معرفی برخی ویژگیهای بوم‌شناختی و جنگل‌شناسی مناطق جنگلی استان کرمانشاه

نویسندگان

1 کارشناس مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه

2 عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع.

3 عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه.

چکیده

تنوع اقلیم‏، گیاه و خاک در طی تحولات بوم‌شناختی، اکوسیستمهای پیچیده‌ای را در زاگرس ایجاد نموده است. از جمله تنوع تیپهای مختلف جنگلی از شمال تا جنوب این مجموعه بیانگر آن می‌باشد. باتوجه به اهمیت و نقش مهمی که این اکوسیستم در اهداف دراز مدت اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی کشور دارد ایجاب می‌کند که این منطقه به‌صورت همه جانبه مورد مطالعه و تحقیق قرار گیرد. از طرفی بررسی روابط بین پوشش گیاهی و مشخصه‌های بوم‌شناختی حاکم بر منطقه می‌تواند به شناخت بهتر مجموعه منتهی گردد.
بررسی تک بوم‌شناختی گونه‌های درختی، درختچه‌ای و علفی در این جنگلها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. با استفاده از نقشه اقلیم تهیه شده به روش دومارتن اصلاح شده، محل پراکنش جنگلهای استان در اقلیمهای مختلف از طریق تطبیق این نقشه با نقشه‌های توپوگرافی و جنگل گردشی تعیین گردید و مشخصه‌های‌ گونه‌های‌ درختی،‌ درختچه‌ای و علفی، برخی از خصوصیات‌ ادافیکی‌ و‌‌‌‌‌‌‌ ویژگیهای‌ ظاهری‌ منطقه ‌در 126 قطعه نمونه‌ 500 مترمربعی (ماکروپلات) و 630 قطعه‌ نمونه‌ 1×5/1 متری‌ (میکروپلات) مطالعه شدند. لازم به ذکر است که قطعات نمونه مذکور بر روی خطوط موازی‌ و ‌با فاصله‌ ارتفاعی100 متری از همدیگر واقع بودند.
با اجرای این طرح، مناطق آماربرداری براساس مؤلفه‌های مورد نظر تحقیق، بر روی جهتهای شیب غالب منطقه با رعایت حداقل فاصله 1000 متری بین قطعات نمونه روی خطوط آماربرداری تعیین شدند که بدین ترتیب 13 منطقه جنگلی در 6 اقلیم عبارتند از: باینگان و گهواره با اقلیم مرطوب سرد, اسلام‌آباد غرب, داربادام و ژئومرگ با اقلیم نیمه مرطوب سرد, تازه‌آباد با اقلیم خیلی مرطوب سرد, قلاجه با اقلیم نیمه مرطوب فراسرد, جوانرود با دو اقلیم مرطوب معتدل و مرطوب سرد و بالاخره 5 منطقه چهارزبر, هرسم, سرونو, سرپل ذهاب و قیماس با اقلیم نیمه خشک سرد. همچنین مشخص گردید:
- بیشترین تعداد پایه درختی و درختچه‌ای در هکتار را منطقه هرسم با اقلیم نیمه خشک سرد و کمترین تعداد پایه در منطقه قلاجه با اقلیم نیمه مرطوب فرا سرد قرار دارد.
- بیشترین ئعداد پایه‌های دانه زاد در هکتار را منطقه تازه‌آباد با اقلیم خیلی مرطوب سرد و کمترین این تعداد را منطقه سرونو داراست.
- بیشترین میزان درصد تاج پوشش جنگلی در اقلیم مرطوب سرد جوانرود و کمترین آن در اقلیم مرطوب معتدل همین منطقه است.
بنابراین به‌طور کلی می‌توان چنین استنباط نمود که نه تنها مشخصه‌های وابسته به ویژگیهای آب و هوایی و خاک جهت ایجاد محیطی که شرایط رویشگاهی مناسب را برای گسترش و استقرار تشکیلات گیاهی به مفهوم مجموعه رستنی‌هایی که منظره گیاهی یک منطقه را تشکیل می‌دهند نقشی اساسی دارد، بلکه انسان نیز در جنگلهای منطقه مورد مطالعه با دخالتهای تخریبی از قبیل استفاده ناصحیح از جنگل به‌عنوان عرصه‌ای جهت دامداری سنتی (رواج دامداری غیر محدود کم هزینه کنترل نشده)، محلی برای تهیه چوب جهت مصارف سوختی و منبعی که تأمین کننده اراضی زراعتی در توسعه کشاورزی دیم است در به هم زدن کلیماکس، تغییر بیوسنوز و به‌ویژه تغییر شکل و ترکیب گونه‌ای جنگلهای دانه زاد اولیه به جنگلهای شاخه‌زاد جست گروهی، بسیار مؤثر بوده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Introduction of some of the ecological and silvicultural Characteristics of the forest areas of Kermanshah province

