Applied research on forest plantation trial of olea europaea in Bushehr Province

فصلنامة علمی - پژوهشی تحقیقات جنگل و صنوبر ایران

جلد 21  شمارة 4، صفحة 787-780، (1392)

بررسی سازگاری دوازده رقم زیتون جهت جنگلکاری به صورت دیم در مناطق کم بازده استان بوشهر

جواد رشیدی^1* و حسین سردابی2

1-* کارشناس ارشد و نویسنده مسئول، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان بوشهر. پست الکترونیک: javad_rashidi@yahoo.com

2- دانشیار پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران

تاریخ دریافت: 25/2/91                                                                تاریخ پذیرش: 7/3/92

چکیده

گونه زیتون خوراکی (olea europaea) به لحاظ چند منظوره بودن، به ‌ویژه مثمر بودن و تثبیت بیولوژیکی خاک حائز اهمیت است. در این بررسی در اسفند ماه سال 1377 نهالهای گلدانی دوازده رقم زیتون خوراکی (Olea europaea) شامل: آربکین، زرد زیتون، روغنی رودباری، ماری، میشن، لچیو، لمسکی، شنگه، سبز زیتون، سویلانا، بلیدی و مانزالینا در ایستگاه تحقیقاتی چهوک بخش تنگ ارم شهرستان دشتستان استان بوشهر در قالب طرح آماری بلوکهای کامل تصادفی در چهار تکرار کاشته شدند. نتایج پس از 10 سال اجرای این پروژه تحقیقاتی نشان داد که بین رقم‌ها از نظر زنده‌مانی، درصد پایه های میوه ده، قطر تاج پوشش و ارتفاع کل اختلاف معنی‌داری در سطح پنج درصد وجود دارد. ارقام لمسکی، سبز، سویلانا، لچیو و روغنی دارای صد در صد و رقم بلیدی دارای کمترین درصد زنده مانی (60) بودند. همچنین ارقام شنگه (5/97) و میشن (75/57) دارای بیشترین و رقم‌های مانزالینا (5)، سبز (5/2) و لمسکی (5/2) دارای کمترین درصد پایه‌های میوه ده بودند. ارقام سویلانا (66/10) و روغنی (78/9) دارای بیشترین و رقم شنگه (55/4) دارای کمترین قطر تاج پوشش (متر) بودند. ارقام روغنی (17/3) و سویلانا (32/3) دارای بیشترین و شنگه (27/2) دارای کمترین ارتفاع کل (متر) بودند. به طور کلی با توجه به شرایط آب و هوایی استان که شامل اقلیم‌های بیابانی گرم شدید تا گرم خفیف است، در صورت عدم وجود محدودیت بافت و املاح خاک، امکان کاشت زیتون وجود داشته و با انجام آبیاری، محصول‌دهی آن دارای توجیه اقتصادی خواهد بود. از سوی دیگر امکان تعمیم نتایج این پروژه در نقاط مشابه استان با کاشت رقم‌های مناسب حاصل از این تحقیق می‌باشد.

واژه‌های کلیدی: Olea europaea، تاج پوشش، ارتفاع کل، زنده مانی، میوه دهی، چند منظوره

مقدمه

زیتون خوراکی در استان بوشهر از نواحی ساحلی با اقلیم بیابانی گرم شدید (پایه‌های کاشته شده در هتل دلوار بندر بوشهر و پایه‌های واقع در ایستگاه تحقیقاتی میوه‌های گرمسیری یا خرما (بخش شبانکاره شهرستان دشتستان) تا ارتفاعات کوهستانی با اقلیم گرم خفیف (جنب روستای شکرک از توابع دشتستان به صورت چند پایه دست کاشت) وجود دارد. این گونه با توجه به خصوصیات آن نظیر همیشه سبز بودن، عمر طولانی بیش از 1000 سال، مقاومت به کم آبی، سازگاری با خاک‌های کم بازده و فقیر، تولید محصول با ارزش و کم هزینه بودن، از نظر اقتصادی بسیار حائز اهمیت بوده و به محصول ثروتمند خاک‌های فقیر مشهور است (Darvishian, 1997).

زیتون در مناطق گرم و مرطوب حاره‌ای به خوبی رشد و نمو می‌کند، ولی به علت عدم خواب زمستانه به بار نمی‌نشیند (Mirmansoori, 1921)، اما پایه‌هایی از آن با سن بیش از 25 سال در هتل دلوار بندر بوشهر که همجوار دریاست، به بار نشسته است (مشاهدات نویسنده مسئول). این گیاه در صورت زهکشی خوب در هر نوع خاک سبک و رسی پرورش می‌یابد، اما در خاک‌های غنی، مستعد بیماری است. زیتون درختی پرثمر و کم‌توقع و ازجمله گیاهان ارزشمندی است که در صنعت برای تهیه فراورده‌های غذایی و دارویی استفاده می‌شود (Mirmansoori, 1921). این گونه همیشه سبز در مناطق با بارندگی 300 میلیمتر رشد می‌کند و در صورت آبیاری تکمیلی محصول آن اقتصادی است. گونه زیتون دمای بین 10- تا 40+ درجه سانتی‌گراد را بدون اینکه از نظر فیزیولوژیکی و محصول‌دهی صدمه ببیند می‌تواند تحمل کند (Darvishian, 1997). درخت زیتون مقاوم به شرایط خشک و نیمه‌ مقاوم به شرایط شوری و حدود 3 گرم نمک در لیتر را تحمل می‌کند (Mirmansoori, 1921).

این تحقیق با هدف بررسی سازگاری رقم‌های مختلف زیتون در شرایط اقلیمی ایستگاه تحقیقاتی چهوک و معرفی رقم یا رقم‌های مناسب توسعه جنگلکاری و ایجاد پوشش درختی چند منظوره انجام شد. بنابراین، پژوهش مذکور کوششی در راستای شناخت قابلیت‌های منطقه و توسعه گونه‌های سازگار در آن برای ایجاد پوششی سبز بر روی این بستر شکننده و حساس ناحیه رویشی خلیجی و عمانی می‌باشد.

اثر تنش خشکی بر واکنش‌های مورفولوژیکی، بیوشیمیایی و فیزیولوژیکی قلمه‌های ریشه‌دار شده برخی از رقم‌های زیتون بومی ایران (زرد، روغنی و ماری طارم) توسط Arji & Arzani (2003) بررسی و ارزیابی شده است. بر اساس نتایج بدست‌آمده وزن خشک ریشه، شاخه و برگ با توجه به رقم با افزایش تنش خشکی کاهش نشان داد. به‌طورکلی میزان پروتئین برگ در تمام رقم‌ها با افزایش تنش افزایش نشان داد، بنابراین میزان نسبی آب برگ با افزایش تنش کاهش داشت. بدین ‌ترتیب، از این بررسی می‌توان نتیجه‌گیری کرد که رقم‌های ماری طارم، زرد و روغنی به‌ ترتیب رشد و سازگای بهتری با شرایط خشکی نشان دادند.

به​منظور دستیابی به سازگارترین رقم‌های زیتون در جیرفت، سیزده رقم زیتون شامل: آمیگدافولیا، کنسروالیا، والانولیا، مانزائیلا، کالاماتا، میشن، زرد نودیجه، زرد، روغنی گرگان، روغنی رودبار، آمفیسیس، لچیو و بلیدی توسط Ahmadpour (2004) مورد آزمایش قرار گرفتند. در مرحله رویشی آزمایش که به مدت پنج سال ادامه داشت، رقم والانولیا دارای رشد ضعیف، آمفیسیس و روغنی گرگان رشد متوسط و بقیه رقم‌ها رشد مطلوبی داشتند.

به ​منظور توسعه کشت باغ‌های زیتون در مناطق خشک و نیمه‌ خشک ایران، اثر تنش خشکی بر روابط آبی پنج رقم زیتون توسط Arji et al. (2004) مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج آزمایش به‌ طور کلی نشان داد که کاهش در محتوی نسبی آب برگ در گیاهان تحت تنش شدید در رقم‌های ماری، روغنی، بلیدی، زرد و میشن به‌ترتیب کمتر بود. البته رقم‌های مختلف از نظر توان بالقوه آب برگ در پاسخ به تنش خشکی پاسخ‌های متفاوتی نشان دادند، اما توان بالقوه آب برگ در همه آنها یک روز بعد از آبیاری بهبود کامل حاصل نمود و به حد گیاهان شاهد رسید.

