استفاده از نشانگرهای مورفولوژیکی در تمایز کلنهای صنوبر

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

اعضاء هیأت علمی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع.‏

چکیده

شناسایی و تمایز گونه‌ها و کلنهای مختلف جنس صنوبر و تعیین قرابتها و تنوع آنها در دستیابی به پدیده هتروزیس به‌ویژه در فرایند انتخاب ضرورت دارد. تمایز و انتخاب این گونه‌ها و کلنها با استفاده از مطالعه تعداد اندکی از صفات مورفولوژیکی و پس از طی مراحل تحقیقاتی 10تا 15 ساله انجام می‌پذیرد. این روش هر چند اطلاعات زیادی را از نظر ویژگیهای رویشی ارقام در اختیار می‌گذارد، اما برای تمایز ارقام صنوبر، مستلزم بر صرف هزینه‌های نسبتاً سنگین زمان و مکان است.
در این تحقیق با استفاده از معیارهای جدید 12 کلن از چهار گونه صنوبر در قالب یک طرح آزمایشی بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در محل ایستگاه تحقیقاتی مرکز البرز کرج کاشته شده و طی سالهای 1377 تا 1380 فعالیتهای زیر بر روی آنها انجام گرفته است.
20 صفت مورفولوژیکی اعم از ویژگیهای برگ، شاخه و ریشه ارقام صنوبر که براساس روشهای موجود در مراحل اولیه رشد می‌توانستند موجب تمایز گونه‌ها و کلنها گردند، در زمانهای مختلف از روی کلیه واحدهای آزمایشی طرح فوق اندازه‌گیری گردیدند. تجزیه آماری داده‌ها با استفاده از روشهای تجزیه واریانس یک متغیره، تجزیه خوشه‌ای و تجزیه به مؤلفه‌های اصلی انجام شد.
براساس نتایج بدست آمده با تجزیه واریانس صفات مختلف مشخص شد که اختلاف معنی‌دار در سطح یک یا پنج درصد بین کلنها و گونه‌ها وجود دارد، ولی گروه‌بندی کلنها براساس تک تک این صفات با تقسیم‌بندیهای رایج سیستماتیک همخوانی بالایی نداشت. لیکن با استفاده از روشهای چند متغیره مانند روشهای تجزیه خوشه‌ای و تجزیه به مؤلفه‌های اصلی به علت در نظر گرفتن کلیه صفات و با ارائه شکلهای مناسب ارقام مختلف صنوبر در سطح قابل قبولی از هم تفکیک شدند. بر این اساس کلنهای متعلق به گونه‌هایPopulus alba،P. nigra،P. euphraticaوP. deltoids در گروههای جداگانه قرار گرفتند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Identification of Poplar clones, using morphological markers

نویسندگان [English]

  • Farhad Assadi
  • Hosayn Mirzai - Nodushan
  • Ali Reza Modirrahmati
  • Mohabbat Ali Naderi - Shahab‎
Members of Scientific board, Research Institute of Forests Rangelands.‎
چکیده [English]

Identification of Poplar clones is necessary, Particularly at early stage of growth, to demonstrate their similarity and diversity in selection process. Identification and selection of poplar clones was carried out using morphological attributes after a process period of 10-15 years. Although this approach, renders some information about the clones growth characteristics, but requires relatively high costs for time and site. In this study 12 clones belonged to four species were planted under randomized complete blocks statistical design with three replicates and their data were recorded during the years 1999-2001.
Twenty distinctive morphological attributes of the poplar clones leaves, branches and roots which according to the new methods can be applied to identify clones and species at early growth stages, were measured at different times. The data were analyzed using various univariate and multivariate statistical methods including analysis of variance, cluster analysis and principal component analysis.
The results shows that the morphological markers in conjunction with appropriate statistical methods are able to differentiate poplar clones. There were significant differences between the species and clones, regarding their morphological characteristics.
Although univariate analysis was not suitable for systematical classification, but multivariate analyses such as cluster and component analyses were the best for the clones and species classification. Overall, the clones of the species P. alba, P. nigra, P. euphratica and P.deltoides were classified at separate groups.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Populus
  • nursery
  • morphological markers
  • cluster analysis
  • Principal component analysis
1- Barnes, B.V. 1967. Indications of possible mid-Cenozoic hybridization in the aspens of the Columbia Plateau. Rhodora 69:70-81.
2- Barnes, B.V. 1975. Phenotypic variation of trembling aspen in Western North America. Forest Science. 21: 310-328.
3- Barnes, B.V. and Han, F.Q. 1993. Phenotypic variation of Chines aspens and their relationships to similar taxa in Europe and North America. Canadian Journal of Botany.71: 799-815.
4- Barnes, B.V. and Wagner, W. H. Jr. 1981. Michigan trees. University of Michigan Press, Ann Arbor, Mich, 320 p.
5- Brissette, J. C. and Barnes, B. V. 1984. Comparisons of phenology and growth of Michigan and Western North American sources of Populus tremuloides. Canadian Journal of Forest Research., 14: 789-793.
6- Collinson, M.E. 1992. The early fossil history of the Salicaceae. Proc. Roy. Soc. Endib. Sect. B, 98: 155-167.
7- Dim, G., Benea, V.I. and Coros, A. M. 1999. Phenotypical  traits of the native poplar genetic resources. International symposium II. Program with abstracts. Orlean. September 13-17. 1999. France, 99 p.
8- Eckenwalder, J. E. 1977. North American Cottonwoods (Populus, Salicaceae) of Sections Abaso and Aigeiros. J. Arnold Arboretum. 58(3): 193-207.
9- Eckenwalder, J. E. 1996. Systematics and evolution of Populus. In:  Stettler, R. F. Bradshaw, H.D. Heilman, Jr. P. E. and Hinckley, T.M.  Biology of Populus and its implications for management and conservation. part I, chapter 1. RC Research Press, National Research Council of Canada, Ottawa, 7-32.
10- Hu, C., Crovello, T. J. and Sokal, R. R. 1985. The numerical taxonomy of some species of Populus based on vegetative characters.  Taxon. 34: 197-206.
11- Joshi, R. P. and Singh, N. P. 1996(a). Path cofficient analysis in Poplar (Populus deltoides). Indian Journal of Environment and Toxicology. 1996, 6: 2, 95-97.
12- Joshi, R. P. and Singh, N. P. 1996(b). Character association, genetic variability and heritability analysis of various characters in exotic Poplar
(Populus deltoides) clones. Indian Journal of Environment and Toxicology. 1996, 6: 2, 98-100.
13- Kemperman, J.A. and Barnes, B. V. 1976. Clone size in American aspens. Canadian Journal of Botany. 54: 2603-2607.
14- Slycken, J.V. 1995. Plant descriptors for Populus nigra. In: Populus nigra Network. Report of the second meeting. 10 - 12 September 1995. Casale Monferrato, Italy. IPGRI, 13-24.
15- Sneath, P. H. A. and Sokal, R. R. 1973. Numerical taxonomy. Freeman. W. H. San Francisco, 49-58.
16- Wang, C. and Fang, C. F., (Editors). 1984. Flora of China. Vol. 20(2). [In Chinese.] Science Press, Beijing.