بررسی تأثیر شوری آب و خاک بر خشکیدگی درختان سرو نقره‌ای (Cupressus arizonica G.) در منطقه قم

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 مربی پژوهشی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان قم

2 استادیار پژوهشی، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

چکیده

به‌منظور بررسی علل خشکیدگی تدریجی درختان سرو نقره‌ای، طرح تحقیقاتی طی سالهای 1382 تا 1384 در بوستان جنگلی غدیر (هموارلکها) در فاصله نه کیلومتری جنوب شهرستان قم اجرا شد. این بوستان جنگلی به‌وسعت 161 هکتار در سال 1366 توسط اداره منابع طبیعی شهرستان قم احداث شده است. در این تحقیق صفات کمی و کیفی شامل تعداد در قطعه نمونه و تراکم درختان، دور تنه، ارتفاع درخت (شامل ارتفاع کل، تنه و تاج)، قطر تاج، سن درختان، فرم تنه، شاخص شادابی و سطح سایه‌انداز درخت ارزیابی گردید. با دسته‌بندی درختان از نظر شادابی در چهار گروه کاملاً پژمرده تا کاملاً شاداب، مشخصات هر گروه در چهار تکرار یادداشت ‌برداری شد. داده‌های جمع‌آوری شده از قطعات نمونه ثابت به مساحت 1/0 هکتار به‌صورت دایره‌ای و همچنین اطلاعات مربوط به آزمایشهای خاک، آب و گیاه در چهار گروه از درختان با درجه خشکیدگی متفاوت دسته‌بندی شده و در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی، تجزیه و تحلیل آماری شدند. تجزیه واریانس صفات مورد بررسی نشان داد که چهار گروه درختان سرو‌ نقره‌ای از نظر طبقه شادابی، مقادیر کلر، بور، مس و روی در سطح 1 درصد و از نظر فسفر، پتاسیم و آهن در سطح 5 درصد اختلاف معنی‌داری دارند. مقایسه میانگین عناصر در برگ به تفکیک چهار تیمار آزمایشی نشان داد که بیشترین میزان کلر، بور و روی به تیمارهای 1 و 2 (به‌ترتیب دارای کمترین نمره زنده‌مانی) تعلق داشت. بنابراین در این تحقیق مهمترین عامل خشکیدگی درختان سرو نقره‌ای نامناسب بودن خاک و شوری آب تعیین شد. سرو نقره‌ای به خاک سبک و با زهکشی مناسب‌ نیاز دارد، از اثر شوری آب و خاک و تجمع املاح و جذب آن توسط درختان، اختلالات تغذیه‌ای و در نهایت اختلالات فیزیولوژیکی بوجود آمده که درختان به‌تدریج ضعیف شده و پس از مدتی خشک شده‌اند. تجزیه برگهای درختان نشان داد که سدیم و کلر به‌مقدار بسیار زیادی جذب گیاه شده، بنابراین غلظت این عناصر در برگها افزایش چشمگیری داشت و به‌حد سمیت رسیده بود. همچنین در درختان خشکیده غلظت آهن، روی، منگنز و مس به‌شدت افزایش یافته که نشان‌دهنده بهم‌خوردن تعادل تغذیه‌ای درختان در اثر شوری بود. با ضعیف‌ شدن درخت و تشدید شرایط نامساعد، عوامل ثانویه از جمله قارچ بیماریزایNattrassia mangiferae  نیز گیاه را تحت تأثیر قرار داده و روند خشکیدگی درخت را تسریع و تشدید نموده ‌است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigation on soil and water salinity effects on weakness and mortality of Arizona Cypress (Cupressus arizonica G.) in Qom

نویسندگان [English]

  • Hosayn Tavakoli Neko 1
  • Ahmad Rahmani 2
  • Abbas Pourmeidani 1
  • Sayyed Mahdi Adnani 1
1 Senior research expert, Qom Research Center of Agriculture and Natural Resources
2 Assistant, Prof., Research Institute of Forests and Rangelands
چکیده [English]

     A research project was carried out from 2004 to 2006 to survey the dieback causes of Arizona Cupressus trees, in Gadir park, located nine kilometers south of Qom. In this project some quantitative and qualitative properties of the trees were surveyed. The collected data and different information of soil, water and plant were divided into four groups, according to different rate of trees dryness and were analyzed as random complete block by four replication. Results showed that based on ANOVA table, there is a significant difference in trees freshness, Cl, B, Cu and Zn amount (1%) and P, K and Fe (5%) between four groups of trees.  The results of leaf analysis showed that Cl, B and Zn were highest in the trees with less score of survival. Therefore, unsuitable soil and salinity of water were detected the most important causes of Cupressus's dryness in this research. The salinity of water and soil in addition to the aggregation of substances and their absorption with the trees had caused nutritional and physiologic disorders and consequently, the weakness and dryness of trees. The analysis of tree's leaves showed that a large amount of Na and Cl were absorbed by the plants which had caused a toxicity of these elements. There was also a high density of Fe, Zn, Mn and Cu which shows nutritional imbalance due to the salinity. Due to the fact of weakening and intensifying of unfavorable conditions, secondary factors like fungus Nattrassia mangiferae affect the plant and have made faster the process of dryness.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cupressus arizonica
  • Water salinity
  • Soil salinity
  • elements toxicity

مراجع

- جزیره‌ای، م.ح.، 1380. جنگل‌کاری در خشک بوم. انتشارات دانشگاه تهران.450 صفحه.
- رهبر، ا.، 1375. پیشگیری یا رفع پژمردگی تاغکاری‌ها از طریق بهینه‌سازی انبوهی به تناسب بارندگی و خاک. انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، شماره 147، 26 صفحه.
- زرین کفش، م.، 1372. خاکشناسی کاربردی، ارزیابی و مورفولوژی و تجزیه‌های کمی خاک - آب - گیاه. انتشارات دانشگاه تهران، 342 صفحه.
- عابدی، م.ج.، نی‌ریزی، س.، ابراهیمی بیرنگ، ن.، ماهرانی، م.، مهردادی، ن.، خالدی، ه. و چراغی، ع.، 1381. استفاده از آب شور در کشاورزی پایدار. کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران. شماره 69. 224 صفحه.
- محمدی، م.، یارمند، ح. و فرآشیانی، م.ا.، 1380. بررسی مسائل سوزنی‌برگان در فضای سبز شهر تهران. خلاصه مقاله‌های دومین همایش ملی گیاه‌پزشکی جنگلها و مراتع (جنگلها و جنگلکاریها)، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، تهران: 28-27.
- مصدق، ا.، 1378. جنگل‌کاری و نهالستانهای جنگلی، چاپ دوم. انتشارات دانشگاه تهران، 375 صفحه.
- ملکوتی، م.ج.، مجیدی، ع.، سرچشمه‌پور، م. و دهقانی، ف.، 1384. شناخت ناهنجاریهای تغذیه‌ای، تعیین معیارهای کیفی و حد مطلوب غلظت عناصر غذایی در میوه‌های تولیدی در خاکهای آهکی ایران. انتشارات سنا، تهران. 452 صفحه.
- میرابوالفتحی، م.،1380. اتیولوژی خشکیدگی سرشاخه و شانکر سوزنی‌برگان در استان‌های گیلان، مازندران، تهران و سمنان. خلاصه مقاله‌های دومین همایش ملی گیاهپزشکی جنگلها و مراتع (جنگلها و جنگل‌کاریها)، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران: 89-88.
- میربادین، ع.ر.، 1373. علل ضعف فیزیولوژی کاج‌ تهران پارک چیتگر. انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، شماره 124، 61 صفحه.
- نگهدار صابر، م. ر.، نجابت م. و  صباحی. ق. ا.، 1378. بررسی مسائل و مشکلات پارک جنگلی فرودگاه شیراز. مجله پژوهش و سازندگی، 40، 41 و 42: 88-86.
- Allen, J.A., Chambers, J.L. and McKinney, D., 1994. Interaspecific variation in the response of Taxodium distinchum seedlings to salinity. For. Ecol. Manag., 70: 203-214.
- Dutt, S.K., Bal, A.R. and Bandiopadhay, A.K., 1991. Salinity induced chemical changes in Casuarina equisetifolia forest. Egypt. J. Soil Sci., 31: 57- 63.
- Farrell, R.C.C., Bell, D.T. Akilan, K. and Marshall, J.K., 1996. Morphological and physiological comparison of Eculyptus camaldulensis. ΙΙ. Responses to waterlogging/salinity and alkalinity. Aust. J. Plant Phisiol., 23: 509-518.
- Hagen, B.W., 2000. Western Arborist. Lead article, 25 (2). 4 p.
- Karlik, J., 2003. Cypress tree problems. Environmental Horticulture. Environmental Science, 661: 622-628.
- Kozlowski, T.T., 1997. Responses of woody plants to flooding and salinity. Tree Phisiology Monograph No.1. Heron Publishing-Victoria, Canada. 29 p.
- Kozloweski, T.T. and Pallardy, S.G., 1997. Growth control in woody plants. Academic press, SanDiego. 336 p.
- McKenzie, R., 2000. Right tree- right place white pine and salt tolerance. Purdue university. Forestry and Natural Resources. Extension Office 745/494-3583. 5 p.
- Miyamato, S., Martinez, I., Padilla, M., Portillo, A. and Ornelas, D., 2004. Landscape plant list for salt tolerance assessment. TexasA&MUniv.ResearchCenter and Paso Water Utilities. 12 p.
- Morabito, D., Mills, D., Part, D. and Dizengremel, P., 1994. Response of clones of Eucalyptus microtheca to NaCl in vitro. Tree Physiol., 14: 201-218.
- Saur, E., Rotival, N., Lambrot, C. and Trichet, P., 1993. Deperissment du pin maritime en Vendee Resistence au chlorure de sodum de 3 provences geographiques dans differentes conditions edaphiques. Ann. Sci. For., 50: 389-399.
- Saur, E., Lambrot, C., Lostau, D., Rotival, D.N. and Trichet, P., 1995. Growth and uptake of mineral elements in response to sodium chloride of three provences of maritime pin. J. Plant Nutr., 18: 243-256.
- Sepaskhah, A.R. and Maftoun, M., 1988. Relative salt tolerance of Pistachio cultivars. J. Hort. Sci. 63(1): 157 – 162.
- Shannon, M.C., Grieve, C.M. and Fransois, L.E., 1994. Whole- plant response to salinity. In: Wilkinson, R.E. (ed.), Plant-Environment Interactions: 199-244, New York.
- Wahome, P.K., 2003. Mechanism of salt (NaCl) stress tolerance in horticultural crops, A mini review. Acta Horticulture, ISHS, 609: 127-131
تحقیقات جنگل و صنوبر ایران
دوره 16، شماره 4
دی 1387
صفحه 555-543

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار