نقش خشکه‌دارها در تجدید حیات طبیعی توده های جنگلی (مطالعه موردی: بخش چلیر جنگل خیرودکنار نوشهر)

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شبستر

2 استاد دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران.

3 دانشیار دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

چکیده

 این مطالعه برای بررسی اهمیت اکولوژیکی خشکه‌دارها و تأثیر آنها بر زادآوری طبیعی جنگل در بخش چلیر جنگل خیرودکنار نوشهر که جنگلی کمتردست خورده است، صورت گرفت. در این مطالعه پس از انتخاب یک قطعه 50 هکتاری، نهالهای اطراف خشکه‌دارها شمارش و ثبت شدند. بررسی‌ها نشان داد که در درجات مختلف پوسیدگی خشکه‌دارها حالات متفاوتی از استقرار زادآوری در اطراف آنها وجود دارد. بیشترین تعداد نهال در اطراف خشکه‌دار با درجه پوسیدگی 3 دیده شد و بعد از آن به‌ترتیب در درجات پوسیدگی 4، 2 و 1 از تعداد نهالها کاسته می‌شود. باز شدن روشنه (حفره) در تاج پوشش در نتیجه خشک شدن درختان، آثار قابل توجهی را در استقرار زادآوری دارد. در این مطالعه مشاهده شد که با افزایش درجه پوسیدگی از سطح روشنه کاسته می‌شود. برای بررسی اثر روشنه‌ها، از نظر سطح به 5 دسته روشنه بسته، روشنه با سطح خیلی کم (صفر تا 5/12 مترمربع)، روشنه با سطح کم (5/12 تا 50 مترمربع)، روشنه با سطح متوسط (50 تا 113 مترمربع) و بیشتر از 113 مترمربع روشنه با سطح زیاد یا تاج پوشش باز تقسیم شدند. فراوانی نهالها در روشنه‌های بسته در تاج پوشش بالای خشکه‌دارها حداکثر بود که بعد از آن به‌ترتیب در زیر روشنه با سطح متوسط، خیلی کم، کم و زیاد (تاج پوشش باز) از تعداد نهالها کاسته شد. با آزمون ANOVA در سطح 5 درصد مشخص شد که میان میانگین تعداد نهالهای موجود در کنار خشکه‌دارهای با درجات مختلف پوسیدگی از نظر استقرار نهالها تفاوت آماری معنی داری وجود ندارد ولی میان اندازه‌های مختلف روشنه (بالای خشکه دارها) در رابطه با تعداد نهالهای مستقر شده در زیر آنها تفاوت معنی‌داری وجود دارد. بنابراین اثر خشکه‌دارها با باز کردن روشنه در تاج پوشش در استقرار زادآوری، بیشتر از درجه پوسیدگی آن است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Impact of dead trees on natural regeneration in forest stands (Chelir district, Kheiroudkenar, Nowshahr)

نویسندگان [English]

  • Eslam Zolfeghari 1
  • Mohammad Reza Marvi Mohajer 2
  • Manoochehr Namiranian 3
1 Member of scientific board, Islamic Azad University, Shabestar branch
2 Professor, Faculty of Natural Resources, University of Tehran.
3 Associate professor, Faculty of Natural Resources, University of Tehran.
چکیده [English]

The main objective of this study which was conducted in an intact stand of the experimental Kheiroudkenar forest (Chelir district), was to examine the ecological importance of dead trees followed by it’s impact on natural regeneration of the forest. In this study the seedlings around dead trees were recorded in a 50 ha stand, where the dead trees were divided into four decay classes. Considering the decay classes, results indicated that; there were different kinds of establishment of regeneration. The highest numbers of seedlings were accounted around dead trees classified in 3rd decay class, while 4, 2 and 1 decay classes were in the next orders. Gap opening related to dead trees had important effects on establishment of the regeneration. Results showed that with increasing of decay classes, size of gaps decreased. In this study gaps were divided into five groups, including close gap (closed canopy), very small (0-12.5 m2), small (12.5-50 m2), medium size gap (50-113 m2) and large size or open canopy (>113 m2). Abundance of seedlings under the closed gaps of stand crown was maximum, while the numbers of seedlings were reduced under the medium gap size, very small, small and large size, respectively. One way analysis of variance showed that there was no significant difference (at 5% significant level) among the number of seedlings around dead trees with different decay classes, however there was a significant difference among abundance of seedlings under different gap sizes, produced by dead trees. Therefore, gap opening caused by dead trees, had higher effect on establishment of regeneration than decay classes.   
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Dead tree
  • Natural regeneration
  • DECAY
  • Gap
 - حبشی، ه.، 1376. بررسی اهمیت جنگل‌شناسی خشکه‌دارها در جنگل های بکر راش منطقه "واز". پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تربیت مدرس، 127 صفحه.
- ساجدی، ت.، 1381، بررسی تغییرات تیپ هوموس در جنگلهای خالص و آمیخته راش، سری چلیر. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، 140 صفحه.
-  محمدنژاد کیاسری، ش. و رحمانی، ر.،1380. تأثیر خشکه‌دارها بر فراوانی تجدید حیات طبیعی در یک جنگل آمیخته راش و ممرز (سری جمال الدین کلا، مازندران). مجله منابع طبیعی ایران، 54 (2): 151-143.
-  مروی مهاجر، م.، 1381. جزوه درسی جنگل‌شناسی تکمیلی. دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، 54 صفحه.
-  موسوی، س.، ثاقب طالبی، خ.، طبری، م. و پورمجیدیان، م.، 1382. تعیین اندازه سطح حفره تاج پوشش برای بهبود زادآوری طبیعی راش. مجله منابع طبیعی ایران، 56 (1و2 ) : 46-39.
 - Brokaw, N. and Busing, R., 2000. Niche versus chance and tree diversity in forest gaps. United  states forestry sciences laboratory: 183-192.
- Clinton, B., 1988. Regeneration patterns in canopy gaps of mixed-oak forest of the southern Appalachians, Influences of Topographic position and evergreen understory. U.S.A forest resources and institute of ecology, 132: 308-319.
-Lanter, O. and Pardos, M., 2000. Effects of canopy opening on height and diameter growth in naturally regenerated beech seedlings. France, Department of silviculture, 58: 127-134.
-Lowis, T., 1998. Dead and dying trees essential for life in the forest. 52: 158-172.
-Wright, F., Dave, K. and Bartemucci, P., 1998. Regeneration from seed of six tree species in the interior cedar-hemlock forests of British Columbia as affected by substrate and canopy gap position. Canada, British Columbia forest service, 28: 1352-1364.