برآورد سرانه فضای سبز با استفاده از تصاویر IKONOS

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد جنگل‌داری و اقتصاد جنگل، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

2 استادیار، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

3 دکترای جنگل‌داری و اقتصاد جنگل، سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور

چکیده

لزوم برنامه‌ریزی موفق و کارا در امر جنگل‌داری و فضای سبز شهری علاوه بر صرف بودجه و در اختیارگیری منابع مالی، شناخت وضعیت موجود و توان منطقه مورد برنامه‌ریزی از لحاظ نوع نیازمندی و تواناییهای بالقوه آن در زمینه پوشش گیاهی می‌باشد. در این مطالعه از توانایی تصاویر ماهواره ایکونوس و عکسهای هوایی برای کسب اطلاع از وضعیت سطح پوشش سبز در منطقه شهری و محاسبه سرانه فضای سبز در منطقه‌ای واقع در شمال غرب شهر تهران، ناحیه 3 و قسمتی از ناحیه 4 از منطقه 2 شهرداری به مساحت 538 هکتار، استفاده شده است. به این منظور تصاویر ماهواره‌ای پس از انجام پیش پردازشهای لازم تحت عملیات تفسیر رقومی به‌صورت خودکار که شامل طبقه‌بندی با استفاده از خوارزمیک حداکثر احتمال می‌باشد، قرار گرفت. در عین حال عکسهای هوایی یاد  شده ابتدا رقومی و تصحیح هندسی شده، سپس برای برآورد صحت طبقه بندی به‌عنوان واقعیت زمینی مورد استفاده قرار گرفت. به این منظور شبکه نقطه چینی با 4371 نقطه، متمرکز در خوشه‌هایی با مساحت 100 متر مربع، بر روی عکسهای هوایی پیاده شده و نقاط یاد شده مورد تفسیر قرار گرفتند. در نهایت تعلق و عدم تعلق آنها به طبقه فضای سبز بررسی شد. فاصله خوشه‌ها از هم 100 × 100 متر و فاصله نقاط شبکه نقطه چین در هر خوشه 5 × 5 متر در نظر گرفته شده است. نتایج حاصل با نتایج حاصل از طبقه‌‌بندی خودکار تصویر ماهواره‌ای مقایسه شده و جدول خطا رسم گردید که با توجه به آن، صحت کلی در مطالعه حاضر 97% محاسبه شده است. منطقه به 45 حوزه مطابق با مرزبندی مرکز آمار کشور تقسیم شده و سرانه فضای سبز در کلیه حوزه‌ها با در دست داشتن اطلاعات جمعیتی محاسبه گردید. سپس تعیین مساحت و تهیه نقشه پراکنش مناطق خالی به‌عنوان حداکثر توان قابل افزایش به سطح فضای سبز منطقه انجام شد. نتایج حاصل بیانگر وجود سرانه 14 متر مربع بر نفر در کل منطقه است که حدود 20% از سطح کل منطقه را شامل می شود و دامنه پراکنش آن بین 9/3 و 9/28 متر مربع بر نفر در سطح حوزه‌ها متغیر می‌باشد. در نهایت با روی‌هم‌گذاری نقشه مناطق خالی و نقشه سرانه فضای سبز مناطق خالی برای اختصاص یافتن به پوشش سبز اولویت‌بندی شدند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Green space estimation using IKONOS imageries

نویسندگان [English]

  • Sara Teimouri 1
  • Jahangir Feghhi 2
  • Morteza Sharifi 3
1 M.Sc., Faculty of Natural Resources, University of Tehran
2 Assistant Professor, Faculty of Natural Resources, University of Tehran
3 Member of High Council Forest, Range and Watershed Organization (FRWO).
چکیده [English]

      The necessity of successful and practical planning in urban forestry and green space of city, in addition to costs and financial sources, is knowing the present situation and potential of considered area from its kind of requirement and ability in growing plants. In this study, IKONOS images and aerial photos were used to get information about the situation of city green space and calculate average of green space per person in the North West of Tehran, third region and some part of second region of municipality, for 538 hectare. Therefore, satellite images were interpreted by automatic digital analysis with maximum likelihood algorithm after necessary preprocessing. Meanwhile, the aerial photos after digitizing and geometric correction were used as ground-truth in classification.  For this purpose a dot grid with 4371 points, located in 100 square meter cluster, overlaid on the aerial photos. Then it was determined that each dot belonged to which class. The distances of clusters from each other were 100× 100m and the distance of the dots in each cluster was 5×5m. The results were compared with the results of automatic classification of satellite images, and the error matrix was made. Overall accuracy of classification was 97%. The area was divided in 45 zones according to the boundaries the statistic center of Iran and the average of green space was calculated regarding to the number of population and space of green area in each zone. Then the bare lands were detected and measured as a maximum increasable potential to green space. The results represented that the average of green space per person is 14 square meters in the study area that it's about 20% of whole of it, and the range of it, is between 3/9-28/9 square meters per person that varies in different zones. Finally, the bare lands were ranked in allocating to green area via overlaying the maps of empty places and average of green space.

کلیدواژه‌ها [English]

  • dot grid
  • aerial photographs
  • Green space
  • Ikonos imageries
- بی‌نام، 1383. بازسازی و برآورد جمعیت شهرستانهای استان تهران براساس محدوده سال 1380. مرکز آمار ایران، سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور، انتشارات دفتر انتشارات و اطلاع رسانی، 72 صفحه.
- پناهی، پ.، 1380. بررسی مناسب‌ترین روش آماربرداری در جنگلهای شهری. پایان‌نامه کارشناسی ارشد جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی دانشگاه تربیت مدرس،110 صفحه.
 - درویش صفت، ع.ا.، 1377. جزوه درس سنجش از دور. دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، 164 صفحه.
- زبیری، م.، 1384. آماربرداری در جنگل. انتشارات دانشگاه تهران، 401 صفحه.
- سسار، ن.، 1381. کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی و مدلهای ریاضی در برنامه‌ریزی فضای سبز شهرها. مجله نقشه‌برداری. ماهنامه علمی و فنی سازمان نقشه‌برداری کشور، شماره 54: 7-9.
- گوئل، ک.، 1371. ارزیابی مدیریت فضای سبز تهران و شناخت جایگاه مناسب آن در مدیریت شهری. مجموعه مقالات سمینار فضای سبز، انتشارات سازمان پارکها و فضای سبز شهر تهران،420 صفحه.
- مجنونیان، ه.، 1371. (ترجمه). جنگل‌داری شهری. فصلنامه علمی و آموزشی فضای سبز، شماره اول: 41-36.
- مجنونیان، ه.، 1374. مباحثی پیرامون پارکها، فضای سبز و تفرجگاهها. انتشارات سازمان پارکها و فضای سبز شهر تهران، چاپ اول، 251 صفحه.
- Khoram, S., Gregory, J., Stalhng, D.F. and Cakhr, H., 2003. HighResolutionMappingLand Cover Classification of the Homony Creek Watershed. Final Report. Available on: https://dspace.lib.cranfield.ac.uk/bitstream/1826/1392/1/Thesis+report.pdf, 36 p.
- Goetz, S.J., Wright, R.K., Smith, A.J. and Zinecker, E., 2003. The WoodsHoleResearchCenter, Ikonos Imagery For Resource Management: tree cover, impervious surfaces and riparian buffer analyses in the mid-Atlantic region. Remote Sensing of Environment, 88: 195-208. Available on: http://www.sciencedirect.com.pdf
- Thi Hoa Binh,T., and Minh, Y.T., 2002. Application of Remote Sensing Technology and GIS for Planning and Managing Urban Greenspaces of Hanoi. Department of Remote Sensing Technology & GIS, Institute Of Technology of Vietnam. Available on: http://www.igf.uniosnabrueck. de/mitarbeiter/schiewe/papers/01.pdf, 2 p.