نویسندگان [English]

  • Ma'soomeh Khanhasani 1
  • Adel Jalili 2
  • Yahya Khodakarami 1
  • Ahmad Tavakoli 3
1 Research Expert, Agricultural and Natural Resources Research Center of Kermanshah Province, I.R. Iran
2 Member of Scientific Board, Research Institute of Forests and Rangelands, I. R. Iran.
3 Member of Scientific Board, Agricultural and Natural Resources Research Center of Kermanshah Province, I.R. Iran.
چکیده [English]

Climate, plant and soil diversity during ecological development, resulted in complex ecosystems at Zagros zone of Iran. Different forest types diversity from north to south of Zagros, is a good evidence for that case. The importance and the critical role of this ecosystem on economical, social and environmental prospectives of the country, makes it essential to study and investigate the zone comprehensively. However, investigation on relationship between plant cover and the ecological factors which affect the zone, can lead to a better knowledge of the zone.
In vestigation on tree, shrub and grass species autecology at these forest is highly important in order to identify forest distribution of the province according to climate diversity, the climate map (according to the important climate method of de Martonne) was matched with the topographical map of Iran, then controlled by forest walking. The tree, shrub and herb species characteristics and some of the edaphic and topographical parameters were studied using 126 macro plots (500 m2) and 630 micro plots (105 m2), the sampling plots were located on contour lines at loo m. altitude intervals.
Overall, 13 forest sites at six climate types were identified, based on the applied research parameters, dominant slope direction and 1000 m. distance between the sample plots at each contour line, including: Bayangan & Gahvareh with cold humid climate, Islam – Abade – garb, Darbadam and Geomarg with semi – humid cold climate Tazehbad with very humid cold climate, Ghalajeh with semi humid ultra cold climate, Javanrood with 2 climate types; humid temperate and humid cold and finally five sites: Chaharzbar, Harrasam, Sarv -e- no, Sarpole - e - zahab and Qeymas with semi dry cold climate. Moreovoer, it was identified that: The greatest and the lowest density of the tree and shrub species belonged to Harrasam (semi – arid cold climate) and Galajeh (semi – humid ultra – cold climate), respectively.
The highest and the lowest density of the seed origin forests, belonged to Tazeabad (very humid cold climate) and Sarv-e – no (semi – arid cold climate), respectively.
The greatest and the lowest percentage of forest crown cover belonged to humid cold and humid temperate climates of Javanroud, respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

  • : Ecosystem
  • Zagros forests
  • Kermanshah
  • silviculture
  • Ecology
- توکلی، ا.، 1375. بررسی روند تغییرات کمی و کیفی جنگلهای زاگرس از طریق تکنیک تفسیر عکسهای هوایی. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، 71 صفحه.
2- جزیره‌ای، م. ح.، ابراهیمی رستاقی، م.، 1382. جنگل‌شناختی زاگرس. انتشارات دانشگاه تهران، شمارة 2633، 560 صفحه.
3- طباطبایی، م.، قصریانی، ف.، 1371. منابع طبیعی کردستان. انتشارات جهاد دانشگاهی دانشگاه تهران، 767 صفحه.
4- فتاحی، م.، 1372. سیمای جنگلهای پاوه، پژوهش و سازندگی، شمارة 20: 28- 22.
5- فتاحی، م.، 1373. بررسی جنگلهای بلوط زاگرس و مهمترین مشخصه‌های تخریب آنها. ‌انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، شمارة 101، 63 صفحه.
6- مبین، ص.، جوانشیر، ک.، 1350. جنگلهای یاسوج. نشریه دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، شمارة 24 : 73-51.