار)

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسنده

ایستگاه تحقیقات نوشهر، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی مازندران، نوشهر، ایران

چکیده

هدف از اجرای طرح‌های سازگاری گونه‌های خارجی به‌ویژه سوزنی‌برگان، تعیین و به‌دست آوردن نتیجه ارزشمند و کاستن از هزینه‌های زیاد و استفاده از زمان کمتر در برنامه‌های وسیع جنگل‌کاری می باشد.در این بررسی که در جنگل‌های پایین‌بند منطقه خیرود نوشهر انجام شد، 9 گونه سوزنی‌برگ (6 گونه و واریته کاج، یک گونه سدروس، یک گونه کریپتومریا و یک گونه سکویا) در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار از سال 1369 مورد مطالعه قرار گرفت.ارتفاع درخت، قطر یقه، قطر برابر سینه، شادابی و زنده‌مانی درختان در سال 1374 مورد اندازه‌گیری و آماربرداری قرار گرفت. ویژگی‌های زمین‌شناسی محل اجرای طرح نیز مورد شناسایی قرار گرفت. آمار آب و هوایی 6 ساله از سال‌های 74-1369 نیز با در دست داشتن میانگین حداقل و حداکثر حرارت، حداکثر و حداقل دمای مطلق، حداکثر و حداقل رطوبت، میزان ساعات آفتابی در ماه‌های مختلف، میزان بارندگی ماهیانه، تعداد روزهای یخبندان در ماه مشخص و برای هر سال منحنی آمبروترمیک آن رسم شد. تاثیرات خشکی تابستانه و سرمای زمستانه پس از هر فصل رویشی نیز یادداشت‌برداری و ارزیابی گردید. تجزیه و تحلیل آماری با استفاده از نرم‌افزاز Mini Tab  انجام و حدود آزمون میانگین به روش دانکن برای هر یک از پارامترها تفسیر و نتیجه‌گیری شد. از 5 صفت مورد بررسی، از نظر زنده‌مانی گونه Pinus nigra var.calabrica با مبدأ جنوب فرانسه، کاج Pinus teada با مبدأ امریکا، Cryptomeria japonica با مبدأ کلاردشت، Sequoia sempervirens با مبدأ نوشهر، Pinus ponderosa با مبدأ آمریکا و Pinus nigra var.austrica با مبدأ اطریش نسبت به سایر گونه‌ها از زنده‌مانی بیشتری برخوردار بودند. از نظر ارتفاع درخت، سه گونه سکویا و کاج الیوتی در مقایسه با سایر گونه‌ها رشد ارتفاعی بیشتری داشتند و در سطح 5% اختلاف معنی‌داری با سایر گونه‌ها نشان دادند. گونه کریپتومریا ژاپونیکا در گروه دوم مقایسه میانگین‌های آزمون دانکن قرار گرفت. از نظر قطر یقه، سه گونه سکویا به‌خاطر مخروطی بودن تنه و ایجاد گورچه در محل یقه و کاج‌های تدا و الیوتی در مقایسه با سایر گونه‌ها رشد بیشتری داشته و اختلاف معنی‌داری را در سطح 5% با سایر گونه‌ها نشان دادند. کاج سیاه کالابریکا در گروه دوم قرار گرفت. از نظر قطر برابر سینه، گونه‌های سکویا و کاج تدا و کاج الیوتی در مقایسه با سایر گونه‌ها در گروه اول آزمون دانکن جای گرفتند. گونه‌های کاج سیاه گلابریکا و کریپتومریا ژاپونیکا پس از گونه سکویا شاداب‌ترین گونه‌ها بودند. از 5 صفت مورد بررسی، در جمع گونه‌ی سکویا بهترین رشد طولی و قطری را داشته و پس از آن کاج تدا و کریپتومریا ژاپونیکا و کاج سیاه کلابریکا تا این مرحله نتیجه‌ای قابل قبول را ارایه کرده‌اند. کاج الیوتی رشد قطری و ارتفاعی خوبی داشته، اما در مقابل باد و برف صدمه دیده است. در ضمن، گونه‌های سکویا و کریپتومریا ژاپونیکا قدرت جست‌زایی زیادی داشته‌اند و پس از صدمات جدی از قابلیت ترمیم مناسبی برخوردارند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Preliminary results of elimination trial with needleleaved species in Mazandran (Nowshahr)

نویسنده [English]

  • Mohammad Nabi Gholizadeh
Nowshahr Research Station, Mazandaran Agriculture and Natural Resources Research Center, Nowshahr, Iran
چکیده [English]

This paper presents the results of an elimination trial with 9 spieces, varieties and provenaces under rainfed condition six years after astablishment in Kheyroud forest area of Nowshahr Mazandaran (North of Iran).
The altitude of area is 450 meters above sea level and has a cool and very humid climate with about 30 days dry seasons.
The results of 6 years (1990 – 1995) studies showed that:
- Seqouia sempervirens (seed collected from Nowshahr nursery) was the most promising species.
- According to survival and growth rate following are primissing species respectively:
Pinus taeda (origin U.S.A), Cryptomeria japonica (seed collected from Kelardasht nursery), Pinus nigra var. calabrica (origin south France).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Adaptation
  • needle-leaved species
  • northern forests
  • survival
  • height, diameter
1- اسد الهی، ف. 1359. تقسیم‌بندی آب و هوای شمال ایران بر طبق نظر آمبرژه، باگنول و گوسن. دفتر جنگل‌کاری و پارک ها ،9 ص.
2- بی‌نام. 1352. گزارش پیشرفت طرح‌های تحقیقاتی. موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع. شماره 322، 15 ص.
3- ثاقب‌طالبی، خ. 1369. شرایط اقلیمی حوزه نوشهر. پژوهش در علم و صنعت، شماره 25.17:18
4- جعفری گرزین، ب. 1375. گزارش مطالعات خاک‌شناسی بررسی سازگاری سوزنی‌برگان مهم جهان در پایین‌بند نوشهر، 20 ص.
5- حبیبی کاسب.ح، 1371. مبانی خاک‌شناسی جنگل. انتشارات دانشگاه تهران، شماره 2118،424 ص.
6- خسروی، ر. دستمالچی، خ. 13765. تحقیقات سازگاری درختان غیربومی در استان گیلان. انتشارات موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، شماره 136.76:168
7- دستمالچی، م. قیسی، س. تاقب‌طالبی، خ. 1377. نتایج آزمایش‌های سازگاری و پیشاهنگ گونه‌های درختی در استان آذربایجان غربی. تحقیقات جنگل و صنوبر (1)، شماره 68.1:203
8- دستمالچی، م. قیسی، س. ثاقب‌طالبی، خ. 1377. تحقیقات سازگاری درختان غیربومی در استان گیلان. انتشارات موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، شماره 136.76:168
9- زرین‌کفش، م. و سرمدیان. 1369.مطالعات نیمه‌تقصیلی خاک‌شناسی و طبقه‌بندی خاک‌های جنگلی خیرودکنار، 134 ص.
10- سردابی، ح. 1377. بررسی گونه‌های مختلف اوکالیپتوس و کاج در مناطق ساحلی و کم‌ارتفاع شرق استان مازندران. انتشارت موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، شماره 193،133 ص.
11- سرکارات، م.ع. و قیسی، س. 1377. گزارش نتایج آزمایش‌های سازگاری گونه‌های مختلف پهن‌برگ و سوزنی‌برگ در جنگل‌کاری‌های دیم آذربایجان شرقی. تحقیقات  جنگل و صنوبر (1)، شماره 142.93:203
12- فتاحی، م. 1373. بررسی سازگاری سوزنی‌برگان غیربومی در استان کردستان، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، نشریه شماره 109،54 ص.
13- قرانی، م. 1367. طرح‌های تحقیقاتی سوزنی‌برگ حوزه جنگل‌های شرکت شقارود و نتایج مرحله‌ای آن. نشریه شماره 104/67 شرکت شفارود گیلان.
14- قلی‌زاده ، م.ن. 1365. گزارش بازدید از جنگل‌کاری‌های منطقه نوشهر و گیلان. گزارش منتشر نشده، 10 ص.
15- قلی‌زاده، م.ن. 1372. طرح فواصل مناسب کاشت گونه سکویا در چمستان نور، گزارش داخلی، 17 ص.
16- لطیفیان، ح. قلی‌زاده، م.ن. و گرجی‌بحری، ی. 1363. بررسی جنگل‌کاری‌های آزمایشی اجرا شده توسط فیش و یک کارشناس فائو در سنگده ساری. منتشر نشده
17- لطیفیان، ح. و مدیررحمتی، ع. 1363. گزارش مأموریت به کنفرانس بین‌المللی یوفور در فرانسه، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، گزارش داخلی، 25 ص.
18- معروفی، ح. 1375. آزمایش پبش‌آهنگ گونه‌های درختی در شرایط دیم سنندج. موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع ،شماره 172، 52 ص.
19- همتی، ا. 1376. نتایج آزمایش‌های سازگاری گونه‌های درختی و درختچه‌ای در شرایط دیم استان لرستان. موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، شماره 173 ،88 ص.
20- Fishwic.  R,  1961;  final  report  of investigation  in  caspain  sea forest; fao  publication
21- Krall,  G,  1969;  growth of lobloly  pine  in uruguay.  Gournal of  forestry, july  1969:  481-485.
22- Macdonald,  J;  1957,  exotic  forest in great  britain,  london forestry  commission bulletin,30,167p
23- Nimmo, B; 1998 , planting of pine in new south wales. Forest and tmber vol 24;p: 20-25.
24- Pudden, H. C. 1957. Exotic forest trees in the kenia highland nirobi. 34 p.
25- Salih , A. 1988. Teknik bulltin no . 216, ankara.
26- Trotman, T.G. 1981. Environment aspects of forest establishment nezeland  forest service. Forest research institute, p: 11- 30.
27- Wright, J.W.F; santomor, F.S.Y.R. 1958. Hard pines cultivated in the philadelphia area . morris arboretum bul, 10:12-30, 45-57.