ارزیابی تطبیقی مهمترین عوامل مؤثر در توان اکولوژیک سه منطقه غربی، مرکزی و شرقی جنگلهای شمال ایران

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته دکترای منابع طبیعی دانشگاه تهران

2 استاد، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران

چکیده

امروزه برنامه‌ریزی صحیح و استفاده همه‌جانبه از محیط زیست بر پایه شناخت استعدادها و ارزیابی توان تولیدی سرزمین استوار است. آگاهی درباره توان اکولوژیک رویشگاههای جنگلی و طبقه‌بندی آنها، برنامه‌ریزی و نحوه انجام اقدامات متناسب را در زمینه مدیریت بهینه این منابع کم‌نظیر هموار می‌سازد. طبقه‌بندی توان رویشگاه براساس شناخت ویژگیهای محیطی و اکولوژیک رویشگاه انجام می‌شود. در واقع طبقه‌بندی اکولوژیک سرزمین سیستمی است که مناطق دارای همگنی نسبی از نظر منابع اکولوژیک را تفکیک می‌نماید. هدف این پژوهش ارزیابی توان اکولوژیک رویشگاههای جنگلی ناو اسالم، لساکوتی تنکابن و زیارت گرگان بوده است. مناطق مورد مطالعه با رعایت معیارهایی مانند: یکسان بودن دامنه ارتفاعی مناطق، جهت جغرافیایی غالب، حداقل دست‌خوردگی و موجود بودن اطلاعات اولیه انتخاب شدند. پس از شناسایی منابع اکولوژیک و تجزیه ‌و تحلیل آنها به کمک سامانه‌های اطلاعات جغرافیایی و تلفیق اطلاعات، نقشه واحدهای همگن اکولوژیک تهیه شد. ارزیابی توان اکولوژیک مناطق با استفاده از روش ارزیابی چندعامله و مدل ارزیابی مخدوم انجام شد. در نهایت توان رویشگاه‌های جنگلی بر اساس هفت طبقه تفکیک و نقشه آن برای هر منطقه ارائه گردید. نتایج نشان می‌دهند که عوامل شیب، ارتفاع از سطح دریا و تراکم پوشش گیاهی از جمله عوامل مؤثر و مشترک در کلیه مدلهای مزبور می‌باشند. عامل تمایز مدلهای ویژه در این مناطق وجود عوامل عمق خاک در مدل ویژه جنگل ناو اسالم، نوع سنگ مادری و تحول یافتگی خاک در مدل ویژه جنگل لساکوتی و عمق خاک و تحول یافتگی آن در مدل ویژه جنگل زیارت می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effective factors on ecological capability in the northern forest of Iran

نویسندگان [English]

  • Hamid Reza Adl 1
  • Majid Marvi Mohajer 2
  • Mohammad Reza Makhdoom 2
1 Ph.D. Natural Resources, Forest Management
2 Members of Scientific board. Faculty of Natural Resources, University of Tehran
چکیده [English]

 
     Proper programming and multiple use of environment are based on evaluation of the potential of land. Understanding of land capabilities in forests and their classifications can facilitate programming. Site capability classification is based on the understanding of environmental and ecological specifications. In fact ecological land classification is a system that classifies regions or sites with relative homogeneity in variables or ecological resources.  Aim of this research is ecological evaluation of capability in forest sites of Nav-Asalem, Lesakooti-Tonekabon and Ziarat-Gorgan, in the Caspian region. The studied sites were selected by on the bases of following criteria: elevation, dominance aspect, level of intervention and availability of primary data. After exploration of ecological resources, analyze of them by (GIS) and data ultimately, the map of homogeneous ecological unites was prepared. Evaluation of ecological capability of the sites was performanced by multi-factor method and Makhdoom model. Finally, the forest site capability was demonstrated in 7 capability classes and their maps were prepared. The results showed that slope percentage, elevation and vegetation density factors are effective factors which are common factors in all models. Distinctive components of specific models are depth of soil at specific model of Nav-Asalem forest, the type of parental material and soil evolution at the specific model of Lesakooti-Tonekabon forest and depth of soil and soil evolution at the specific model of Ziarat-Gorgan forest.

کلیدواژه‌ها [English]

  • ecological capability
  • ecological model
  • ecological resources
  • forest site classification
  • specific ecological model
ـ امیری، م.، 1379.طراحی جاده‏های جنگلی براساس توان اکولوژیک حوضه رشت، سری 6 انجیل بن و مقایسه با وضعیت موجود. پایان‏نامه کارشناسی ارشد، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تربیت مدرس. 84 صفحه.
- بابایی، س.، 1380. ارزیابی زیست محیطی (اکولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی) جنگلهای حوزه آبخیز کاظم‌رود و بکارگیری نتایج آن در مدیریت بخش جنگل و توسعه توریسم. رساله دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، 372 صفحه.
- بی‌نام، 1367. طرح جامع احیاء و توسعه کشاورزی و منابع طبیعی حوزه آبخیز شمالی رود کارون. مهندسین مشاور یکم.
ـ بی‌نام، 1369. تعیین درجه مرغوبیت رویشگاههای راش (Site Index) در جنگل‌های اسالم. انتشارات موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع. شماره 71، 40 صفحه.
- بی‌نام، 1373 الف. طرح جنگل‌داری سری 8 زیارت-تجدید برنامه. سازمان جنگلها و مراتع کشور، اداره کل منابع طبیعی گرگان و گنبد. 107 صفحه.
- بی‌نام، 1373 ب. طرح جنگل‌داری لساکوتی (تجدید نظر). سازمان جنگلها و مراتع کشور، دفتر فنی جنگل‌داری.
- بی‌نام، 1379. طرح جنگل‌داری سری 3  ناو اسالم. سازمان جنگلها و مراتع کشور، دفتر فنی جنگل‌داری.
ـ حسن زاد ناورودی، ا.، نمیرانیان، م.، مروی مهاجر، م.ر. و عزیزی، پ.، 1379. بررسی تأثیر جهت دامنه و ارتفاع ازسطح دریا بر میزان حجم سرپای راشستان‏های طبیعی (اسالم). مجله منابع طبیعی ایران، 53(3): ‌216-201.
ـ حسینی، س.م.، 1379. تعیین توان اکولوژیک رویشگاههای سوزنی برگان بومی شمال ایران.پایان‏نامه دکتری جنگل‌داری، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تربیت مدرس.62 صفحه.
ـ عطارد، پ.، 1379. بررسی و آنالیز آماری رویش جنگل در دو جبهه شمالی و جنوبی در حوضه آبخیز شفارود با استفاده از روش آماری چند متغیره. خلاصه مقالات همایش ملی مدیریت جنگل های شمال و توسعه پایدار، سازمان جنگل ها و مراتع کشور. 208صفحه.
ـ مخدوم، م.، 1378. شالوده آمایش سرزمین. انتشارات دانشگاه تهران. 289 صفحه.
ـ مخدوم، م.، درویش صفت، ع.ا.، جعفرزاده، ه. و مخدوم، ع.، 1380. ارزیابی و برنامه ریزی محیط زیست با سامانه های اطلاعات جغرافیایی. انتشارات دانشگاه تهران. 304 صفحه.
-Anonymus, 1996. Sustainable Development Indicator Group. www.hg.nasa.gov/iwgsdi/Ecological_capacity.html
- Barnes, V.B., Zak, D.R., Denton, S.R. and Spurr, S.H., 1997. Forest Ecology. Fourth ed. Wiley, New York. 774 p.
-Bibby, J. S., Heslop, R.E.F. and Hartnup, R., 1988. Land Capability for Forestry in Britain. The Forestry Commission. In: www. bsss. bangor.ac. Uk/Forest 1. htm.
­- Carmean, W.H., 1991. Forest site quality evaluation in north central Ontario. Lake head univ. press.
- Mashimo, Y. and Armitsu, K., 1981.  Site classification for forest land use in Japan. 17th IUFRO world congress, Tokyo, Division I: 103-116.
- McNab, W.H. and Merschat, C.E., 1990. Geologic Variables Associated with Height ofYellow  Poplar stands in the BaldMountains of  North Carolina. Journal of the Elisha Scientific Society. 106(2): 25-31.