بررسی کیفی بذر دارمازو (Quercus infectoria Oliv.) در توده ­های جنگلی دست­ نخورده و گلازنی‌شده بانه

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی ارشد جنگلداری

2 استاد، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران

3 استادیار، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران

4 دانشیار، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران

چکیده

یکی از عمده­ترین استفاده­های انجام شده در زاگرس شمالی گلازنی و استفاده از شاخ و برگ درختان بلوط برای تغذیه دام است. این امر موجب ایجاد تغییرات عمده­ای در ساختار و وضعیت ظاهری این جنگلها شده‌است و در برخی نقاط مانند بخش آلوت، از توابع شهرستان بانه آینده این جنگلها را با خطر مواجه ساخته‌است. با توجه به مشکل فوق و عدم استقرار زادآوری دانه­زاد در این جنگلها، ویژگیهای کیفی بذر دارمازو که یکی از گونه­های اصلی این رویشگاه­هاست، در توده­های دست­نخورده و گلازنی­شده سه رویشگاه بِلَکه (Blake)، میریوسف (Mir-Yousef) و قوله­شیر(Ghole-Shir) مورد بررسی قرار گرفت. درکل از تعداد 60 درخت، 6000 دانه بذر جمع­آوری گردید. میزان رطوبت اولیه بذر در توده­های دست­نخورده به‌مقدار جزئی بیشتر از توده­های گلازنی‌شده‌است، اما اختلاف معنی­داری بین آنها وجود ندارد. در رابطه با آلودگی بذرها به آفات بذرخوار، اختلاف شدیدی بین توده­های گلازنی­شده و توده دست­نخورده «بِلَکه» وجود دارد، اما در دو رویشگاه دیگر با وجودی که میزان بذرها آلوده به بذرخوار در توده‌های دست­نخورده بیشتر است، اما اختلاف آنها معنی­دار نمی­باشد. وزن هزاردانه بذر در توده­های دست‌نخورده به‌طور معنی‌داری بیشتر از توده­های گلازنی­شده‌است که عمده­ترین دلیل آن می­تواند فرصت بیشتر درختان موجود در توده­های دست‌نخورده برای ذخیره مواد غذایی در لپه­های بذر باشد. بین درصد جوانه­زنی بذرها توده­های دست­نخورده و گلازنی­شده اختلاف معنی­داری وجود ندارد. مقایسه میانگین­ها به‌روش دانکن نشان داد رویشگاه «بِلَکه» با دارا بودن بیشترین مقدار درصد جوانه­زنی (8/96 درصد) در گروه اول قرار گرفته و دو رویشگاه «قوله­شیر» و «میریوسف» به‌ترتیب با 9/90 و 8/88 درصد در یک دسته قرار گرفتند. از نظر شاخص جوانه­زنی بین توده­ها اختلاف وجود نداشته و مقایسه میانگین دانکن نیز نشان داد که هر سه رویشگاه در یک دسته قرار می­گیرند. مقدار شاخص جوانه­زنی به‌ترتیب در رویشگاههای «میریوسف»، «بِلَکه» و «قوله­شیر» معادل 2/13، 8/12 و 4/12 محاسبه گردید. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Qualitative investigation of Gall Oak (Quercus infectoria Oliv.) acorns in untouched and pruned forest stands of Baneh (Kurdistan province, N-W Iran)

نویسندگان [English]

  • Zahed Shakeri 1
  • Mohammad Reza Marvi Mohajer 2
  • Vahid Etemad 3
  • Manoochehr Namiraninan 4
1 M.Sc. Graduated of forestry. Faculty of Natural Resources, University of Tehran
2 Prof., Faculty of natural resources, University of Tehran
3 Assis. Prof., Faculty of natural resources, University of Tehran
4 Assoc. Prof., Faculty of natural resources, University of Tehran
چکیده [English]

     Due to encroachment and intense utilization, natural ecosystems of Zagros lost their normal trend and have converted to fragile and sensitive ecosystems. There are dense human populations that live in these forests which are depended on these forest resources. One of the most important utilizations in northern Zagros is Galazani (pruning) and using of oak limbs as fodder. This kind of use leads to prominent changes in forest structure and its physiognomy in some region (for example Alot in Kurdistan province) which can be a hazard for forest sustainability. Regarding to this problem and having no regeneration from seed, qualitative characteristics of Gall oak acorns, that is one of the most prominent species in these forests, was investigated in three untouched and pruned sites. Totally 60 Gall-oak trees (10 trees per site) and 6000 acorns (100 acorns per tree) were collected. Primary moisture of acorns in untouched sites was a little more than in pruned sites but there was no significant difference between them. The weevil Curculiogladium and Balaninusgladium were the insect species that predated the acorns collected from our sites. There were significant difference (in level of 95%) in the infestation rate among untouched and pruned sites of Blake, however in Ghole-shir and Mir-Yousef sites were no significant differences between insect-infested acorns. The weight of thousand acorns was significantly more in untouched sites; probably because of having more time to storing enough nutrients in their cotyledons. Germination percent and germination index data were analyzed by simple One Way ANOVA, and their averages were compared by Duncan test. There were no significant differences between germination percent of untouched and pruned sites. Comparing means indicate that, Blake site with 96.75 germination percent was placed in group A, Ghole-shir and Mir-Yousef sites were placed in group B with 90.78 and 88.75 germination percent, respectively. Germination index of untouched and pruned sites had no significant differences and in Duncan grouping they placed in one group. The values for germination index in Mir-Yousef, Blake and Ghole-shir sites were 13.18, 12.83 and 12.36, respectively.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Gall-oak
  • northern Zagros
  • Galazani (pruning)
  • germination percent
  • Germination index

مراجع

- اعتماد، و.، 1381. بررسی کمی و کیفی بذر درخت راش در جنگلهای استان مازندران. پایان­نامه دوره دکتری جنگلداری، دانشکده منابع­طبیعی دانشگاه تهران، 258 صفحه.
- اکبری، ح.، گودرزی، د. و سهرابی، س.ر.، 1380. بررسی برخی تیمارهای رطوبتی- حرارتی بر جوانه‌زنی بذر بلوط ایرانی در منطقه خرم‌آباد لرستان. مجله منابع طبیعی ایران، جلد 54 (3): 255-247.
- پورهاشمی، م.، 1382. بررسی تجدید حیات طبیعی گونه­های بلوط در جنگلهای مریوان. پایان­نامه دوره دکتری جنگلداری، دانشکده منابع­طبیعی دانشگاه تهران، 123 صفحه.
- جزیره‌ای، م. ح. و ابراهیمی رستاقی، م.، 1382. جنگل­شناسی زاگرس. انتشارات دانشگاه تهران. 560 صفحه.
- حیدری، ب.، 1384. بررسی ساختار جنگل در توده­های طبیعی و تخریب شده منطقه بانه. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه مازندران، 75 صفحه.
- شاکری، ز.، 1385. بررسی اثرات اکولوژیک و جنگل­شناسی گلازنی بر جنگلهای بلوط بانه. پایان‌نامه دوره کارشناسی ارشد جنگلداری، دانشکده منابع­طبیعی دانشگاه تهران، 65 صفحه.
- عبداله­پور، ج.، 1384. بررسی و مقایسه رویش (قطری و رویه زمینی) در دو توده طبیعی و بهره­برداری شده در جنگلهای نژو شهرستان بانه. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشکده جنگلداری و فن­آوری چوب دانشگاه گرگان، 96 صفحه.
- غضنفری، ه.، 1382. بررسی رویش و تغییرات پراکنش قطری در توده­های وی­ول- دارمازو، به‌منظور ارایه الگوی تنطیم جنگل در منطقه بانه (مطالعه موردی هواره­خول). پایان‌نامه دکتری، گروه جنگلداری و اقتصاد جنگل دانشکده منابع­طبیعی دانشگاه تهران، 82 صفحه.
- فتاحی، م.، 1373. بررسی جنگلهای بلوط زاگرس و مهمترین عوامل تخریب آن. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، نشریه شماره 101، 63 صفحه.
- لامپتر، و.، 1373.  ترجمه حجازی، ا.، تکنولوژی بذر. انتشارات دانشگاه تهران، 442 صفحه. 
- مهدوی، ا.، 1385. بررسی و شناسایی محصولات غیرچوبی جنگلهای زاگرس. پایان‌نامه دوره کارشناسی ارشد جنگلداری، دانشکده منابع­طبیعی دانشگاه تهران، 93 صفحه.
- یزدانفر، ه.، 1385. معرفی آفات مهم بلوط و بررسی اثرات و خسارات Curculio gladium. سمینار کارشناسی ارشد، گروه جنگلداری و اقتصاد جنگل دانشگاه تهران، 51 صفحه.
- یزدیان، ف.، 1379. تعیین گسترشگاه جنگلهای بلوط در ایران. پایان‌نامه دکتری، گروه جنگلداری دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، 405 صفحه.
- Chadwick, D. O. and Larson, B. C., 1996. Forest Stand Dynamics. John Wiley & Sons, New York. 520 p.  
- Crow, T.R., 1988. Reproductive mode and mechanisms for self replacements of Northern Red Oak (Quercus rubra) - a review. For. Sci. 34: 19-40.
- Draper, S. R., 1985. Seed Science and Technology. International Rules for Seed Testing, Vol. 13, No. 2, 520 p.
- Hanks, R.J., Sisson, D.V., Hurst, R.L. and Hubbard, K.G., 1980. Statistical analysis of results from irrigation experiments using the line-source sprinkler system. Soil Sci. soc. Am. J. 44: 886-890.
- Johnson, P. S., Shifley, S. R. and Rogers, R., 2002. The Silviculture and Ecology of Oaks. CABI publishing, 503 p.
- Jun, R. and Ling, T., 2004. Effect of different pre sowing seed treatments on germination of 10 calligonum species. For. Eco. Manag. 195: 291-300.
- Leiva, ­J. M. and Fernandez-Ales, R., 2005. Holm-oak (Quercus ilex subsp. Ballota) acorns infestation by insects in Mediterranean dehesas and shrublands, Its effect on acorn germination and seedling emergence. For. Eco. Manag. 212: 221-229.
- Li, Q. and Ma, K., 2001. Factors effecting establishment of Quercus liaotugensis Koidz. under mature mixed oak forest overstory and in shrubland. For. Eco. Manag. 176: 133-146.
       - Nyland, D.R., 1996. Silviculture Concepts and Applications, McGraw-Hill, 633 p.
- Pulido, F.J., Garcia, E., Obrador, J. J. and Montero, M. J., 2003. Effect of management on acorn production and viability in holm oak dehesas. Avenida Virgen Delpuerdo 2: 61-67.
- Scott, S. J., Jones, R. A. and W. A., Williams. 1983. Review of data analysis method for seed germination. University of California, Davis, CA95616: 1192-1198.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار