بررسی نیاز رویشگاهی و برخی خصوصیات کمی و کیفی بلوط ایرانی (Quercus brantii Lindl.) در جنگلهای استان چهار محال و بختیاری

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد جنگلداری، واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی

2 عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع

3 عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی چهارمحال و بختیاری

چکیده

این تحقیق در سه منطقه جنگلی فلارد لردگان، سرخون اردل و چری بازفت استان چهار محال و بختیاری که بلوط ایرانی (Quercus brantii Lindl.)گونه غالب جنگلهای آن است صورت پذیرفت. در ابتدا تیپ‌های جنگلی که بلوط عنصراصلی آن بود مطالعه شد. سپس سه منطقه شمال غرب، غرب و جنوب غرب که گسترشگاه اصلی بلوط ایرانی در استان (مناطق ذکر شده) می‌باشند، انتخاب و در هر منطقه 12 قطعه نمونه 10 آری در فرمهای مختلف زمین (یال، دامنه و دره) و جهت‌های جغرافیایی اصلی (شمالی، جنوبی، شرقی و غربی) انتخاب شدند. در مجموع 36 قطعه نمونه پیاده شد و خصوصیات رویشگاهی منطقه، خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک و مشخصات کمی و کیفی درختان در هر قطعه نمونه مطالعه شدند. 
نتایج نشان دادند که بلوط ایرانی گونه‌ای نورپسند است که بیشترین حضور را در جهت جغرافیایی جنوب غربی با ارتفاع 1800 تا 2000 متر بالاتر از سطح دریا نشان می‌دهد. pH خاک مناطق مطالعه شده بین 72/7 در سطح تا 85/7 در عمق نوسان داشته و میزان ازت کل و ماده آلی نسبتاً خوب و شوری خاک ناچیز است. بیشتر درختان بلوط مورد بررسی شاخه‌زاد بوده (بین 6/78 تا 2/84 درصد) که به طور متوسط هر پایه 4 تا 5 جست تولید می‌کند. این موضوع دخالت شدید انسان را در منطقه نشان می‌دهد. قطر برابر سینه و ارتفاع درختان بلوط به ترتیب بین  8/13 و 0/19 سانتیمتر و بین 3/4 و 2/5 متر در فرمهای مختلف زمین نوسان می‌کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Site demands and some quantitative and qualitative characteristics of Persian Oak (Quercus brantii Lindl.) in Chaharmahal & Bakhtiari Province (western Iran)

نویسندگان [English]

  • Mahmood Talebi 1
  • Khosro Sagheb-Talebi 2
  • Hasan Jahanbazi 3
1 M.Sc. student, Dep. of Forestry, Science and Research Unit, Free University
2 Member of scientific board, Research Institute of Forests & Rangelands
3 Member of scientific board, Research Center of Agriculture and natural Resources, Chaharmahal & Bakhtiari
چکیده [English]

This research was carried out at three sites, including lordegan, Ardal and Bazoft of Chaharmahl and Bakhtiari province, where the oak monna (Quercus branttii Lindl.) is the dominant tree species.
First of all, forest types were sutdied, which Q. brantii was the main forest element. Tehn three sites at north west, west and south west of the province, where are the main habitats of Oak manna, were selected and 12 plots of 1000 m2 surface area were allocated at each site, including three land forms (valley, slope and ridge) and four main slope aspects (north, south, east, west). Overall, 36 plots were allocated and site demands, soil physical and chemical properties and tree quantitative and qualitative characteristics were studied at each plot.
The results showed that the Oak manna is a light demanding species with highest distribution on south western slopes at 1800 to 2000 m. above sea level. Soil pH varied from 7.7 at soil surface to 7.85 at deep layers. Total nitrogen and organic matter of soil was good and its salinity was not significant. Most of the Oak trees had a coppice regeneration form (84, 2-78-6 %). Averagely, each tree produced four to five sprouts. This indicates a severe impact of human on Oak forests. Diameter and height of Oak trees varied between 13.8-19 cm and 4.3-5.2 m, respectively due to variation in land form.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iran
  • land form
  • Persian oak (Quercus brantii)
  • site demand
  • soil
  • Zagros
- بی نام. 1383. شاخص های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی استان چهار محال و بختیاری، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان چهار محال و بختیاری.
- ثابتی ، ح.، 1373. درختان و درختچه‌های ایران. انتشارات دانشگاه یزد. 810 صفحه.
- ثاقب طالبی، خ.، ساجدی، ت. و یزدیان، ف.،1383. نگاهی به جنگلهای ایران. مؤسسه تحقیقات جنگلها ومراتع ، شماره انتشار 339، 27 صفحه.
- جزیره‌ای، م. ح.، و ابراهیمی رستاقی، م.، 1382. جنگلشناسی زاگرس. انتشارات دانشگاه تهران، شماره 2633، 560 صفحه.
- جهانبازی گوجانی، ح.، میربادین، ع. و طالبی، م.، 1380. بررسی وتعیین میزان رویش قطری Quercus brantii Lindl. در استان چهار محال و بختیاری. انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگلها ومراتع، نشریه تحقیقات جنگل و صنوبر ایران (5): 32-1.
- جهانبازی گوجانی، ح.، حیدری، ح.،  ثاقب طالبی،
خ. و خاتم ساز، م.، 1381. بررسی نیاز رویشگاهی
 Ulmus boissieri Grudz در تنگ هونی بازفت از توابع استان چهار محال و بختیاری. انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، نشریه تحقیقات جنگل و صنوبر ایران (8): 57-1.
- فتاحی، م.، 1376. گسترشگاه گونه وی ول
(Quercus libani) و تیپولوژی آن در ایران. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع ، شماره انتشار 178، 73 صفحه.
- مصدق، ا.، 1375. جنگلشناسی. انتشارات دانشگاه تهران، شماره 2314، 481 صفحه.
- معروفی، ح.، 1379.  بررسی نیاز رویشگاهی گونه وی ول (Quercus libani Oliv.) در استان کردستان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد جنگلداری، مجتمع آموزش عالی امام خمینی. 89 صفحه.
- مهدی‌فر، د.،1383. بررسی نیاز رویشگاهی گونه بلوطدارمازو(Quercus infectoria Oliv.)  در منطقه شینه استان لرستان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته جنگلداری، واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی. 118 صفحه.
- یزدیان، ف.، 1379. تعیین گسترشگاه جنگلهای بلوط در ایران. پایان‌نامه دکتری رشته علوم جنگل، واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی. 313 صفحه.
-  Anonymus, 2001. Quercus macrocarpa Michx. NationalPlantDataCenter & the Biota of North America Program. USDA,NRCS.
-  Browicz ,K., 1982. Chorology of Tree and Shrubs in South–West Asia and Adjacent Regions. Polish  Scientific Publishers, Warszawa, Volume one: 33-35 & 121.
-  Gilman, E.F. and Watson, D.G., 1994. Quercus acutissima: Sawtooth Oak. Institute of Food and Agricultural Sciences. University of Florida. Enh-698. Available on the Web site: http://edis.ifas.ufl.edu.
- Jahanbazi, H., 2003. Investigation on quantitative and qualitative characteristics and description of Persian oak (Quercus brantii Lindl.) in western of Iran. Japan, proceedings of oak 2003, 65 p.