سازگاری زیتون‌های ایتالیایی در شرایط آب و هوایی نیمه گرمسیری مونسون هندوستان توسط Bartolini et al. (1994) بررسی شدند. در این بررسی چهار نوع متفاوت از الگوی رشد مشاهده گردید. در این تحقیق تنها کولتیورهای پیکولاین، پندولاین، کوارتینا و فرانتویو رشد رویشی مناسبی داشتند.

در تحقیقی اثر گرما روی گلدهی و میوه‌دهی درختان در مناطق خشک آرژانتین توسط Ayezra & Sibbett (2001) بررسی شد و با استفاده از یک الگوی کاربردی، سازگاری حرارتی را محاسبه و ارزیابی نمودند. در تحقیق اخیر دوره‌های گلدهی در 12 منطقه از آرژانتین، ایتالیا، مکزیک، پرو، اسپانیا و آمریکا با میانگین حداکثر دمای 5/12 تا 1/21 درجه سانتی‌گراد و میانگین حداقل دمای صفر تا 5/12 درجه سانتی‌گراد بررسی شد. رژیم حرارتی شامل دوره 10 روزه در طول مدت گلدهی بود که با توزیع دو جمله‌ای (Binomial modes) ارزیابی گردید. برای تعیین خسارت گرما در هر دوره گلدهی، به نهال دمای بیشتر از 37 درجه سانتی‌گراد وارد شد و برای تعیین خسارت سرما و یخبندان در هر دوره گلدهی، دمای کمتر از صفر درجه سانتی‌گراد داده شد. تجزیه و تحلیل اطلاعات نشان داد که تأثیر دماهای مختلف در باغ‌های جدید زیتون نسبت به رویشگاه‌های اصلی آن، اختلاف زیادی خواهد داشت.

ویژگی‌های ساختمانی و مورفولوژیکی سطح برگ تحت شرایط استرس آبی در پنج رقم زیتون (آربکین، بلانکوتا، کوپرانکوزا، مانزانیلا و نگرینها) توسط Bacelar (2004) مطالعه شد. رقم‌های مانزانیلا و کوپرانکوزا نسبت به سایر رقم‌ها بیشترین تطابق ساختمانی و مورفولوژیکی را در برابر استرس آبی داشتند. مانزانیلا و نگرینها اسکروفیلی شدن را توسط بافت‌‌های پارانشیمی و در مورد ساختمان‌های محافظ مثل کوتیکول بالایی و اپیدرم بالایی و پایینی افزایش داشتند. در این میان واریته بلانکوتا، بزرگترین برگ‌ها را داشت که ممکن است به کاهش آب بیشتری منجر شود.

مواد و روش‌ها

ویژگیهای کلی منطقه مورد مطالعه

ایستگاه تحقیقاتی جنگل و مرتع چهوک با موقعیت جغرافیایی ً25 و َ6 و ْ29 عرض شمالی و ً7 و َ36 و ْ51 طول شرقی، در شرق روستای چهوک تنگ ارم دشتستان و در منطقه کوهستانی استان بوشهر واقع شده است. اراضی ایستگاه به صورت مراتع مشجر همراه با درختان کنار و رملک بوده و دارای یک حلقه چاه عمیق حفره شده در سال 1360 می‌باشد. آب آبیاری این چاه دارای هدایت‌الکتریکی 520/1 دسی زیمنس بر متر بوده و در کلاس C3 S1 آبیاری قرار دارد. ارتفاع ایستگاه از سطح دریا 680 متر بوده و در فاصله 145 کیلومتری نسبت به مرکز استان بوشهر و 80 کیلومتری نسبت به مرکز شهرستان دشتستان (برازجان) قرار دارد. درجه حرارت بین 5/2 تا 48 درجه سانتی‌گراد متغیر است و بارندگی آن در حدود 400 تا 700 میلیمتر متغیر می‌باشد. بارندگی استان بوشهر صرف ‌نظر از قسمت‌های شرقی آن، از سایر سواحل خلیج‌ فارس بیشتر است، بخش اعظم مناطق کوهپایه‌ای و کوهستانی استان بوشهر بین خطوط همباران 300 و 400 میلی‌متر قرار دارند و رژیم بارندگی استان، مدیترانه‌ای یعنی تابستان خشک و زمستان و پائیز مرطوب می‌باشد. به طور کلی اقلیم منطقه براساس طبقه‌بندی آمبرژه بیابانی گرم خفیف و بر اساس روش دومارتن در اقلیم نیمه خشک قرار دارد.

