بررسی برخی از نیازهای رویشگاهی و خصوصیات کمی و کیفی بنه در جنگل‌های شهرستان خلخال

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل

2 استادیار پژوهش، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

3 استادیار، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل

4 مربی پژوهش، مرکز تحقیقات کشاورزی ومنابع طبیعی استان اردبیل.

چکیده

بنه (پسته وحشی) درختی است که در بیشتر اقلیم‌های خشک و نیمه‌خشک ایران رویش دارد و منطقه خلخال یکی از رویشگاه‌های مهم آن در استان اردبیل است. به‌منظور شناخت شرایط رویشگاهی این گونه در منطقه خلخال، شش رویشگاه، بنه‌خلخال، مزرعه، نوده، کندرق، جعفرآباد و نیمهیل انتخاب و خصوصیات خاک، اقلیم، پستی و بلندی و رشد درختان بنه آنها مورد مطالعه قرار گرفتند. در کل 109 قطعه نمونه به مساحت 400 مترمربع به‌روش انتخابی تعیین و خصوصیات کمی درختان بنه شامل تعداد در قطعه نمونه، ارتفاع کل، قطر برابرسینه، رویه‌زمینی، طول تنه و قطر تاج اندازه‌گیری شدند. نتایج نشان داد که بنه در ارتفاع بین760 تا 1800 متر از سطح دریا و در رویشگاه‌هایی که متوسط بارندگی سالیانه 320 تا440 میلی‌متر و میانگین دمای سالیانه آنها بین 2/10 تا1/17 درجه سانتی‌گراد متغیر است، پراکنش دارد. خاک رویشگاه‌های پسته وحشی از نوع خاکهای کم‌تحول یافته لیتوسول کم‌عمق تا نیمه‌عمیق می‌باشد. اسیدیته خاک از 4/7 تا 1/8 و هدایت الکتریکی آن 21/0 تا 39/0 دسی‌زیمنس بر متر متغیر است. بنه در منطقه شش تیپ غالب را تشکیل می‌دهد که عبارتند از: تیپ خالص بنه، تیپ ارس ـ افرا همراه بنه، تیپ سیاه‌تلو ـ بنه، تیپ بنه ـ بادام همراه قره‌میخ، تیپ ارس ـ بنه همراه بادام و تیپ سیاه‌تلو ـ ارس همراه بنه. نتایج آماربرداری نشان داد که میانگین قطر برابرسینه درختان بنه‌ در رویشگاه مزرعه 6/14 سانتی‌متر و در رویشگاه نیمهیل 6/4‌‌‌ سانتی‌متر می‌باشد. حداکثر ارتفاع تنه در رویشگاه مزرعه 9/1 متر و حداقل آن در‌ رویشگاه جعفرآباد 81/0 متر ارزیابی شد. میانگین قطر تاج درختان 48/2 متر و میانگین ارتفاع کل درختان بنه 90/2 متر است که به‌دلیل قطع و بهره‌برداری بی‌رویه درگذشته، فاقد تنه واحدی می‌باشند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Site demands, quantitative and qualitative characteristics of wild pistachio in Khakhal forests

نویسندگان [English]

  • Younes Rostamikia (Noki) 1
  • Mohammad Imani 2
  • Ali Akbar Fattahi 3
  • Jaber Sharifi 4
1 Senior Expert, Agricultural and Natural Resources Research Center of Arabic province
2 Assistant Prof., Research Institute of Forests and Rangelands
3 Assistant Prof., Islamic Azad University, Ardabil Branch
4 Senior research expert, Agricultural and Natural Resources Research Center of Ardabil province.
چکیده [English]

Wild pistachio (Pistacia atlantica F&M.) trees grow in many arid and semi- arid areas of Iran including Khalkhal rigion in Ardabil province. In order to recognize the site demands of this species in Khalkhal forests, six sites (Bane Khalkhal, Kandarag, Mazrae, Nodeh, Jafarabad and Nimehil) were selected and soil properties, climatic data, topoghaphy and growth of wild pistachio were surveyed. Totally, 109 sample plots, each 400m2 with selective sampling method were established. In each sample plot qualitatives and quntitatives characteristics including number of tree, total height, diameter at breast height, basal area, trunk height and crown diameter were recorded. Results showed that wild pistachio is distributed on sites between 760m and 1880 m.a.s.l. with 320mm to 440mm annual precipitation and mean annul temperature between 10.2 ˚C and 17.1 ˚C. The soil of pistachio habitats is shallow, with pH between 7.4 and 8.1, and EC between 0.21 d.s/m and 0.39 d.s/m . Six vegatation types of pure Pistacia, Juniperus-Acer with Pistacia, Rhamnus-Juniperus with Pistacia, Rhamnus-Pistacia, Pistacia-Amygdalus with Paliurus and Juniperus-Pistacia with Amygdalus were recognized. The results of inventory showed that mean dbh of wild pistachio trees varies between 14.6cm in Mazrae and 4.6cm in Nimehil. The mean crown diameter and mean height of trees were calculated of 2.48m and 2.9m, respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

  • wild pistachio
  • soil
  • climatic
  • DBH
  • height
  • regeneration

مراجع

- ایران‌نژاد پاریزی، م.ح.، 1372. بررسی رویشگاه‌های طبیعی پسته در ایران. پژوهش و سازندگی، 19: 26- 20.
- بتولی، ح.، 1380. بررسی پراکنش جغرافیایی و ویژه‌گیهای اکولوژیکی اجتماعات استپ- جنگل بنه در رشته کوه‌های کرکس. تحقیقات جنگل و صنوبر ایران،10(1): 221-204.
- بی‌نام، 1356-1380. سالنامه‌های هواشناسی. سازمان هواشناسی کشور: 211-185.
- بوداغی، ع.، 1374. بررسی شرایط اکولوژیکی، پراکنش و زادآوری بنه. مجموعه مقالات اولین سمینار ملی بنه، 13 و 14 آبان‌ماه 1374. مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام استان ایلام: 15-14.
- بیرانوند، ر.، فتاحی، م. و خادمی، ک.،1380. مقایسه مؤلفه‌های کمی درخت بنه در فرم‌های مختلف زمین (دره، یال و دامنه). تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 10(2): 517 -501.
- ثابتی، ح.ا.، 1373. جنگلها، درختان و درختچه‌های ایران. انتشارات دانشگاه یزد.810 صفحه.
- خاتم‌ساز، م.، 1376. فلور تیره پسته. انتشارات موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور. 71 صفحه.
- راد، م.ه. و فتاحی، م.،1380. بررسی پراکنش گونه‌های مختلف پسته وحشی (بنه و خنجوک) در استان یزد. تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 10(1): 240-223.
- رضائی، ع. و موسوی، ا.، 1374. بررسی اکولوژیکی بنه در حوضه آبخیز کیلانکشه زنجان. مجموعه مقالات اولین سمینار ملی بنه، 13 و 14 آبان‌ماه 1374، مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام استان ایلام: 509- 479.
- رمضانی، م.، فتاحی، م.، دهقان شورکی، ی. و زارع، ع.،1380. بررسی تفاوت رویشگاهی بنه و پسته طبیعی در خراسان. تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 10(1): 202-187.
- زنگنه، ه.،1380. نیازهای اکولوژیکی گونه بنه در استان کرمانشاه. تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 10(2): 130-123.
- صالحی، ح. و هویزه، ح.،1380. خصوصیات رویشگاهی و سرشت درخت بنه در زاگرس جنوبی. تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 10(1): 187-171.
- طهماسبی، م. و فتاحی، م.، 1380. رابطه عوامل اکولوژیکی با عوامل کمی و کیفی درختان بنه در استان ایلام. تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 10(1): 169- 145.
- فتاحی، م.، 1374. اکولوژی پسته وحشی. مجموعه مقالات اولین سمینار ملی بنه. 13 و 14 آبان‌ماه 1374، مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام استان ایلام: 12-11.
- مقدم، م.، محمدی شوطی، ا. و آقائی سربرزه، م.، (ترجمه)، 1373. آشنائی با روشهای آماری چند متغیره. انتشارات پیشتاز علم، تبریز، ایران: 208 صفحه.
- Picchioni, G., Miyamoto, A. and Story, J.B., 1990. Salt effects on growth and ion uptake of pistachio rootstock seedlings. Journal of the American Socity for Horticultural Science,  115: 647 - 653.
- Walker, R., Torok Falvy, E. and Behboudian, M.H., 1987. Uptake and distribution of chloriade, sodioum and potassium ions and growth of salt treated pistachio. Aus. J. of Agric. Res., 121: 383 - 394.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار