ارزیابی رویش شعاعی درختان ارس (Juniperus polycarpos C. Koch) در سه رویشگاه ایران با استفاده از دانش گاه‌شناسی درختی

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکده منابع‌طبیعی

2 استاد، دانشکده منابع‌طبیعی، دانشگاه تهران

3 دانشیار پژوهشی، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

چکیده

الگوی حلقه‌های پهن و باریک را می‌توان در میان درختان مختلف یک منطقه مقایسه نمود و سال دقیق تشکیل آن حلقه را درک کرد. این عمل پایه دانش گاه‌شناسی درختی (Dendrochronology) را می‌سازد. در این تحقیق با توجه به اهمیت درختان ارس بررسی‌ای بر روی تغییرات حلقه‌های رویش این گونه در سه رویشگاه لاین(خراسان)، فیروزکوه(تهران) و زنجان به انجام رسید. در هر رویشگاه 15 درخت با مته رویش‌سنج نمونه‌برداری گردید. پهنای دوایر رویش نمونه‌ها اندازه‌گیری شد و پس از تطابق‌زمانی و استاندارد‌سازی منحنی‌های رویش، سه کرونولوژی تهیه و با داده‌های اقلیمی مورد مقایسه قرار گرفت. از لحاظ سنی رویشگاه لاین، مسن‌تر از دو رویشگاه دیگر بوده است و از لحاظ کیفی رویشگاه زنجان شرائط نامساعدتری برای رویش درختان ارس داشته است. کرونولوژی‌های بدست آمده در این سه رویشگاه، شباهت‌های بسیاری با یکدیگر داشته‌اند که این میزان شباهت بین درختان زنجان و لاین بیشتر بوده است؛ خصوصاً در سال‌های بحرانی رویش نظیر 1902م (1281ش), 1917م (1296ش), 1961م (1340ش) و 1975م (1354ش). پهنای دوایر رویش ارس در رویشگاه‌های مورد مطالعه، روابط قابل توجه‌ای با فاکتورهای بارندگی و درجه حرارت داشته است. مهمترین این روابط، اثر مثبت معنی‌دار بارندگی در پائیز و زمستان قبل از شروع فصل رویش جاری و در طول فصل رویش است. درجه حرارت در اکثر مواقع با واکنش‌های معکوس در درختان ارس همراه بوده است; اگرچه افزایش آن در ماه سپتامبر باعث توسعه سلولهای چوب پایان ‌گردیده است. نتایج این تحقیق نشان داد که درختان ارس در ایران ابزار مناسبی برای مطالعات اقلیم‌شناسی درختی می‌باشند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evaluation of Juniper trees (Juniperus polycarpos C. Koch) radial growth in three sites of Iran by using dendrochronology

نویسندگان [English]

  • Kambiz Pourtahmasi 1
  • Davood Parsapajouh 2
  • Mohammad Reza Marvi Mohajer 2
  • Soodabe Ali-Ahmad-Korouri 3
1 Assistant Professor, Faculty of Natural Resources, University of Tehran
2 Professor, Faculty of Natural Resources, University of Tehran
3 Associate Professor, Research Institute of Forests and Rangelands
چکیده [English]

 
 
     By comparing the pattern of narrow and width rings among the trees in one area, the exact year of each rings could be determine. This is the base of Dendrochronology. In this study, according to the important role of Juniper (Juniperus polycarpos) trees, an investigation have been done on variation of tree rings in three sites of Iran; Lain (Khorasan), Firouzkouh (Tehran) and Zanjan. 15 trees have been cored in each sites and ring width of each core was measured. After crossdating and standardization, 3 ring width chronologies were prepared and compared with climate data. Lain's trees were older than the others and Zanjan was the worst site. In many cases, the chronologies had similarities, especially between Lain and Zanjan and in extreme years like 1902, 1917, 1961 and 1975. There were significant correlations between tree ring width and temperature and precipitation in the study areas. Some of the most important ones were the positive effect of precipitation during autumn and winter period before and during the current growing season. The temperature had mostly negative effect on juniper trees but the temperature during September had mostly positive effect concerning the improvement of latewood cell’s expansion. The results showed that the Juniper trees are appropriate trees in Iran for studying dendroclimatology.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Juniper
  • dendrochronology
  • crossdating
  • temperature
  • precipitation
  • Iran

مراجع

- امینی، م.، 1385. بررسی تغییرات رویش قطری و طولی درختان راش در راشستانهای شرق مازندران (مطالعه موردی در طرح جنگلداری هفتخال ساری). رساله دکتری دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران. 117 صفحه.
- پورسرتیپ، ل.، 1385. مقایسه رویش شعاعی
درختان ارس(Juniperus  polycarpos)  و اوری (Quercus macranthera)  در دو دامنه شمال و جنوب البرز در منطقه چهار باغ گرگان. پایان نامه کارشناسی ارشد دانشکده منابع‌طبیعی دانشگاه تهران. 90 صفحه.
- جلیل‌پور، ب.، 1382. تاثیر آلودگی ناشی از جنگ
خلیج فارس بر میزان رویش درختان
(Ziziphus spinachristi) ، Prosopis cineraria)) و (Quercus brantii var.persica) در جنوب و جنوب­غربی ایران. پایان نامه کارشناسی­ارشد دانشگاه آزاداسلامی. 80 صفحه.
 - صفدری، و.، 1383. مطالعه گاه­شناسی درختی به منظور بررسی اثرات آلودگی و تغییرات آب و هوا بر روی رویش شعاعی دو گونه  Pinus eldarica)وFraxinus excelsior)منطقه تهران. رساله دکتری دانشگاه آزاد اسلامی. 152 صفحه.  
- غضنفری، ه.، نمیرانیان، م.، سبحانی، ه.، مروی مهاجر، م. و پورطهماسی، ک.،1383. رویش قطری درختان وی ول (Quercus libani) در منطقه زاگرس شمالی (مطالعه موردی هواره خول). مجله منابع طبیعی، جلد 57 (4): 662-649.
- کنل، م. و شواین گروبر، ف. ترجمه: پارساپژوه، د.، تقی­یاری، ح. و فائزی­پور، م. 1381. گاه‌شناسی درختی. فرهنگ چهارزبانه (انگلیسی، آلمانی، فرانسه، فارسی) و اصطلاحات و تعاریف. انتشارات دانشگاه تهران. 308 صفحه.
- Akkemik, Ü. and Aras, A., 2005. Reconstruction (1689-1994 AD) of April-August precipitation in the southern part of central Tukrey. International Journal of Climatology,  25: 537-548.
- Bräuning, A., 1994. Dendrochronology for the last 1400 years in eastern Tibet. GeoJournal, 34(1): 75-95.
- Bräuning, A., 1999. Dendroclimatological potential of drought-sensitive tree stands in Southern Tibet for the reconstruction of the monsoonal activity. IAWA Journal, 20(3): 325-338.
- Bräuning, A., 2000. Ecological division of forest regions of Eastern Tibet by use of dendroecological analyses. Marburger Geographische Schriften, 135: 111-127.
- Bräuning, A., 2002. Climate history of the Tibetan Plateau during the last 1000 years derived from a network of Juniper chronologies. Dendrochronologia, 19(1): 127-137.
- Cook, E.R., 1985. A time series analysis approach to tree-ring standardization. Unpublished Ph.D. Dissertation. University of Arizona, Tucson, AZ, USA. 171p.
- Cook, E.R., Krusic, P.J. and Jones, P.D., 2003. Dendroclimatic signals in long tree-ring chronologies from the Himalayas of Nepal. International Journal of Climatology, 23(7): 63-79.
- Dickson, RE., 1991. Assimilate distribution and store. In: Raghavendra, A.S., (ed.) Physiology of trees. New York, NY, USA: J Wiley and Sons, 51–85.
- Esper, J., Schweingruber, F.H. and Winiger, M., 2002. 1300 years of climatic history for western central Asia inferred from tree-rings. The Holocene, 12(3): 267-277.
- Fritts, H.C., 1976. Tree Rings and Climate. Academic Press, London, UK. 567p.
- Fritts, H.C. and Dean, J.S., 1992. Dendrochronological modeling of the effects of climatic change on tree-ring width chronologies from the ChacoCanyon area, southwestern United States. Tree-Ring Bulletin, 52: 31-58.
- Garfin, G., 1998. Relationships between winter atmospheric circulation patterns and extreme tree growth anomalies in the Sierra Nevada. International Journal of Climatology,18: 725-740.
- Glock, W.S., 1950. Tree Growth and Rainfall: A Study of Correlation and Methods. Smithsonian Miscellaneous Collections, 111(18): 1-47.
- Graumlich, L.J., 1991. Subalpine tree growth, climate, and increasing CO2: An assessment of recent growth trends. Ecology, 72(1): 1-11.
- Grissino-Mayer, H.D., 1993. An updated list of species used in tree-ring research. Tree-Ring Bulletin, 53: 17-43.
- Kotlyakov, V.M., Serebryanny, L.R. and Solomina, O.N., 1991. Climate change and glacier fluctuation during the last 1000 years in the southern mountains of the USSR. Mountain Research and Development, 11(1): 1-12.
- Pourtahmasi, K., Parsapajouh, D., Bräuning, A., Esper, J. and Schweingruber, F.H., 2007. Climatic analysis of pointer years in tree-ring chronologies from northern Iran and neighboring high mountains areas. GEOÖKO, 28(1,2): 27-42. 
- Schweingruber, F.H., 1988. Tree Rings: Basics and Applications of Dendrochronology. Kluwer Academic Publishers, Dordrecht, Netherlands. 276p.
- Touchan, R. and Hughes, M.K., 1999. Dendrochronology in Jordan. Journal of Arid Environments, 42: 291-303.
- Touchan, R., Meko, D. and Hughes, M.K., 1999. A 396-year reconstruction of precipitation in southern Jordan. Journal of the American Water Resourses Assosiation, 35(1): 49-59.
- Wigley, T.M.L., Briffa, K.R. and Jones, P.D., 1984. On the Average Value of Correlated Time Series, with Applications in Dendroclimatology and Hydrometeorology. Journal of Climate and Applied Meteorology, 23: 201-213.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار