بررسی رفتار رشد ارتفاعی کلن‌های صنوبر در کردستان

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان کردستان

2 عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع

چکیده

آزمایش بررسی رشد ارتفاعی در کلن‌های صنوبر با هدف شناخت واکنش و رفتار 8 کلن متعلق به 6 گونه مختلف صنوبر از لحاظ رویش ارتفاعی در مرحله استقرار نهال (ساقه و ریشه یکساله) در طی سال زراعی 1380 و در نهالستان زاله شهر سنندج با قالب آماری طرح آشیانه‌ای با 8 تیمار و 10 تکرار انجام شده است.
نتایج بدست آمده بیانگر وجود اختلاف معنی‌دار آماری میان کلن‌ها از نظر رشد ارتفاعی می‌باشد.در پایان دوره رشد (آبان ماه)، کلن P.deltoides 63.3با میانگین 4/234 سانتیمتر دارای بیشترین و کلن P.euphratica با میانگین 8/78 سانتیمتر دارای کمترین ارتفاع در میان کلن‌های مورد بررسی بوده‌اند، بنابراین توان بالقوه ژنتیکی کلن‌ها از لحاظ رشد ارتفاعی و همچنین واکنش آنها به محرکهای محیطی نظیر نورودما متفاوت می‌باشد.
بررسی رفتار کلن‌ها از نظر تغییر رشد ارتفاعی سالانه در طول فصل رویش نشان دهنده سه مرحله متفاوت می‌باشد که شامل: مرحله اول رشد یا مرحله رشد بطئی اولیه که از نظر زمانی شامل دوره قبل از خردادماه می‌باشد. در این مرحله میانگین رویش ارتفاعی نهال در کلن‌های مورد بررسی 8/25 سانتیمتر با متوسط رویش روزانه 4/0 سانتیمتر در روز بود، مرحله دوم یا مرحله رشد سریع که از نظر زمانی شامل دوره خرداد تا شهریورماه بوده و بیش از70% رویش ارتفاعی کلن‌ها در این مرحله اتفاق افتاده است. میانگین رویش ارتفاعی نهال در کلن‌های صنوبر در این مرحله 6/101 سانتیمتر با متوسط رویش روزانه 1/1 سانتیمتر در روز بود و مرحله سوم رشد یا مرحله رشد بطئی ثانویه بعد از شهریورماه با میانگین رویش ارتفاعی کلن‌ها معادل 5/14 سانتیمتر و متوسط رویش روزانه 2/0 سانتیمتر در روز بوده است. برترین کلن از نظر رشد ارتفاعی در میان کلن‌ها P.d. 63.3در مراحل اول و سوم، رشد اندک لیکن در مرحله دوم، رشد بسیار زیادی داشته است. کلن P .trichocarpa زودتر از سایر کلن‌ها مرحله رشد سریع (مرحله دوم) را در مردادماه به پایان رسانده است. همچنین کلن P.e.488  برخلاف بقیه کلن‌ها در مراحل اول و سوم رشد زیادتر ولی در مرحله دوم، رشد متوسطی نسبت به سایر کلن‌ها نشان داده است.
باتوجه به نتایج حاصل از این آزمایش در شرایط جوی سال 1380 و شهر سنندج نقطه شروع اولیه رشد ارتفاعی سالانه کلن‌های صنوبر در متوسط دمای 13 درجه سانتیگراد و متوسط تابش 260 ساعت در ماه در اوایل بهار و همچنین متوسط دمای مناسب رشد کلن‌های صنوبر در حدود 25 درجه سانتیگراد با متوسط تابش 370 ساعت در ماه در شرایط تأمین آبیاری و رطوبت کامل و نیز نقطه تثبیت یا توقف رشد ارتفاعی سالانه کلن‌ها در متوسط دمای 10 درجه سانتیگراد و متوسط تابش 220ساعت در ماه در پاییز اتفاق می‌افتد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Height growth behavior of Poplar clones in Kurdistan

نویسندگان [English]

  • Bayazid Yosofi 1
  • Ali Reza Modir-Rahmati 2
1 Scientific Board Member, Research Center of Agriculture and Natural Resources of Kurdistan Province, Sanandaj, I.R. -Iran.
2 Scientific Board Member, Research Institute of Forest and Rangelands, Tehran, I.R. Iran.
چکیده [English]

In this study, saplings of eight poplar clones from six species including (Populustrichocarpa, P. nigra cv. Kamyaran, P.n.56.72, P.deltoides 63.3, P.euramericana 488, P. alba cv. Kabudeh Bumi, P. a cv. Kabudeh Shirazi  and P. euphratica)have been evaluated for height growth in Zalleh station of Sanandaj in Kurdistan province. Based on nested design with eight treatments and 10 replicates, the study was carried out in 2001.
The results showed that there was significant difference between the species height performance P.d.63.3 (234.4 cm) and P.euphratica (78.8 cm) greatest had the and the lowest height growth, respectively.
Based on the results, there were three different growing season stages for height growths in poplars, including: 1-primary slow growth stage prior June, 2-fast growth stage during June - September and 3-secondry slow growth stage after September. The daily height growth rate of the poplar clones in mentioned stages were 25.77, 101.57 and 14.52 cm, respectively. P.d.63.3 as a superior clone among the other clones, had low growth at the first and the third stages but very high growth at the second stage. P. Trichocarpa finished the third second stage earlier than the others at July and P.e.488 showed high growth at the first and stages, but low growth at the second stage.
Considering climate condition of Sanandaj in 2001, the studied Poplar clones began the first stage at average daily temperature of 13ºC and average photo radiation period of hour per month (h/m), as well as the second stage at 25 ºC and 370 h/m and the third stage at 10 ºC and 220 h/m.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Poplar
  • Populus
  • Clone
  • Height growth
  • Climate
  • radiation
1- سرمدنیا، غ. و کوچکی، ع. (ترجمه)، 1374. فیزیولوژی گیاهان زراعی. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد، 467 صفحه.
2- قاسمی، ر.، 1375. اصلاح‌نژاد صنوبر. انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، تهران. شمارة 142، 35صفحه.
3- قاسمی، ر.، جلیلی، ع.، اکبری‌نیا، م. و مدیررحمتی، ع.، 1380. بررسی فنولوژی ارقام مختلف صنوبر در کلکسیون پایه مادری ایستگاه تحقیقاتی کرج. انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، نشریه تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، شمارة 6: 94-63.
4- کوچکی، ع. و راشد محصل، م. ح.، (ترجمه)، 1374. مبانی فیزیولوژیکی گیاهان زراعی. مؤسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی، 404 صفحه.
5- لسانی، ح. و مجتهدی، م.، (ترجمه). 1374. مبانی فیزیولوژی گیاهی .انتشارات دانشگاه تهران ، 726 صفحه.
6- یوسفی، ب.، 1376. بررسی برخی صفات مؤثر در رشد و همبستگی نهالهای یکساله 32 کلن صنوبر. پژوهش و سازندگی شمارة 34: 23-18.
7- Altman, A., Tzfira, T., Wang, W., Vinocur, B., Hazan, G. and Vainstein, A., 1990. Clonal stability , seasonal priodicity and non-transgenes: The lesson from long-term micropropagation of transgenic and non transformed Populus tremula plants ,ISHS Acta Horticulturae, 530p.
8- Bowersox, T.W. and Ward, W.W.,1976. Economic analysis of a short rotration 8- fiber production system for hybrid poplar. Journal of Forestry 74 (11): 750-753.
9- Demeritt, J. and Maurice, E., 1981. Growth of hybrid poplars in Pennsylvania and Maryland clonal tests. USDA Forest Service, Research Note NE-302. Northeastern Forest Experiment station , Bromall, PA. 2p.
10- Holt, D.H. and Murphey, W.k.,1978. Properties of hybrid poplar juvenile wood affected by silvicultural treatment . Wood Science 10 (4): 198-203.
11- Marton, R., Stairs, G.R. and Schreiner, E.J.,1968. Influence of growth rate and clonal effects on wood anatomy and pulping properties of hybrid poplars. Tapp:51(5): 230-235.
12- Micheal D.A., Isebrands, J.G., Dickmann, D.I. and Nelson, N.D., 1988. Growth and development during the establishment year of two Populus clones with contrasting morphology and phenology.Tree Phys. 4: 139-152.
13- Rongzhou, M. and Lieffers, V.J., 1997. Seasonal photosynthetic responses to light and temperature in white spruce(Picea glauca) seedling planted under an aspen (Populus tremuloides ) canopy and in the open . Heron publishing, Victoria, Canada.(http://www.zalf.de).
14- Schumaker M.A., Bassman, J.H., Robberecht, R. and Randamaker, G.K., 1997, Growth, leaf anatomy, and physiology of Populus clones in response to solar ultraviolet - Bradiation, Heron publishing, Victoria, Canada.(http://www.zalf.de).