ایستگاه تحقیقاتی از نظر زمین‌شناسیبر روی آبرفت‌های دوران چهارم زمین‌شناسی (کوارترنری) قرار گرفته است. اراضی چهوک در واحد فیزیوگرافی فلات‌ها و واریزه‌های بادبزنی شکل سنگریزه‌دار با شیب عمومی حدود 4-3 درصد و شیب جانبی 8-5 درصد واقع شده است. خاک ایستگاه به روش فائو جزء خاک‌های Calcaric Regosols نامگذاری شده است. از مشخصات عمومی خاک‌های منطقه کمی عمق خاک، تجمع سنگریزه به خصوص در اعماق (به طوریکه با افزایش عمق میزان سنگریزه افزایش می‌یابد)، تجمع آهک ثانویه در لایه زیرین برخی قسمت‌ها و متوسط بودن بافت خاک می‌باشد. لایه سطحی خاک جوان بوده و بدون تکامل پروفیلی می‌باشد. محدودیت پستی و بلندی، عدم وجود محدودیت شوری زهکشی و پایین بودن مواد آلی و عناصر غذایی از دیگر مشخصات خاک‌ ایستگاه می‌باشد.

روش‌ها

کاشت نهالهای دوازده رقم زیتون در ایستگاه چهوک و بررسی صفات کمی آنها

در این مرحله دوازده رقم نهال گلدانی زیتون به نام‌های آربکین، زرد زیتون، روغنی رودباری، ماری، میشن، لچیو، لمسکی، شنگه، سبز زیتون، سویلانا، بلیدی و مانزالینا از ایستگاه تحقیقات زیتون رودبار تهیه گردید و بعد از انجام عمل قرنطینه به ایستگاه تحقیقاتی چهوک در بخش کوهستانی استان بوشهر منتقل گردید و بعد در چاله‌های به عمق 1 متر و قطر دهانه 30 سانتیمتر به شکل استوانه‌ای از قبل ایجاد شده که در بستر آن مقداری کود حیوانی ضدعفونی شده ریخته شده بود، کاشته شدند و عملیات مراقبتی شامل آبیاری، ایجاد و تنظیم تشتک‌های پای نهالها و هرس با توجه به دستورالعمل پژوهش انجام شد. برای انجام آبیاری ابتدا برای استقرار نهالها بلافاصله بعد از کاشت آبیاری و در مراحل بعدی هر هفته یکبار با تانکر چرخ‌دار که با تراکتور جا به جا می‌شد آبیاری انجام شد. تا اینکه نهالها استقرار یافتند. در سالهای بعدی با توجه به دستورالعمل طرح آبیاری و مراقبت نهالها انجام گردید که نحوه آبیاری در روش تحقیق آمده است. برای کاشت همانطور که در روش تحقیق تشریح شد از روش آماری بلوکهای کامل تصادفی استفاده شد.

این پژوهش در سال 1378 با کاشت دوازده تیمار (رقم زیتون) در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با چهار تکرار و 10 پایه در هر کرت و فاصله کاشت در داخل کرت‌ها 7 متر و فاصله کرت‌ها از یکدیگر 8 متر و فاصله بین تکرارها 9 متر و جمعاً 480 نهال زیتون اجرا شد. کاشت سه ردیف نهال در اطراف محل کاشت نهالهای زیتون به‌عنوان بادشکن برای کاهش اثرات حاشیه و محیطی، انجام عملیات مراقبتی نهالها، بکارگیری برخی روش‌های جمع‌آوری، حفظ و ذخیره نزولات آسمانی ازجمله ایجاد تشتک‌های تقریباً مساوی در پای نهالها، ایجاد شیارهای عمود بر جهت شیب زمین و تنظیم دور آبیاری باتوجه به شرایط آب و هوایی منطقه و افزایش فاصله دور آبیاری از دیگر اقدامات در زمان اجرای این تحقیق بوده است.

نهالها بعد از کاشت در سال اول، تا زمان استقرار نهالها هر هفته یکبار آبیاری شدند و در زمستان بدلیل وجود بارش، عملا آبیاری انجام نشد. در سال بعد و سالهای آینده آبیاری فقط در دوره خشک و گرم بدین صورت انجام شد: در سال دوم دور آبیاری هر 14 روز یکبار، در سال سوم هر 21 روز یکبار، در سال چهارم هر 28 روز یکبار، در سال پنجم هر 35 روز یکبار، در سال ششم هر 42 روز یکبار و در سال هفتم هر 49 روز یکبار، در سال هشتم هر 56 روز یکبار، در سال نهم هر 63 روز یکبار و در سال دهم آبیاری نگردیدند.

آنالیز واریانس و آزمون داده‌های حاصل از اندازه‌گیری خصوصیات کمی و کیفی پایه‌های دوازده رقم زیتون شامل درصد زنده‌مانی، درصد پایه‌های میوه ده، قطر تاج پوشش و ارتفاع کلبا انجام عملیات میدانی و اندازه‌گیری خصوصیات کمی و کیفی پایه‌های دوازده رقم زیتون شامل صفاتی مانند درصد زنده‌مانی، تعداد پایه‌های میوه‌دار، قطر تاج پوشش و ارتفاع کل اندازه‌گیری شدند. برای این منظور آماربرداری صد در صد انجام شد. برای محاسبه قطر تاج پوشش نیز به کمک متر نواری دو قطر عمود بر هم تاج اندازه‌گیری و بعد میانگین حسابی آن به دست آمد و به‌عنوان متوسط قطر تاج پوشش منظور شد. از نرم‌افزار Excel 2007 برای ثبت داده‌ها و از نرم‌افزار SPSS برای تجزیه و تحلیل آماری استفاده گردید.

نتایج

درصد زنده‌مانی

نتایج حاصل از تجزیه واریانس (جدول1) نشان می‌دهد که بین رقم‌های زیتون از نظر زنده‌مانی اختلاف معنی‌داری در سطح پنج درصد وجود دارد. همچنین در مقایسه میانگین رقم‌ها در آزمون دانکن (جدول2)، رقم‌های لمسکی، سبز، سویلانا، لچیو و روغنی دارای صد در صد زنده‌مانی و رقم بلیدی دارای کمترین زنده‌مانی (60 درصد) می‌باشد.

درصد میوه‌دهی پایه‌ها

نتایج حاصل از تجزیه واریانس (جدول1) نشان می‌دهد که بین رقم‌های زیتون از نظر میوه‌دهی اختلاف معنی‌داری در سطح پنج درصد وجود دارد. همچنین در مقایسه میانگین رقم‌ها در آزمون دانکن (جدول2)، رقم‌های شنگه (5/97) و میشن (75/57) دارای بیشترین درصد پایه‌های میوه ده و رقم‌های سبز (5/2)، لمسکی (5/2) و مانزالینا (5) دارای کمترین درصد پایه‌های میوه ده می‌باشد.

قطر تاج پوشش

نتایج حاصل از تجزیه واریانس (جدول1) نشان می‌دهد که بین رقم‌های زیتون از نظر قطر تاج پوشش اختلاف معنی‌داری در سطح پنج درصد وجود دارد. همچنین در مقایسه میانگین رقم‌ها در آزمون دانکن (جدول2)، رقم‌های سویلانا (6625/10) و روغنی (785/9) دارای بیشترین قطر تاج پوشش و رقم شنگه (55/4) دارای کمترین قطر تاج پوشش می‌باشد.

ارتفاع کل

نتایج حاصل از تجزیه واریانس (جدول1) نشان می‌دهد که بین رقم‌های زیتون از نظر ارتفاع کل اختلاف معنی‌داری در سطح پنج درصد وجود دارد. همچنین در مقایسه میانگین رقم‌ها در آزمون دانکن (جدول2)، رقم روغنی (17/3) و سویلانا (32/3) دارای بیشترین ارتفاع و شنگه (27/2) دارای کمترین ارتفاع کل می‌باشد.

جدول1 تجزیه واریانس معنی‌دار بودن اثر تیمارها بر صفات مختلف رقم‌های زیتون

* اختلاف معنی‌دار در سطح پنج درصد

جدول2- مقایسه رقم‌های زیتون از نظر میانگین صفات مختلف با آزمون دانکن (95%)

میانگین‌های با حروف انگلیسی مشابه اختلاف معنی‌داری با هم ندارند

بحث

نتایج حاصل از تجزیه واریانس (جدول1) نشان می‌دهد که بین رقم‌های زیتون از نظر زنده‌مانی اختلاف معنی‌داری در سطح پنج درصد وجود دارد، با مقایسه میانگین رقم‌ها در آزمون دانکن (جدول2)، رقم‌های لمسکی، سبز، سویلانا، لچیو و روغنی دارای صد در صد زنده‌مانی و رقم بلیدی دارای کمترین درصد زنده‌مانی می‌باشد. آقای دکتر Sardabi (2004a, 2004b) در تحقیقات خود آورده است که زنده‌مانی رقم زرد صد در صد و به عبارتی این گونه مقاوم به خشکی بوده و فشار کم آبی را می‌تواند به خوبی تحمل نماید. در نتایج حاصل از این تحقیق نیز زنده‌مانی رقم زرد 95 درصد می‌باشد.

بنابراین بررسی‌های زنده‌مانی پایه‌های رقم‌ها نشان داد که تمامی رقم‌ها برای استقرار نیاز به آبیاری دارند. در این مرحله تمامی رقم‌ها توانستند در سال اول استقرار یافته و به حیات خود ادامه دهند. در خاتمه طرح، آماربرداری 100 درصد از تکرارها انجام شد. نتایج نشان داد که بیشترین تلفات و از بین رفتن پایه‌ها مربوط به رقم بلیدی (40 درصد) و بعد از آن رقم آربکین (25 درصد) بوده است و رقم‌های مانزالینا (10 درصد)، زرد زیتون، میشن (5 درصد) و شنگه (5/2 درصد) در مکانهای بعدی قرار دارند.

رقم‌های رشید و روغنی توسط Khakdaman, et al. (2005) با بالاترین رویش ارتفاعی معرفی شدند. رقم‌های دزفولی، بلیدی، مانزالینا و سویلانا در مقایسه با سایر رقم‌ها در یک طرح تحقیقاتی، دارای بالاترین رویش ارتفاعی بودند (Arji et al., 2005). در این تحقیق رقم‌های سویلانا و شنگه بیشترین رویش ارتفاعی داشتند. همچنین آنها در این تحقیق اظهار داشتند که دو رقم میشن و کنسروالیا در منطقه مورد مطالعه بدون آبیاری دارای بیشترین درصد میوه‌دهی می‌باشند. چند پژوهشگر بر اساس نتایج به دست‌آمده از تحقیقاتشان رقم کنسروالیا را به‌عنوان رقمی با بالاترین درصد میوه‌دهی معرفی نمودند (Hajiamiri et al., 2005). همچنین Karamian et al. (2009) در تحقیق خود بیشترین درصد میوه‌دهی در بین رقم‌های آزمایشی ارقام  زرد، شنگه، آمفی سیس و گرگان معرفی کردند. در این تحقیق در مقایسه میانگین رقم‌ها، رقم‌های شنگه (5/97) و میشن (75/57) دارای بیشترین درصد پایه‌های میوه‌ ده و رقم‌های سبز (5/2)، لمسکی (5/2) و مانزالینا (5) دارای کمترین درصد پایه‌های میوه ده می‌باشد.

این گونه همیشه سبز در مناطق با بارندگی 300 میلیمتر رشد می‌کند و در صورت آبیاری تکمیلی محصول آن اقتصادی است (Darvishian, 1997). وجود زیتون‌کاری و به تبع آنها میوه‌دهی پایه‌ها در نواحی ساحلی (20 پایه در محوطه هتل دلوار بندر بوشهر با سن بیش از 25 سال، ایستگاه تحقیقات خرما در سعدآباد دشتستان و جزیره خارک) و کوهستانی ( ایستگاه تحقیقاتی چهوک، جنب روستاهای خیرک و شکرک، و جم و ریز) بیانگر دامنه بردباری وسیع گونه زیتون خوراکی از نواحی ساحلی تا کوهستانی با اقلیم‌های بیابانی گرم شدید تا بیابانی گرم خفیف می‌باشد.

به ‌هر حال، اجرای چنین طرحی و تطابق نتایج حاصل از آن در مقایسه با دیگر پژوهش‌های انجام شده در کشور که شرح آن در بالا ارائه شد، نشان داد که امکان کاشت و توسعه رقم‌های مختلف زیتون خوراکی در استان بوشهر وجود دارد و در صورت انجام برخی عملیات باغبانی امکان برداشت اقتصادی محصول (میوه) توجیه‌پذیر می‌باشد. در این میان رقم سویلانا از نظر ارتفاعی و تاج پوشش، شنگه از نظر میوه‌دهی و ارتفاعی، میشن از نظر میوه‌دهی و روغنی از نظر تاج پوشش نسبت به سایر رقم‌ها در این پژوهش برتری داشتند. بنابراین نتایج حاصل از این طرح قابل تعمیم به نواحی مشابه از استان بوشهر می‌باشد، به عبارت دیگر امکان کاشت رقم‌های مختلف زیتون با منظور نمودن نتایج حاصل از اجرای این پژوهش برای تثبیت بیولوژیکی خاک، کشت دیم و نیز ایجاد باغ‌های زیتون در چنین نواحی از استان بوشهر وجود دارد.

منابع مورد استفاده

References

- Ahmadpour, A., 2004. A view of olive adaptation at Jiroft plain. Proceedings of Third National Congress of Horticulture Sciences, Research Institute of Seedling and Seed Supply and Improvement, Karaj, I.R. Iran, Ministry of Jehade Agriculture: 242-243.

- Arji, A,, Zinaloo, A.A. and Hajiamiri, A., 2005. Evaluation and investigation the adaptation of olive cultivars at climate condition of Sarepolezehab township. Proceedings of First National Seminar on Olive. Agricultural Organization of Kermanshah Province, I.R. Iran: 18 (Abstract).

- Arji, A. and Arzani, K., 2003. Evaluation of the growth responses and proline accumulation of three Iranian native olive cultivars under  drought stress. Journal of Agricultural Sciences and Natural Resources, 10(2): 91-101.

- Arj, A., Arzani, K. and Ebrahimzadeh, H., 2004. Effect of dry stress on water relations of five olive cultivars. Proceedings of Third National Congress of Horticulture Sciences, Research Institute of Seedling and Seed Supply and Improvement, Karaj, I.R. Iran, Ministry of Jehade Agriculture: 55-56.

- Ayezra, R.and G. S.,Sibbett, 2001. Thermal adaptability of Olive (Olea europaea L.) to the arid Chaco of Argentina. Agriculture, Ecosystem and Environment, 84 (3): 277-285.

- Bacelar, E. A., 2004. Sclerophylly and leaf anatomical trials of five field grown Olive cultivars growing under drought condition. Tree physiology, 24 (2): 233-239.

- Bartolini, G. A. Fabbri, and Lavee, S., 1994. The Olive tree in a monsoon climate First results in India on the performance of 12 cultivars. Acta Horticulture, 356: 119-122.

- Darvishian, M., 1997. Olive (translation). Amozesh Keshavarzi Press, Karaj, I.R. Iran, 295 p.

- Hajiamiri, A., Arji, A. and Bagheri, A., 2005. Investigation and comparison of olive cultivars and their adaptation at Kermanshah province condition. Proceedings of First National Seminar on Olive. Agricultural Organization of Kermanshah Province, I.R. Iran: 27 (Abstract).

- Karamian, R., 2009. Final report of research project on different cultivars of multipurpose tree species on degraded forest areas of Lorest province. Research Institue of Forests and Rangelands, Tehran, 24 p.

- Khakdaman, H., Pourmeydani, A. and Naeini, M.R., 2005. Investigation on adaptation performance of olive (Olea europaea L.) cultivars seedlings atQom area of Iran. Iranian Journal of Forest and Poplar Research, 13(2): 175-189.

- Mirmansoori, A., 1921. Knowledge about olive. General Office of Extension programmes and Technical Publications Production, Extension Deputy, Agricultural Research, Education and Extension Organization, Tehran, 107 p.

Sardabi, H., 2004a. Effect of soil compaction and water stress on growth and root development of Olea europaea L. at glasshouse. Iranian Journal of Forest and Poplar Research,12(3): 413-425.

- Sardabi, H., 2004b. Primary research on establishment of olive seedlings at rainfed condition. Iranian Journal of Forest and Poplar Research,12(4): 433-453.