بررسی برخی عوامل اکولوژیکی مؤثر بر پراکنش گونه‌های مختلف بادام در استان ایلام

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام استان ایلام

چکیده

در این بررسی ابتدا محدوده رویشگاه‌های بادام استان ایلام بر روی نقشه‌های 1:50000 ترسیم شد. سپس عوامل اکولوژیکی و خصوصیات گونه‌های بادام در آن‌ها مورد مطالعه قرار گرفت. ابتدا بر مبنای عوامل اکولوژیکی: ارتفاع از سطح دریا، جهت‌های جغرافیایی و خصوصات زمین‌شناختی، محدوده پراکنش بادام به 37 واحد اکولوژیکی مختلف تقسیم و مرز آن‌ها در نقشه تفکیک شد. جهت بررسی دقیق ویژگی‌های کمی و کیفی گونه‌های بادام در هر یک از واحدهای اکولوژیکی، کلیه خصوصیات رویشگاهی مورد بررسی و آماربرداری قرار گرفت. برای نمونه‌برداری از روش استراتیفیکاسیون استفاده شد. در مجموع، 126 قطعه‌نمونه اصلی و 252 قطعه‌نمونه فرعی به ابعاد 300*300 متر به‌صورت تصادفی و در جهت شمالی، جنوبی پیاده شد. در هر یک از واحدهای اکولوژیکی حداقل یک پلات اصلی برای ثبت کلیه مشخصات منطقه از نظر اقلیم، توپوگرافی، خاک، زمین‌شناسی، پوشش گیاهی همراه و ویژگی‌های کمی و کیفی کلیه پایه‌های داخل آن از قبیل ارتفاع، قطر تاج و غیره و حداقل دو پلات فرعی برای ثبت تعداد پایه (تراکم) و زادآوری هر یک از گونه‌ها پیاده شد. در بررسی‌های به‌عمل آمده، چهار گونه و دو زیرگونه از جنس بادام در استان ایلام شناسایی و مشخص گردید. هدف مطالعه بررسی اثر برخی عوامل اکولوژیکی بر پراکنش و خصوصیات گونه‌های بادام بدون درنظر گرفتن سایر گونه‌های درختی و درختچه‌ای می‌باشد. گونه‌های بادام مورد شناسایی به‌صورت عرصه‌های زیر قابل مشاهده هستند:
1-عرصه تنگرس، 2- عرصه بادام کوهی، 3- عرصه ارجن، 4- عرصه مشترک تنگرس و بادام کوهی، 5- عرصه مشترک ارجن و تنگرس، 6- عرصه مشترک ارجن و بادام کوهی و 7- عرصه مشترک تنگرس و بادام کوهی و ارجن. گونه‌های بادام سطحی معادل 118802 هکتار معادل 6 درصد از سطح استان را می‌پوشانند. از نتایج این بررسی معلوم شد که گونه تنگرس (A. lycioides)  و بادام کوهی (A. scoparia) در چهار اقلیم: خشک معتدل، نیمه‌خشک معتدل، نیمه‌خشک سرد و نیمه‌مرطوب سرد و گونه ارجن (A. orientalis)  در دو اقلیم نیمه‌مرطوب سرد و ارتفاعات فوقانی حضور دارند. محدوده ارتفاعی گونه‌های بادام کوهی، تنگرس و ارجن به‌ترتیب از 400 تا 1700، 600- 1900 و 1300 تا 2500 متر از سطح دریا در استان متغیر می‌باشد. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Investigation on Effects of some Ecological Factors on Distribution of Different species of Amygdalus In Ilam province

نویسنده [English]

  • Jafar Hosinzadeh
Scientefic Board Member of Natural Resources and Livestock Affairs Research Center of Ilam Province. Ilam. I.R. IRAN.
چکیده [English]

In this research , areas that covered with Amygdalus spp. Were distinguished and marked on map with 1:50000 scale. Based on three ecological factors such as: elevation, geographical aspects and geological formation. These areas were divided to 126 ecological units. Overall, after deleting the similar units, 57 units were identified and used for tree and site sampling. The stratification sampling method was used. Finally 126 original plots and 252 sub plots (200*200m) were randomly allocated to each ecological unit. The following site and tree parameters and characteristics were studied and measured: site altitude, aspect, gradient, geology, soil type and depth, climate and tree height, canopy diameter. Height and area percentage, collar diameter of the tallest stem, density and regeneration. Results show that there are four species and two subspecies of Amygdalus in Ilam province, with total area of 118802 hectars. The species A. lycioides and A. scoparia are growing in four climates : moderate dry, moderate semi- dry, cold semi- dry and cold semi humid.A. orientalis is growing in two climates : cold semi humid. and upper elevations. The range of elevation for the species A. scpoparia, A. lycioides and A. orientalis is 400, 1700 , 600, 1900 and 1300-2500 m. above sea level respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Amygdalus
  • ecological factors؛ distribution؛ Ilam province
1- ایران‌نژاد پاریزی، م.ح.، 1378. بررسی رویشگاه‌های جنس بادام (Amygdalus sp) در استان کرمان. گردهمایی علمی یافته‌های تحقیقاتی در احیاء، توسعه و بهره‌برداری از جنگل‌های جنوب اهواز.
2- خاتم‌ساز، م.، 1371. فلور ایران، تیره گل سرخ. انتشارات موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، شماره 6، 352 صفحه.
3- زبیری، م.، 1373. آماربرداری در جنگل. انتشارات دانشگاه تهران، شماره 2238، 401 صفحه.
4- زبیری، م.، 1378. زیست‌سنجی (بیومتری) جنگل. انتشارات دانشگاه تهران، شماره 2561، 411 صفحه.