وضعیت کمی و تولید چوب در صنوبرکاری‌‌های استان چهارمحال و بختیاری

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 نویسنده مسئول، مربی پژوهش، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان چهارمحال و بختیاری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شهرکرد، ایران

2 دانشیار، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

3 دانشیار، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان چهارمحال و بختیاری، شهرکرد، ایران

4 کارشناس ارشد، اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان چهارمحال و بختیاری، شهرکرد، ایران

5 محقق، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان چهارمحال و بختیاری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شهرکرد، ایران

چکیده

سابقه و هدف: صنوبر کبوده (.Populus alba L)، گونه غالب بیشه‌‌های صنوبر در استان چهارمحال و بختیاری است که به‌شیوه سنتی کاشته می‌‌شود. در این روش، چوب‌‌های با قطر کم و ارتفاع زیاد تولید می‌‌شوند که برای استفاده در صنایع چوبی بزرگ، مناسب نیستند. اطلاعات کافی از درصد حضور گونه‌‌های مختلف، سن درختان، رویش جاری و نیز آمار دقیقی از تولید سالانه و یا حجم برداشت سالانه در بیشه‌های صنوبر این استان در دست نیست. هدف اصلی پژوهش پیش‌رو، پایش داده‌های کمی و کیفی وضعیت کشت صنوبر در استان چهارمحال و بختیاری بود.
مواد و روش‌‌ها: این پژوهش در شهرستان‌‌های فارسان و کیار اجرا شد که بیشترین سطح صنوبرکاری‌‌ها را در بین شهرستان‌‌های استان چهارمحال و بختیاری به‌خود اختصاص داده‌‌اند. 39 قطعه‌نمونه به مساحت‌‌های 2500 تا4900 متر مربع بسته به تراکم صنوبرکاری‌‌ها انتخاب شدند. در کشت‌‌های گروهی، نُه درخت در ابتدا، نُه اصله در وسط و نُه درخت نیز در انتهای هر قطعه‌نمونه انتخاب شدند. در کشت‌‌های نواری، نمونه‌‌برداری به‌روش خطی در دو جهت شرقی- غربی و شمالی- جنوبی انجام گرفت و روی هر خط حداقل 15 درخت به‌صورت یکی در میان انتخاب شدند. متغیرهای کمی و کیفی درختان سرپا شامل نوع گونه، سن، تراکم کاشت، نوع کاشت به‌صورت قلمه یا نهال، نوع سیستم تولید شامل گروهی یا بیشه و نواری در حاشیه مزارع یا بادشکن، قطر برابر سینه، ارتفاع، رویش حجمی و نیز ویژگی‌های اقتصادی و اجتماعی شامل سن برداشت و زمان قطع درخت اندازه‌‌گیری شدند. اطلاعات مربوط به عملیات داشت شامل آبیاری، تقویت خاک و مبارزه با آفات و بیماری‌‌ها نیز برداشت شد. تحلیل آماری داده‌‌ها به‌روش طبقه‌‌بندی با نمونه‌‌برداری انتخابی تصادفی انجام شد.
نتایج: مقایسه سن درختان در روش‌های کاشت گروهی و نواری نشان داد که امکان افزایش قطر درختان متناسب با سن در روش کاشت گروهی به‌دلیل تراکم زیاد درختان وجود ندارد، بنابراین درختان در روش کاشت سنتی به ناچار در قطرهای کمتر بهره‌‌برداری می‌‌شوند، درحالی‌که در روش کاشت نواری به‌دلیل تراکم کاشت کمتر و فاصله‌‌های کاشت بیشتر بین درختان، امکان افزایش متناسب سن و قطر درخت وجود دارد. درختان در روش کاشت گروهی به‌طور میانگین سن 5/8 سال، قطر برابر سینه 3/8 سانتی‌‌متر، ارتفاع 2/12 متر و حجم 0427/0 متر مکعب در هر پایه داشتند. این متغیرها در شیوه کاشت نواری به‌ترتیب برابر با 5/15 سال، 86/18 سانتی‌‌متر، 1/16 متر و 227/0 متر مکعب بودند. سه نوع فاصله کاشت در میان بیشه‌‌های صنوبر در استان چهارمحال و بختیاری وجود دارد. بیشترین (9/64 درصد) و کمترین (1/8 درصد) فراوانی به‌ترتیب به فاصله‌های کاشت 5/1×1 و 5/0×1 متر مربع اختصاص داشت. فراوانی فاصله کاشت 1×1 متر مربع نیز 27 درصد بود. بیشترین و کمترین تراکم کاشت به‌ترتیب در شهرستان‌‌های فارسان و کیار با 6214 و 5275 اصله درخت در هکتار به‌دست آمد.
نتیجه‌‌گیری کلی: با تلفیق دانش بومی با شیوه‌‌های علمی زراعت چوب صنوبر، استفاده از نتایج این پژوهش و اجرای یک برنامه اصلاحی در بیشه‌‌های صنوبر استان چهارمحال و بختیاری می‌‌توان با افزایش فاصله‌‌ کاشت صنوبر به حداقل 2×2 متر مربع، تقویت بیشه‌های صنوبر براساس نتایج آزمون خاک، هرس به‌موقع، آبیاری مناسب و مبارزه با آفات و بیماری‌‌ها، موجبات دستیابی به بیشترین میزان تولید چوب را در این استان فراهم کرد.
 
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Quantitative and production status of wood in poplar plantations of Chaharmahal and Bakhtiari province, Iran

نویسندگان [English]

  • Mahmood Talebi 1
  • Mohsen Calagari 2
  • Yaghob Iranmanesh 3
  • Shahin Derakhshan 4
  • Zeinab Gholipour 5
1 Corresponding author, Research Instructor, Research Division of Natural Resources, Chaharmahal and Bakhtiari Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Shahrekord, Iran
2 Associate Prof., Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
3 Associate Prof., Research Division of Natural Resources, Chaharmahal and Bakhtiari Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Shahrekord, Iran
4 Expert, Division of Natural Resources, Chaharmahal and Bakhtiari Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Shahrekord, Iran
5 Researcher, Research Division of Natural Resources, Chaharmahal and Bakhtiari Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Shahrekord, Iran
چکیده [English]

Background and objectives: Populus alba L. is the dominant poplar species grown in Chaharmahal and Bakhtiari Province, Iran, typically planted using traditional methods. These methods result in trees with small diameters and tall heights, which are unsuitable for use in large-scale wood industries. There is a lack of comprehensive information regarding species type, tree age, current growth, annual yield, and harvest volume in the poplar plantations of the province. The primary objective of this research was to monitor and evaluate both quantitative and qualitative data on the current status of poplar cultivation in Chaharmahal and Bakhtiari Province.
Methodology: This study was conducted in Farsan and Kiyar counties, which contain the largest areas of poplar plantations in the province. A total of 39 sample plots, ranging in size from 2,500 to 4,900 m², were selected based on plantation density. In group plantings, 9 trees were sampled at the beginning, 9 in the middle, and 9 at the end of each plot. In strip cultivation, linear sampling was conducted in two directions, east-west and north-south, selecting at least 15 trees along each line. Quantitative and qualitative variables of standing trees were recorded, including species type, age, planting density, propagation method (cuttings or seedlings), production system type (group, stand, or strip planting), planting location (field edges or windbreaks), diameter at breast height, height, and volume growth. Economic and social factors, such as harvest age and felling time, were also examined. Management practices, including irrigation, soil enhancement, and pest and disease control, were documented. Data were analyzed using random sampling classification methods.
Results: A comparison of tree age between group and strip planting methods showed that increasing tree diameter is limited in group plantings due to higher planting density. As a result, traditional group plantings lead to early harvesting of smaller-diameter trees. In contrast, strip planting allows for greater tree age and diameter, owing to wider spacing and lower density. In group plantings, with an average tree age of 8.5 years, the mean diameter at breast height was 8.3 cm, the average height was 12.2 m, and the mean volume per tree was 0.0427 m³. In strip plantings, the average tree age was 15.5 years, with a diameter of 18.86 cm, height of 16.1 m, and volume per tree of 0.227 m³. Three planting spacing types were identified across the province. The most common spacing was 1.5×1 m², used in 64.9% of plantations, while 1×0.5 m² spacing accounted for only 8.1%. The 1×1 m² spacing represented 27%. The highest and lowest planting densities were recorded in Farsan and Kiyar counties, with 6,214 and 5,275 trees per hectare, respectively.
Conclusion: Maximum wood production in Chaharmahal and Bakhtiari Province can be achieved by integrating traditional knowledge with scientific cultivation methods. Based on the findings of this study, a poplar development program can be implemented, involving increased planting spacing to 2×2 m², soil enhancement according to soil analysis, regular pruning, and effective pest and disease management.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Growth status
  • plantation management
  • poplar
  • wood farming

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار