بررسی خصوصیات کمی و کیفی توده‌­های طبیعی راش در مرحله توالی اپتیمال (مطالعه موردی: جنگل مرس­سی، بخش دو سنگده)

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد پژوهشی، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

2 دانشیار پژوهشی، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

چکیده

این مطالعه در توده­های طبیعی راش حاصل از زادآوری طبیعی و بدون دخالت­های فنی انسان واقع بر روی یال «مرس‌سی» و در مرحله توالی اپتیمال در جنگلهای بخش دو سنگده و در سال 1378 انجام شد. در این مطالعه از شش قطعه نمونه 36 آری با سطحی حدود 3 هکتار و با فاصله بافر 25 متر از یکدیگر و در امتداد هم و در ارتفاع 1900 تا 1950 متر از سطح دریا که به‌منظور یک طرح آزمایش تنک کردن استقرار یافته بود با بررسی صددرصد 1244 درخت استفاده شد. مشخصه­های کمی این توده شامل قطر متوسط 35 سانتی‌متر، متوسط سطح مقطع برابرسینه 59/53 مترمربع در هکتار، متوسط تعداد در هکتار562 پایه، ارتفاع متوسط 8/27 متر، ارتفاع غالب 3/30 متر و متوسط حجم سرپای توده 9/677 مترمکعب در هکتار محاسبه شد. سطح تاج پوشش توده نیز 77 درصد بود. همچنین براساس محاسبات، متوسط قطر تاج درختان و متوسط فاصله درختان از یکدیگر به‌ترتیب 5 و 5/4 متر می­باشد. متوسط ضریب قدکشیدگی و ضریب انبوهی Reineke به­ترتیب 74/79 و 05/1 بدست آمد. نتایج نشان دادند که از لحاظ کیفیت توده جنگلی، 48 درصد درختان توده ناسالم و تنها 52 درصد این درختان سالم می­باشند. 70 درصد درختان توده دارای عیب (402 پایه در هکتار) و 30 درصد (160 پایه در هکتار) درختان بدون عیب بودند که 23 درصد آنها «نخبه خوب» و 7 درصد این درختان «نخبه عالی» می‌باشند. از نظر دوشاخگی نیز 28 درصد درختان دوشاخه و 72 درصد آنها بدون دوشاخگی هستند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigation on some qualitative and quantitative characteristics of oriental beech in the optimal phase (Case study: Sangdeh, Caspian forests of Iran)

نویسندگان [English]

  • Majeid Hassani 1
  • Manoochehr Amani 2
1 Research Expert, Research Institute of Forests and Rangelands (RIFR)
2 Associate Prof., RIFR
چکیده [English]

In order to investigate some of the qualitative and quantitative characteristics of oriental beech (Fagus orientalis Lipsky) at optimal phase, this research was carried out in the Caspian forests of Iran in 1999. The study area consisted of a natural stand which was located at Sangdeh District (Mers-e-se) with three hectare area. It was located at 1900-1950 m.a.s.l. Moreover, six sample plots with 0.36 ha area and 25m buffer zone, were selected and all trees (1244 stems) within the plots were measured and recorded. Results showed that the highest frequency of stem number was recorded between diameter classes of 25 to 40 cm. The mean dbh, stem number, basal area, and volume were 35 cm, 562, 53.59 m2ha-1 and 677.9 m3ha-1, respectively. The mean height and dominant height of the stand was 27.1 and 31.3 m, respectively. Moreover, crown canopy was 77%. The mean crown diameter and mean distance between trees was 5 and 4.5m, respectively. On the other hand, the mean slenderness and Reineke coefficient was 79.74 and 1.05, respectively. The results of qualitative characteristics showed that the healthy and non healthy trees of the stand were 48% and 52%, respectively. Moreover, 70% of the trees (402 stems per hectare) were defective or damaged. Thus, 30% of the trees (160 stems per hectare) were faultless, from which the good elite and fine elite trees were 23% and 7%, respectively. The frequency of forked and unforked trees were 28% and 72%, respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Caspian forest
  • elite trees
  • forking
  • optimal phase
  • oriental beech
  • qualitative & quantitative characteristics
- اسلامی، ع. ر.، 1379. بررسی ساختار طبیعی راشستانهای خالص و آمیخته در جنگلهای حوزه نکا - ظالم رود. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران. 101 صفحه.
- اسلامی، ع. ر.، ثاقب طالبی، خ و نمیرانیان، م.، 1386. بررسی دستیابی به منحنی تعادل در راشستانهای ناهمسال شمال کشور در مازندران. فصلنامه تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 15 (2): 104-92.
- امانی، م .، 1358. خلاصه‌ای درباره جنگلهای سنگده (طرح فریم) و چگونگی اجرای جنگل‌داری در این جنگلها. یاداشتهای منتشر نشده. 9 صفحه.
- امانی، م .، 1368. جنگل‌شناسی عمومی (1 و 2). جزوه درسی منتشر نشده .511 صفحه.
- امانی، م .،1370. تحلیلی بر اولین دخالتهای پرورشی انجام گرفته در توده‌های جوان راش و بلند‌مازو در جنگلهای شمال کشور. مقاله منتشر نشده. 44 صفحه.
- امانی، م.، اخلاصی، غ.، اسماعیل­نیا، م.، حسنی، م.، یزدانی، ش. و بهشتی، ح.، 1375. نتایج اولین بررسیهای کمی و کیفی و جنگل­شناسی در توده دست کاشت جوان پلت طرح آزمایشات «تنک کردن» - امامزاده عبداله- آمل. پژوهش و سازندگی، 31: 21-6.
- امانی، م.، حسنی، م.، 1376. بررسی تیپولوژی توده‌های مادری راش در طرحهای آزمایشات دانه‌زاد ناهمسال و دانه‌زاد همسال راش جنگلهای سنگده (شرق پل سفید). پژوهش و سازندگی، 37: 27-4.
- بی‌نام، 1364. جدول حجم گونه راش برای جنگلهای مازندران. دفتر فنی جنگل‌داری. سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور. 366 صفحه.
- بی‌نام، 1366. کتابچه طرحهای جنگل‌داری لاویج، غرب هراز، بابلرود، کارسنگرود، لفور ولوپی، آذر رود. دفتر فنی جنگل‌داری. سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور. 1425 صفحه.
- حبشی، ه.، حسینی، س. م.، محمدی، ج. و رحمانی، ر.، 1386. تعیین الگوی پراکنش و ساختار در جنگل آمیخته راش شصت‌کلا گرگان. فصلنامه تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 15 (1): 63-55.
- دانشور، الف.، رحمانی، ر. و حبشی، ح.، 1386. اثر رقابت نوری بر گسترش تاج درختان در جنگلهای چند اشکوبه راش آمیخته. مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه گرگان. جلد 14. شماره اول ویژه‌نامه منابع طبیعی (ضمیمه): 48-39.
- دلفان اباذری، ب.، ثاقب طالبی، خ. و نمیرانیان، م.، 1383. بررسی مراحل تحولی راشستانهای طبیعی در قطعه شاهد منطقه کلاردشت (لنگا). فصلنامه تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 12 (3): 325-307.
- رمضان‌زاده دتون، م.ر. و رمضان زاده دتون، ع.، 1372. بررسی کمی و کیفی در توده‌های زادآوری طبیعی راش در دانگ قدیم طرح کلاردشت و برنامه‌ریزی پرورشی برای آن. پروژه کارشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نوشهر- چالوس. 235 صفحه.
- فلاح، الف.، زبیری، م. و مروی مهاجر، م. ر.، 1384. ارائه مدل مناسب پراکنش تعداد در طبقات قطری توده­های طبیعی و ناهمسال راش شمال ایران (جنگلهای سنگده و شصت‌کلاته). مجله منابع طبیعی ایران، 58 (4): 821- 813.
- متاجی، ا. و ثاقب ­طالبی، خ.، 1386. بررسی مراحل تحولی و پویایی دو جامعه گیاهی راش شرقی در جنگلهای طبیعی منطقه خیرودکنار نوشهر. فصلنامه تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 15 (4): 415-398.
- Bastien, Y. H. and Otto, J., 1998. La theorie des groupes: application aux eclaircies de futaie reguliere. Rev. For. Fr. L-3: 251-262.
- Chollet, F. and Demarco, Ph., 1998. Reaction des hetraies de montagne aux eclaircies tardives. Rev. For. Fr. L-4: 349-355.
- Dhote, J. F., 1997. Effets des eclaircies sur le diametre dominant dans des futaies regulieres de hetre ou de chene Sessile. Rev. For. XLIX-6: 557-577.
- Dhote, J. F., 1999. Competition entre classes socia les chez le chene sessile et le hetre. Rev. For. F. LI-2: 309-325.
- Nyland, R. D., 1996. Silviculture "Concepts and applications" . Mc GRAW-HILL international editions: 633 p.
- Sagheb-Talebi, Kh. and Schuetz, J. Ph., 2006. Some criteria of regeneration density in young beech population. International conference IUFRO WP 1.01.07 Ecology and silviculture of beech. 4-8 September 2006, Poiana Brasov, ROMANIA: 85-87.