توان جنگلهای استان چهارمحال و بختیاری در زمینه تولید بذر بنه و اثر اقتصادی آن بر زندگی جنگل نشینان

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

اعضای هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان چهارمحال و بختیاری

چکیده

یکی از روشهای حفظ و احیای منابع جنگلی، دستیابی و معرفی توان جنگلها در زمینه های تولیدی، بخصوص محصولات فرعی است. در میان گونه های درختی و درختچه ای زاگرس، بنه به دلیل خصوصیات ویژه، به خصوص در زمینه تولید سقز و بذر، از اهمیت بالائی برخوردار است و در برخی از مناطق جنگلی زاگرس از آنها به شیوه صنعتی بهره برداری و فرآوری می‌گردد. خصوصیت ویژه این گونه درتولید بذر ، که مورد توجه برخی از صنایع نظیر تولید ترشی، روغن وتنقلات است، می تواند جایگزین مناسبی برای بهره‌برداری از سقز باشد. آگاهی از میزان تولید بذر بنه و توان جنگلهای منطقه در گام نخست اطلاعات مورد نیاز را جهت برنامه ریزی دقیق و اصولی در اختیار متولیان امر قرار می دهد.  به همین منظور موضوع میزان تولید بذر بنه در درختان با سنین مختلف بررسی گردید. در این تحقیق که در جنگلهای منطقه پشتکوه فلارد واقع دراستان چهارمحال و بختیاری صورت پذیرفت، پس از بررسی وضعیت کمی و کیفی پایه‌های بنه از نظر سنی و تولید میوه، تعداد10 پایه ماده بنه در طبقات قطری مختلف انتخاب گردید. سپس بصورت جداگانه اقدام به جمع‌آوری بذر (اعم از رسیده و نارس)، از کلیه پایه‌ها نموده وبا توزین بذر ها، وزن کل و 100 دانه مربوط به هر یک از پایه ها تعیین گردید. سپس ارتباط بین تولید بذر با قطر برابر سینه و سایر روابط همبستگی، مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل نشان داد که با افزایش قطر برابر سینه میزان تولید بذر رسیده و بذر کل افزایش می یابد، اما نسبت بذر رسیده به بذر کل در طبقات قطری 15 و 20 سانتیمتر بیشتر از سایر طبقات می باشد. همچنین با توجه به تعداد پایه‌های بنه موجود در استان، بیشترین میزان تولید بذر رسیده مربوط به طبقات قطری 20 و 25 سانتیمتر می باشد. با توجه به اینکه پایه‌های بنه استان غالبا در طبقات قطری15 تا 25 سانتیمتر قرار دارند، درآمد حاصل از تولید بذر بنه می‌تواند برای روستائیان حاشیه جنگل بسیار قابل توجه باشد.  

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Seed production potential of pistachio forests of Chaharmahal va Bakhtiari province and its economical effects on dwellers welfare

نویسندگان [English]

  • Hasan Jahanbazi
  • Y'ghoob Iranmanesh
  • Mahmood Talebi
Members of Scientific Board. Chaharmahal va Bakhtiari Province Agricultural and Natural Resources Research Center, Shahrekord, Iran
چکیده [English]

Identification and introduction of forests production potential, particularly in respect to their by- products, can conserve and rehabilitate the forest resources. Among the trees and shrubs of Zagros region of Iran, Pistacia atlantica Desf. subsp. mutica (F.&M.) Rech. F. is highly important for its special characteristics, particulary gum and seed production. Gum and seed are exploited and processed artfully in some parts of Zagros region. Special characteristic of this species in seed production which is concerned by some food industries such as pickle, oil and dessert, could be concerned as substitution  for gum exploitation.
Information about amount of local seed production and the forest potential can provide data for the local authorities to make clear and basic programme. For this reason, seed production at different age classes was studied. The trial was conducted in Poshtkooh-Falard forests of Chaharmahal va Bakhtiari province. After investigation on quantitative and qualititative characteristics of the Pistachio trees such as fruit production and age, 10 femal trees at different diameter classes were selected. Seeds were collected separately from each tree and total seed weight of each tree and weight of 100 seeds was measured. Furthermore, correlation between seed amount and breast height diameter dbh and other parameters was determined.
The results showed that increase in stem diameter increased the total and the mature seeds, but the greatest seed mature/ total ratio was found at 15 and 20 cm dbh classes. The trees of 20 and 25 cm dbh classes produced the highest amount of mature seeds, based on total number of pistachio trees at the province. Because most of pistachio trees of the province are at diameter classes of 15 to 25 cm, their seed production and consequently the dwellers income will be highly remarkable.

کلیدواژه‌ها [English]

  • by-products
  • DIAMETER
  • Dwellers
  • Gum
  • Pistacia
  • seed
- اسماعیل خانیان، س.الف. و عمادی م. ح. 1374. استفاده از کنجاله بنه در تغذیه گوسفندان ایرانی. مجموعه مقالات سمینار ملی بنه. مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام استان ایلام: 148-140.
- امانپور، م. 1380. متن سخنرانی در دومین همایش ملی بنه یا مروارید سبز. فصلنامه تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 10 (2): 45-37.
- جزیره ای، م. 1380. متن سخنرانی در دومین همایش ملی بنه یا مروارید سبز. تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 10 (2): 53-47.
- دهقانی شورکی، ی.، 1380. اثرات زمان گرده افشانی بر میزان باروری و تولید میوه در بنه. فصلنامه تحقیقات جنگل و صنوبر ایران. 10 (2): 322-311.
- دهقانی شورکی، ی.،  1383. بیولوژی و فیزیولوژی تولید مثل جنسی در بنه. فصلنامه تحقیقات جنگل و صنوبر ایران. 12 (3) : 411-391.
- طالبی، م., فتاحی,م., جهانبازی, ح., امامی,س.ن. وحقیقیان, ف.1384. بررسی عوامل مؤثر در پراکنش پسته وحشی در استان چهارمحال وبختیاری. گزارش نهائی طرح تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی ومنابع طبیعی استان, 65 صفحه.
- مداح عارفی، ح.، نصیرزاده، ع. ومیرزایی ندوشن، ح.1380. بررسی تنوع در پایه های مادری و پدری بنه
(Pistacia atlantica). فصلنامه تحقیقات جنگل و صنوبر ایران. 10 (2): 418-405.
- نگهدار صابر، م. و فتاحی، م. 1382. وضعیت جنگلهای بنه در ناحیه رویشی ایران-تورانی: مطالعه موردی استان فارس. فصلنامه تحقیقات جنگل و صنوبر ایران. 10 (1): 120-99.
- نعمتی، ا .و بردبار، س ,ک. 1382. بررسی اتکولوژی پسته وحشی (بنه) در استان فارس. فصلنامه تحقیقات جنگل و صنوبر ایران. 10 (1): 98-89..
- یگانه، م . و جعفری بحرانی، م.1382. بررسی برخی از ویژگیهای اکولوژیکی رویشگاه بنه در ارتفاعات قلاجه استان کرمانشاه. فصلنامه تحقیقات جنگل و صنوبر ایران. 10 (1): 144-131.
-Babaev, A. G. and Kharin, N. G. 1981. Environmental protection and protective afforestation in libya. Problems of Desert Development, No. 2:89-95.
-Correia, O.A. and Catarino, F. M. 1994. Seasonal changes in soil to leaf reistance in Cistus sp. and Pistacia lentiscus Acta-Ecologica 15(3): 289-300.
-Maggs, D. H. 1973. The pistachio as an australian crop. Journal of the Australian institute of Agriculture science, 39: 10-17.
-Gigauri, G.N. and Makhatadze. L. B. 1989. The subtropical forest ecosystems of Georgia. Lesovedenie, No. 6: 36-47.