بررسی و مقایسه زادآوری دانه‌زاد و شاخه‌زاد در توده‌های دست‌نخورده و گلازنی‌شده بلوط زاگرس شمالی (مطالعه موردی: بانه کردستان)

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی ارشد جنگلداری

2 استاد، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران

3 دانشیار، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران

4 استادیار، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران

چکیده

بدون شک زادآوری و تضمین استمرار جنگل یکی از مهمترین جنبه­های مدیریت پایدار جنگلهاست و توجه به آن باید در اولویت طرحهای جنگل­داری قرار گیرد. بنابراین با توجه به اهمیت نقش جنگلهای زاگرس، لزوم انجام مطالعات جامع و گسترده در مورد بحران زادآوری موجود در این جنگلها روز به روز افزایش می­یابد. در مطالعه حاضر سعی شده است مقدار کمّی زادآوری دانه­زاد و شاخه­زاد در دو طبقه ارتفاعی بلندتر و کوتاهتر از 2 متر و برخی عوامل مؤثر بر آن در توده­های دست­نخورده و گلازنی­شده سه رویشگاه مختلف با آشفتگی­های متفاوت (Disturbance)، در جنگلهای حوزه آرمرده از توابع شهرستان بانه مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد. نتایج حاصل بیانگر این است که تعداد زادآوری دانه­زاد و شاخه­زاد در قطعات نمونه 25 آری در طبقه ارتفاعی زیر 2 متر به‌طور معنی­داری (سطح 5 درصد)، در توده­های دست­نخورده بیشتر از توده­های گلازنی­شده بوده و به­ترتیب در رویشگاههای 1 تا 3 برابر 3250 پایه در مقابل 92 ± 375، 1600 پایه در مقابل 18 ± 130 و 310 پایه در مقابل 37 ± 81 پایه می­باشند. در طبقات ارتفاعی بلندتر از 2 متر نیز توده­های دست­نخورده موجود در رویشگاههای 1 و 2 دارای 533 و 66 پایه در قطعه نمونه بوده و توده دست­نخورده موجود در رویشگاه 3 به‌دلیل وجود چرای دام همچون توده­های گلازنی­شده فاقد نهال مستقر شده در طبقه ارتفاعی بلندتر از 2 متر می­باشد. براساس نتایج بدست آمده عمده­ترین عوامل مؤثر بر زادآوری گونه­های مختلف بلوط موجود در منطقه، چرای دام، آتش­سوزی، جمع­آوری بذر درختان بلوط برای تعلیف دام، خشکی تابستان و وجود آفات و امراض بذرها و نهال­ها می­باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Comparison of seedling and coppice regeneration in pruned and undisturbed oak forests of Northern Zagros (Case study: Baneh, Kurdistan province)

نویسندگان [English]

  • Zahed Shakeri 1
  • Mohammad Reza Marvi Mohajer 2
  • Manoochehr Namiraninan 3
  • Vaheid Etemad 4
1 M.Sc. Graduated of forestry. Faculty of Natural Resources, University of Tehran
2 Professor, Faculty of Natural Resources, University of Tehran
3 Associate Professor, Faculty of Natural Resources, University of Tehran.
4 Assistant Professor, Faculty of Natural Resources, University of Tehran
چکیده [English]

     Regeneration and forest durability guarantee is one of the most important aspects of forest sustainability and it should be placed in forest plans priority. So, due to important role of Zagros forests, comprehensive investigation about regeneration crisis becomes an increasing necessity. In this study we tried to investigate on seedling and coppice regeneration in two categories of higher and lower than 2 meters height classes and in untouched and traditionally pruned stands in three regions with different disturbance regimes. Study sites were located at Armardeh in Baneh city (Northern Zagros, Iran). Results of the study state that seedling and coppice regeneration in lower than 2 meters height classes are significantly more in untouched forest stands, and its density in site number "1" to "3" is 3250 versus 375± 92, 1600 versus 130± 18 and 310 versus 81± 37 per sample plot (2500 m2), respectively. In untouched stands in site number "1" and "2" saplings in higher than 2 meters height classes are 533 and 66 per sample plot., respectively, but in untouched stand in site number "3", due to livestock grazing, there is no sapling higher than 2 meters like other pruned stands. According to our results the most important factors affecting oak regeneration in this region are livestock grazing, fire, acorn collecting by villagers for domestic fodder, summer drought, pests and diseases on acorns and seedlings.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • northern Zagros
  • Oak
  • Seedling
  • coppice regeneration
  • Galazani (traditionally pruning)

مراجع

- اکبری، ح.، گودرزی، د. و سهرابی، ر.، 1380. بررسی برخی تیمارهای رطوبتی- حرارتی بر جوانه‌زنی بذر بلوط ایرانی در منطقه خرم‌آباد لرستان. مجله منابع طبیعی ایران، 54(3): 255-247.
- بی­نام.، 1384. طرح جنگل‌داری چند منظوره با تاکید بر ساماندهی و مدیریت گلازنی در حوزه آرمرده. دانشگاه کردستان. مرکز پژوهش و توسعه جنگلداری زاگرس شمالی و اداره­ کل منابع طبیعی استان کردستان.
- پورهاشمی، م.، 1382. بررسی تجدید حیات طبیعی گونه­های بلوط در جنگلهای مریوان. رساله دکتری جنگل­داری، دانشکده منابع­طبیعی، دانشگاه تهران، 123 صفحه.
- ثاقب طالبی، خ.، ساجدی، ت. و یزدیان، ف.، 1383. نگاهی به جنگلهای ایران. انتشارات موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، 28 صفحه.
- جزیره‌ای، م. ح. و ابراهیمی­ رستاقی، م.، 1382. جنگل­شناسی زاگرس. انتشارات دانشگاه تهران، 560 صفحه.
- حیدری، ب.، 1384. بررسی ساختار جنگل در توده­های طبیعی و تخریب شده منطقه بانه. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه مازندران، 75 صفحه.
- شاکری، ز.، 1385. بررسی اثرات اکولوژیک و جنگل­شناسی گلازنی بر جنگلهای بلوط بانه. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، 59 صفحه.
- غضنفری، ه.، 1382. بررسی رویش و تغییرات پراکنش قطری در توده­های وی­ول- مازودار به‌منظور ارایه الگوی تنظیم جنگل در منطقه بانه (مطالعه موردی هواره­خول). رساله دکتری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، 82 صفحه.
- فتاحی، م.، 1373- الف. گلازنی در جنگلهای بانه. پژوهش و سازندگی، 23: 11-4.
- فتاحی، م.، 1373- ب. بررسی جنگلهای بلوط زاگرس و مهمترین عوامل تخریب آن. موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، نشریه شماره 101، 63 صفحه.
- فتاحی، م.، 1378. روشهای مناسب کاشت بذر بلوط در جنگلهای زاگرس. انتشارات موسسه تحقیقات جنگل­ها و مراتع، 259 صفحه.
- هناره، ا.، 1384. بررسی و ارزیابی استمرار جنگل به‌کمک قطعات نمونه ثابت و دائم و ارائه راهکارهای کاربردی در مدیریت جنگل. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، 73 صفحه.
- یزدانفر، ه.، 1385. بررسی رابطه بین ابعاد بلوط (وی­ول) با میزان تولید بذر و قوه نامیه آن، مطالعه موردی منطقه چناره شهرستان مریوان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، 67 صفحه.
- Barnes, B. V., Zak, D. R., Denton, S. R. and Spurr, S. H., 1997. Forest Ecology. 4th edit, John Wiley & Sons Inc, New York, 774 p.
- Espelta, J.M., Riba, M. and Retana, J., 1995. Patterns of seedling recruitment in west- Mediterranean Quercus ilex forests influenced by canopy development. J. Veg. Sci., 6: 465- 472.
- Galford, J.R., Peacock, J.W. and Wright S.L., 1988. Insects and other pests affecting oak regeneration. Society of American Foresters Publication, 88: 219-225.
- Garcia, M. and Retana, J., 1996. Effects of site quality and thinning management on the structure of holm oak forests in northeast Spain. Ann. Sci. For, 53: 571-584.
- Gould, P. J., 2005. Regenerating oak dominated stands: Descriptions, predictive models, and guidelines. Ph.D. Thesis, the Pennsylvania state University, 156 p.
- Johnson, P.S., Shifley, S.R. and Rogers, R., 2002. The Ecology and Silviculture of OAKS. CABI publishing, 503 P.
- Nowacki, G.J., Abrams, M.D. and Lormier, C.G., 1990. Composition, structure, and historical development of northern red oak stands along an edaphic gradient in north-central Wisconsin. For. Sci., 36: 276-292.
- Palmer, S.C.F., Mitchell, R.J., Truscott, A.M. and Welch, D., 2004. Regeneration failure in Atlantic oakwoods: the role of ungulate grazing and invertebrates. For. Eco. Manag., 192: 251-265.
- Pigott, C.D., 1985. Selective damage to tree seedlings by bank voles. Oecologia 67: 367-371.
- Plieninger, T., Pulido, F.J. and Konold, W., 2003. Effects of land-use history on size structure of holm oak stands in Spanish dehesas: implications for conservation and restoration. Environmental conservation, 30(1): 61-70.
- Pulido F. J., Diaz, M. and Hidaiago de Trucios, S.J., 2001. Size structure and regeneration of Spanish holm oak (Quercus ilex) forests and dehesas: effects of agroforestry use on their long-term sustainability. For. Eco. Manag., 146: 1-13.
- Signell, S.A., Abrams, M.D., Hovis J.C. and Henry S.W., 2005. Impact of multiple fires on stand structure and tree regeneration in central Appalachian oak forests. For. Eco. Manag., 218: 146-158.
- Smith, D.M., 1986. The practice of silviculture. John wiely & Sons Inc, 527 p.
- Steiner, K.C., Abrams, M.D. and Bowersox, T.W., 1993. Advance reproduction and other stand characteristics in Pennsylvania and French stands of northern red oak. USDA, Forest Service General Technical Report, NC-161: 473-483.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار