راهنمای نویسندگان

برای دریافت جدیدترین شیوه‌نامه (راهنمای نگارش) نشریه اینجا را مشاهده کنید.

برای دریافت نمونه فایل مشخصات نویسندگان، اینجا را مشاهده کنید.

برای دریافت فرم تعهدنامه نشریه، اینجا را مشاهده کنید.

برای دریافت فرم تعارض منافع، اینجا را مشاهده کنید.

برای آشنایی با نمونه مقاله تنظیم شده مطابق با شیوه نامه نشریه، مقالات آخرین شماره نشریه را مشاهده کنید.

همکاران شاغل در سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی و کلیه مؤسسات، پژوهشکده ها و مراکز پژوهشی استانی تابعه برای آشنایی با نحوه نگارش صحیح مشخصات سازمانی خود اینجا را مشاهده کنید.

هزینه داوری و چاپ مقاله

برای تمام مقالاتی که برای چاپ در نشریه مورد پذیرش قرار می گیرند، بخشی از هزینه‌های داوری و چاپ معادل 2,500,000 ریال (250,000 تومان) از نویسندگان اخذ خواهد شد. برای پرداخت وجه، پس از دریافت ایمیل از سوی نشریه، هزینه‌ یادشده باید به شماره حساب 4001038703014341 شبا 330100004001038703014341 IR بانک مرکزی به‌نام مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور- درآمد اختصاصی خدمات با کد شناسه 304038774140107001395122100005 قابل پرداخت در کلیه بانک‌ها واریز شده و فایل اسکن شده فیش پرداختی برای نشریه ارسال شود.

نکته: همواره برای پرداخت هزینه داوری و چاپ مقاله، ایمیلی از نشریه به نویسنده مسئول ارسال می‌شود. لطفاً پیش از دریافت ایمیل، از واریز هرگونه وجه خودداری فرمایید. وجوهی که خارج از فرایند فوق پرداخت شوند، تحت هیچ شرایطی قابل مسترد نیستند.

 

خلاصه شیوه‌نامه نگارش مقاله

کلیات

- مقاله‌های پژوهشی (Research/Original article)، مروری (Review article) و کوتاه (Short paper) در یکی از زمینه‌های تحقیقات جنگل و صنوبر ایران که برای نخستین بار منتشر می‌شوند، برای چاپ در نشریه مورد بررسی قرار خواهند گرفت. با توجه به انتشار نشریات تخصصی با موضوعات حمایت و حفاظت جنگل، ژنتیک و فیزیولوژی جنگل و رده‌بندی گونه‌های جنگلی در مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، مقالاتی که با موضوعات فوق برای این نشریه ارسال شوند، فقط درصورت تأیید هیئت ­تحریریه مورد بررسی قرار خواهند گرفت. پژوهش‌هایی که فقط در سطح آزمایشگاهی و گلخانه‌ای انجام می‌شوند نیز فقط درصورت تأیید هیئت­ تحریریه مورد بررسی قرار خواهند گرفت.

- نشریه در قبول، رد و نیز ویراستاری مقالات مجاز است و نویسنده مسئول تا زمان چاپ مقاله باید در رفع مشکلات احتمالی مقاله همکاری نماید.

- رعایت نکات زیر در نگارش مقاله‌ ارسالی ضروری است. تأکید می‌شود که اگر مقاله‌ ارسالی مطابق با آخرین ویرایش شیوه‌نامه نگارش نشریه تدوین نشده باشد، طبق مصوبه هیئت­تحریریه، دوبار برای انجام اصلاحات و برطرف کردن ایرادات موجود، به نویسنده مسئول بازگشت داده خواهد شد. اگر پس از دوبار، کماکان مقاله مطابق با شیوه‌نامه نشریه تنظیم نشده نبود، از دستور کار خارج خواهد شد.

برای هر مقاله پنج فایل جداگانه به‌شرح زیر باید ارسال شود:

1) فایل مشخصات نویسندگان

به دو زبان فارسی و انگلیسی عنوان مقاله، نام و نام خانوادگی، مرتبه علمی (مربی، استادیار، دانشیار، استاد و ...)، وابستگی سازمانی و نشانی کامل (از جزء به کل) نویسنده‌(گان)، پست الکترونیکی (E-mail) و شماره تلفن نویسنده مسئول ارائه شود. دقت شود در نشانی مکاتبه‌کننده به زبان انگلیسی، حتماً واژه «Iran» ذکر شود.

- در نگارش مشخصات نویسندگان حتماً باید رتبه علمی یا میزان تحصیلات، محل اشتغال و نام شهر و کشور محل اشتغال ذکر شود.

- پرسنل سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی (ستاد سازمان و کلیه مؤسسه‌ها و مراکز پژوهشی وابسته) الزاماً باید از الگوی ارائه شده توسط سازمان پیروی نمایند (برای دریافت فایل الگو به بخش راهنمای نویسندگان مراجعه شود).                                                                                                            

2) فایل اصلی مقاله

کلیات

- نام فایل باید انگلیسی باشد.

- فایل اصلی مقاله در نرم­‌افزار Word با پسوند docx و با اندازه حاشیه 2 سانتی‌متر از چهار طرف تایپ و ذخیره شود.

- صفحات مقاله نباید بیشتر از 14 صفحه (13 صفحه متن مقاله و یک صفحه جداگانه برای چکیده انگلیسی) باشد. برخی موارد با تأیید سردبیر، امکان افزایش تعداد صفحات مقاله تا 15 صفحه وجود دارد.

- در ابتدای فایل اصلی مقاله، عنوان مقاله قرار گیرد.

- فاصله سطرها و پاراگراف­ها در کل مقاله Single باشد.

- تیترهای اصلی شامل چکیده، مقدمه، مواد و روش‌ها، نتایج، بحث (و در صورت لزوم سپاسگزاری) و منابع مورد استفاده با قلم B Nazanin 14 پررنگ تایپ شوند.

- تیترهای فرعی با قلم B Badr 13 پررنگ تایپ شوند.

- نوع و اندازه قلم فارسی متن مقاله B Badr 13 معمولی و نوع و اندازه قلم انگلیسی Times New Roman 11 معمولی باشد.

- کلیه پاراگراف‌ها دارای تورفتگی (Indentation) به اندازه 0/5 سانتی‌متر باشند.

- اعداد غیر از داده‌ها و نتایج مستقیم که کمتر از ده هستند، به‌صورت حروف نوشته شوند.

- واحدهای مورد استفاده در مقاله در سیستم متریک باشند.

- کلیه شکل­ها و  Objectهای گرافیکی (ازقبیل فرمول، عکس، نمودار) حتماً با فرمت In line with text در محل خود قرار داده شوند.

- تا حد امکان از به کار بردن واژه‌ها و اصطلاحات خارجی خودداری و درصورت نیاز در داخل پرانتز قید شود.

- از پانویس به‌هیچ‌وجه در مقاله استفاده نشود.

- نام‌های علمی گونه‌های گیاهی و جانوری (جنس و گونه) به‌صورت ایتالیک تایپ شوند. رعایت اصول و قوانین علمی در نامگذاری گونه‌های گیاهی و جانوری ضروری است. نام جنس گیاهی یا جانوری برای اولین بار در عنوان، چکیده و متن مقاله به‌صورت کامل و درصورت تکرار، با حرف اختصاری تایپ شود. همچنین، نام علمی گونه‌های گیاهی یا جانوری برای اولین بار در عنوان، چکیده و متن مقاله به‌صورت کامل (با ذکر اسم نام‌گذارنده گونه) و درصورت تکرار، بدون ذکر اسم نام‌گذارنده گونه نگارش شود. 

- کلیه منابع هم در داخل متن و هم در فهرست منابع باید به انگلیسی نوشته شوند.

فایل اصلی مقاله باید دارای بخش‌های زیر باشد:

عنوان مقاله به فارسی، چکیده فارسی مبسوط، مقدمه، مواد و روش‌ها، نتایج، بحث، درصورت لزوم سپاسگزاری، منابع مورد استفاده، عنوان مقاله به انگلیسی و چکیده انگلیسی مبسوط (Extended abstract)

جزئیات بخش‌های مختلف مقاله به‌شرح زیر است:

الف) عنوان مقاله (وسط‌چین، نوع و اندازه قلم فارسی B Zar 13 پررنگ و نوع و اندازه قلم انگلیسی Times New Roman 11 پررنگ)

- عنوان مقاله باید مختصر، گویا و بیانگر محتوای مقاله باشد.

- حداکثر تعداد کلمات عنوان 20 کلمه باشد.

ب) چکیده فارسی مبسوط (نوع و اندازه قلم فارسی B Badr 11 معمولی و نوع و اندازه قلم انگلیسی Times New Roman 9 معمولی)

- چکیده مبسوط مجموعه فشرده و گویایی از مقاله به‌شرح زیر بوده و شامل ۵۰۰ الی 7۰۰ واژه است.

- از به‌کار بردن نام‌های خلاصه شده و ارائه منبع، جدول و شکل در چکیده پرهیز شود. در موارد کاملاً شناخته شده پس از یک بار آوردن نام کامل و مخفف آن در پرانتز می‌توان در باقیمانده چکیده از مخفف استفاده کرد.

- حاشیه‌های چپ و راست چکیده مبسوط باید دارای تورفتگی (Indentation) به اندازه یک سانتی‌متر باشند.

واژه‌های کلیدی (نوع و اندازه قلم فارسی B Badr 11 معمولی و نوع و اندازه قلم انگلیسی Times New Roman 9 معمولی)

- تعداد واژه‌های کلیدی بین چهار تا هفت واژه بوده و بهتر است تکرار واژه‌های موجود در عنوان مقاله نباشد.

- واژه‌­های کلیدی به‌ترتیب حروف الفبا نوشته شوند.

ج) مقدمه

شامل شرحی بر موضوع مورد بررسی شامل اهمیت، فرضیه، هدف و پیشینه پژوهش است که از منابع جدید در آنها استفاده شده است.

د) مواد و روش‌­ها

شامل مشخصات منطقه مورد مطالعه، معرفی ابزار و وسایل مورد استفاده، روش پژوهش و روش تجزیه و تحلیل داده‌هاست.

ذ) نتایج

- در این بخش تمامی یافته‌های کمی و کیفی شامل جدول‌ها و شکل‌ها ارائه می­شوند.

- در بخش نتایج اکیداً از بحث و مقایسه با یافته‌های سایر پژوهش‌ها خودداری شود.

ر) بحث

- شامل تحلیل و تفسیر یافته‌ها، مقایسه با نتایج سایر پژوهش‌ها و نتیجه‌گیری کلی است.

- درصورت لزوم، نقدها و پیشنهادها می‌توانند بدون ذکر تیتر فرعی در این بخش ارائه شوند.

ز) سپاسگزاری

برحسب ادب و احترام باید به مراکز یا افرادی که در شکل‌گیری پژوهش اثرگذار بوده، اشاره شده و از کمک آن‌ها قدردانی شود. همچنین، در صورت وجود، حامی مالی پژوهش در این بخش ذکر شده و قدردانی شود. این بخش اختیاری است.

س) منابع مورد استفاده

- کلیه منابع باید به زبان انگلیسی نوشته شوند.

- نوع و اندازه قلم Times New Roman 9 معمولی

- سطرهای دوم به بعد هر منبع باید دارای تورفتگی (Hanging) به اندازه 0/5 سانتی­‌متر باشند.

- فقط منابع استفاده شده در متن، در فهرست منابع آورده شوند.

- منابع به‌ترتیب حروف الفبای نام خانوادگی نویسنده‌ (گان) مرتب شوند.

- از شماره‌گذاری منابع خودداری شود. 

- در صورتی­که مقاله‌های منفرد و مشترک از یک نگارنده ارائه شوند، ابتدا مقاله‌های منفرد و سپس مقاله‌های مشترک به‌ترتیب حروف الفبای نام خانوادگی سایر نویسندگان مرتب شوند.

- چنانچه از یک نگارنده چند منبع در یک ‌سال وجود داشت، با قرار دادن حرف‌های a، b، c  و غیره جلوی سال انتشار، از یکدیگر تفکیک شوند.

- از ذکر عبارت "et al." در فهرست منابع خودداری شود. به‌عبارت دیگر نام همه نویسندگان باید در فهرست منابع ارائه شود.

- نام نشریات پیایند (ادواری) باید به‌صورت کامل درج شود.

- برای برگردان نام نویسندگان، عنوان مقاله، کتاب، سال انتشار و غیره از یک منبع فارسی به انگلیسی، حتماً از مشخصات انگلیسی اصل نوشتار که به چاپ رسیده است، استفاده شود.

- برای درج منابعی که به الفبای غیرلاتین (فارسی) چاپ شده‌اند، لازم است عنوان مقاله به زبان انگلیسی ترجمه و پس از قید شماره صفحات، زبان اصلی آن مانند فارسی در پرانتز قید شود. مثال: (In Persian).

- در صورتی­که منبع به الفبای غیرلاتین ولی دارای خلاصه لاتین باشد، در این صورت منبع به زبان لاتین ارائه شود و در انتها در پرانتز زبان اصلی قید شود. مانند: (In Persian with English summary).

ش) چکیده انگلیسی مبسوط  Extended abstract (Times New Roman 11 Bold)

- شامل عنوان انگلیسی مقاله (نوع و اندازه قلم Times New Roman 13 پررنگ) و ترجمه چکیده فارسی مبسوط با تعداد واژه بین 500 تا 700 است.

- نوع و اندازه قلم متن Times New Roman 11

- Keywords با یک خط فاصله از چکیده تایپ شود. ترجمه واژه­های کلیدی فارسی باشند و به­ترتیب حروف الفبای انگلیسی نگارش شوند. همچنین، فقط حرف اول واژه اول بزرگ تایپ شود (به‌جز اسامی).

 جدول

- رسم جدول تنها از طریق منوی Table در نرم­افزار Word انجام شده و از فایل Excel کپی نشود.

- جدول باید دارای عنوان گویا بوده و اطلاعات آن به شکل دیگری در مقاله تکرار نشود.

- عنوان جدول به دو زبان فارسی و انگلیسی در بالای آن و با نوع و اندازه قلم فارسی B Badr 12 پررنگ و نوع و اندازه قلم انگلیسی Times New Roman 10 پررنگ تایپ شود.

- ستون‌ها از چپ مرتب شده و داخل جدول (مطابق جدول نمونه) تنها به زبان انگلیسی باشند.

- نوع و اندازه قلم انگلیسی حروف یا کلمات داخل جدول Times New Roman 9 معمولی باشد. در جدول‌های بزرگ می‌توان اندازه قلم را کوچک‌تر انتخاب کرد.

- جدول‌هایی که عرض آنها زیاد است، در فایلی جداگانه به‌صورت Landscape ارسال شوند.

- نوع و اندازه قلم زیرنویس جدول‌ Times New Roman 7 معمولی باشد.

- برای ترسیم جدول در هر اندازه و قطعی به‌صورت زیر عمل شود:

Size: 100%

Alignment: Center

Text wrapping: None

- ذکر واحد و مقیاس برای جدول ضروری است.

- ذکر مرجع برای جدول‌های مستقل از متن مقاله ضروری است.

- اختصارات و علائم متن جدول باید با زیرنویس مشخص شوند.

- از ذکر واژه "شماره" در عنوان جدول خودداری شود.

- در تنظیم جدول لازم است خط‌های درونی به‌­صورت پنهان (Hidden) و تنها خط­‌های سرجدول و خط انتهایی جداکننده سطر انتهایی آشکار باشد.

- جدول باید در محل مناسب داخل متن (پس از ارائه توضیحات آن) جایگذاری شده و از ارسال آن به‌صورت تصویر خودداری شود.

 شکل

- کلیه تصویرها، نمودارها و گراف‌ها با عنوان شکل نامگذاری شوند.

- شکل باید دارای عنوان گویا باشد و اطلاعات آن به­‌ شکل دیگری در مقاله تکرار نشود.

- عنوان شکل به دو زبان فارسی و انگلیسی در پایین آن و با نوع و اندازه قلم فارسی B Badr 12 پررنگ و نوع و اندازه قلم انگلیسی Times New Roman 10 پررنگ تایپ شود.

- عنوان محورهای افقی و عمودی کلیه نمودارها به دو زبان فارسی (قلم B Badr) و انگلیسی (قلم Times New Roman) تایپ شوند. اعداد محورها تنها به زبان انگلیسی و با قلم  Times New Romanتایپ شوند.

- از ذکر واژه "شماره" در عنوان شکل خودداری شود.

- شکل­‌های چندقسمتی به‌صورت Group تهیه شوند. 

- زیرنویس شکل داخل Text box نباشد.

- از قرار دادن شکل در داخل جدول پرهیز شود.

- شکل با فرمت In line with text در محل خود قرار داده شده و به‌هیچ عنوان از Enter برای باز کردن فضای مورد نظر استفاده نشود.

- ذکر واحد و مقیاس برای شکل ضروری است.

- ذکر مرجع برای شکل‌‌های مستقل از متن مقاله ضروری است.

- شکل باید در محل مناسب داخل متن (پس از ارائه توضیحات آن) جایگذاری شود.

 روش ارائه منبع در متن:

- سعی شود به منابعی استناد شود که دارای چکیده انگلیسی باشند. به‌عبارت دیگر، از منابع غیرعلمی مانند گزارش کار، مصاحبه و غیره پرهیز شود.

- سعی شود ذکر منبع در انتهای جمله انجام شود.

- ارائه منبع در متن تنها با ذکر نام خانوادگی نویسنده و سال انتشار منبع و فقط به زبان انگلیسی و با استفاده از سال میلادی، انجام شود.

- در منابع با بیشتر از دو نویسنده، نام نویسنده اول ذکر شده و واژه‌ خلاصه شده et al., به‌صورت ایتالیک نوشته شود.

نمونه:

یک نویسنده در انتهای جمله: (Lowman, 2008)

دو نویسنده در انتهای جمله: (Running & Warning, 2009)

بیش از دو نویسنده در انتهای جمله: (Nielsen et al., 2009)

یک نویسنده در ابتدا یا وسط جمله: Lowman (2008)

دو نویسنده در ابتدا یا وسط جمله: Running و Warning (2009)

چند نویسنده در ابتدا یا وسط جمله: Nielsen و همکاران (2009)

 روش ارائه منبع در فهرست منابع

 - حداکثر تعداد مجاز منابع مورد استفاده 30 مورد است.

- در نگارش منابع مختلف در بخش منابع مورد استفاده به‌صورت زیر عمل شود:

مقاله: نام خانوادگی نویسنده اول، حرف اول نام کوچک نویسنده اول.، نام خانوادگی نویسنده دوم، حرف اول نام کوچک نویسنده دوم.، ….، سال انتشار. عنوان مقاله. نام کامل مجله، شماره جلد (شماره سری): شماره صفحات اول و آخر.

نمونه:

- Aguire, O., Hui, G., Gadow, K.V. and Jimenez, J., 2003. An analysis of forest structure using neighborhood based variables. Forest Ecology and Management, 183(3): 137-145.

کتاب: نام خانوادگی نویسنده اول، حرف اول نام کوچک نویسنده اول.، نام خانوادگی نویسنده دوم، حرف اول نام کوچک نویسنده دوم.، ... .، سال انتشار. عنوان کامل کتاب (حرف اول هر کلمه در عنوان به‌صورت بزرگ تایپ شود). ناشر، محل انتشار، تعداد کامل صفحات.

نمونه:

Sagheb Talebi, Kh., Sajedi, T. and Pourhashemi, M., 2014. Forests of Iran: A Treasure from the Past, A Hope for the Future. Springer, 152p

در مواردی که منبع مورد استفاده، کتاب ترجمه شده است، ذکر واژه (translation) پس از عنوان کتاب ضروری است.

نمونه:

- Mesdaghi, M., 2001. Characterization and Description of Vegetation Cover (translation). Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, 287p (In Persian).

کتاب یا مجموعه مقاله‌‌ای که هر فصل یا مقاله آن توسط یک یا چند نویسنده نوشته شده باشد: ارائه نام نویسنده‌(گان) فصل یا مقاله مطابق بند 2 (کتاب).، سال. عنوان فصل یا مقاله، صفحات اول و آخر. در (In): نام خانوادگی، حرف اول نام نویسنده اصلی کتاب.، (Eds. یا Ed.). عنوان کتاب (حرف اول هر کلمه در این عنوان به‌صورت بزرگ تایپ شود). ناشر، محل انتشار، تعداد کامل صفحات.

نمونه:

- Bradshaw, R.H.W., 2005. What is a natural forest: 15-30. In: Stanturf, J.A. and Madsen, P. (Eds.). Restoration of Boreal and Temperate Forests. CRC Press, 569p.

4- مقاله ارائه شده به سمینار و همایش: نام خانوادگی نویسنده اول، حرف اول نام کوچک نویسنده اول.، نام خانوادگی نویسنده دوم، حرف اول نام کوچک نویسنده دوم.، ... .، سال انتشار. عنوان مقاله، عنوان مجموعه یا چکیده مقالات، محل برگزاری، تاریخ برگزاری، شماره صفحات.

نمونه:

- Ichihara, Y., Masuya, H. and Kubono, T., 2008. Pathogenicity of two fungi isolated from the decayed seeds of Fagus crenata in Japan. Abstracts of the 8th IUFRO International Beech Symposium. Japan, 8-13 Sep. 2008: 165-168.

5- پایان‌نامه یا رساله دانشجویی: اگرچه پایان‌نامه‌های دانشجویی منابع اطلاعاتی مطمئنی قلمداد نشده و رجوع به آنها توصیه نمی‌شود، ولی در صورت ضرورت و کلیدی بودن موردی از این نوع منابع، می‌توان به‌صورت زیر به آنها ارجاع داد:

نام خانوادگی، حرف اول نام دانشجو.، سال انتشار. عنوان. مقطع و رشته تحصیلی، نام دانشکده یا گروه آموزشی، نام دانشگاه، شهر محل دانشگاه، تعداد صفحات.

نمونه:

- Pourhashemi, M., 2003. Natural regeneration of oak species in Marivan forests (Case study: Doveyse). Ph.D. thesis, Faculty of Natural Resources, University of Tehran, Karaj, 166p (In Persian).

3) فرم تعهدنامه

فرم تعهدنامه نگارنده(گان) که به امضای کلیه نویسندگان رسیده است تکمیل و ارسال شود.

4) فرم تعارض منافع

فرم تعارض منافع تکمیل و پس از امضای نویسنده مسئول، ارسال شود.

 5) فایل داده‌­ها

کلیه نمودارها و گراف­‌های موجود در مقاله در قالب یک فایل در محیط نرم‌­افزار Excel ارسال شود.

 

نکته مهم: رعایت شیوه‌نامه نشریه برای مقالات مروری و کوتاه نیز الزامی است، اما لازم است به موارد زیر نیز توجه شود:

 مقاله مروری

مقاله‌ای است که براساس مقالات منتشرشده نگارش شده و حاصل پژوهش میدانی یا آزمایشگاهی نیست. به‌عبارتی، مقاله مروری به‌منظور بررسی و تبیین وضعیت موجود درباره یک موضوع یا مسئله، متون را بررسی و تحلیل می‌کند. در مقاله مروری به انتقاد و تحلیل­ کارهایی که انجام شده پرداخته شده و به‌طور معمول پیشنهاداتی نیز ارائه می‌شود. باتوجه به ماهیت مقالات مروری، محدودیت تعداد صفحات و همچنین تعداد منابع مورد استفاده برای این نوع مقالات وجود ندارد. 

مقاله کوتاه

شامل ایده‌ها و دیدگا‌هی است که درخصوص یک موضوع مشخص نوشته می‌شود. به‌طور معمول، موضوع مقاله کوتاه نباید کلی، بلکه باید خاص و جزئی و متمرکز بر یک مشکل یا مسئله واقعی باشد. یک مقاله کوتاه در پنج بخش اصلی شامل چکیده (Abstract)، مقدمه (Introduction)، بدنه (Supporting paragraph)، جمع‌بندی (Summary paragraph) و منابع مورد استفاده (References) تدوین شده و تعداد صفحات آن بین 3 تا 6 صفحه است (در برخی موارد با تأیید سردبیر، افزایش تعداد صفحات مجاز است). به‌طور معمول، از نظر محتوایی، تنظیم و نگارش سه بخش مقدمه، بدنه و جمع‌بندی شامل موارد زیر است:

الف) مقدمه

ایده یا دیدگاه اصلی

اهمیت موضوع

تعاریف، فرضیه‌ها و دیدگاه‌ها

ب) بدنه

بسط ایده و دیدگاه با ارائه مثال‌ها و نقل قول‌ها

بیان علل و چرایی‌ها

ارائه اطلاعات، داده‌ها، شواهد و دلایل عقلی و نظری در دفاع از ایده

ج) جمع‌بندی

جمع‌بندی از دو بخش مقدمه و بدنه

توصیه‌ها، پیشنهادها و راهکارها