اثرات مستقیم و غیر مستقیم صفات مختلف صنوبر بر عملکرد آن در مراحل اولیه رشد

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

اعضای هیات علمی مؤسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع

چکیده

انتخاب مستقیم کلن‌های برتر به منظور توسعه کشتزارهای صنوبر مبتنی بر ارزیابی محصول (تولید چوب) است. در برخی موارد به سبب محدودیتهای موجود در رویشگاه که موجب عدم تولید مناسب می‌گردد، امکان استفاده از این روش میسر نیست. بنابراین انتخاب غیر مستقیم با مطالعه سایر صفات فنوتیپی همبسته با محصول می تواند مفید باشد. در این تحقیق، آزمون Path برای برخی از صفات مورفولوژیکی و رویشی در سالهای 1379و1380 بر روی کلن‌های صنوبر یک و دو ساله انجام گرفت. صفات اندازه گیری شده بر روی 5 پایه منفرد در هر واحد آزمایشی شامل تعداد برگ، سطح برگ، سطح کل برگها، طول پهنک، حداکثر پهنای برگ، نسبت پهنا به طول برگ، طول دمبرگ، عمق دندانه برگ، تعداد رگبرگ، تعداد شاخه، طول شاخه، قطر شاخه، قطر ساقه، نسبت قطر ساقه به قطر شاخه، زاویه شاخه، ارتفاع، تعداد ریشه، طول ریشه، تعداد برگ نوظهور و زنده مانی بوده است. بعد از حصول نتایج تایید کننده وجود تفاوتهای معنی دار بین گونه ها و کلن های آنها برای صفات مورد بررسی، آزمون Path  در مورد داده‌های فوق انجام گردید. این آزمون برای صفت ارتفاع به عنوان متغیر وابسته نشان داد که صفات تعداد شاخه و زاویه شاخه دارای اثرات مستقیم قابل توجه بر روی متغیر مستقل (ارتفاع) هستند. تعداد شاخه اثر مستقیم منفی زیادی بر روی ارتفاع نشان داد، اما اثر غیر مستقیم آن بر روی ارتفاع از طریق سایر متغیر‌های مستقل، مثبت بود که در نتیجه آن یک اثر کل منفی به میزان 554/0- بر روی ارتفاع حاصل شد. تعداد برگ دارای اثر مستقیم مثبت زیاد بر روی ارتفاع بود. نسبت قطر شاخه به قطر ساقه دارای بالاترین اثر کل منفی بر روی ارتفاع بود و در نتیجه قطر ساقه دارای بیشترین اثر مستقیم مثبت بر روی ارتفاع بود. زنده مانی از طریق سایر صفات مستقل، دارای اثر غیر مستقیم مثبت زیاد بر روی ارتفاع بود، طوری که اثر مستقیم منفی آن بر روی ارتفاع را صورت اثر کل با میزان 667/0 تعدیل نمود. طول شاخه اثر مستقیم منفی زیادی را بر ارتفاع نشان داد، اما این متغیر از طریق اثرات مثبت زیادی سایر صفات مستقل یک اثر کل مثبت زیاد را بر روی ارتفاع ایجاد نمود. در هر حال، سطح کل برگها با اثر مستقیم مثبت زیاد و نیز اثرات غیر مستقیم مثبت زیاد بر روی ارتفاع مؤثرترین صفت بر روی ارتفاع بود که می تواند به عنوان بهترین شاخص بر روی ارتفاع در کلن‌های این  مطالعه معرفی شود. این نتیجه دارای ارزش زیادی خواهد بود، به ویژه زمانی که تعداد زیادی از کلن‌ها در مراحل اولیه برنامه های کشت صنوبر وجود داشته باشند قابل توصیه است.
 
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Direct and indirect effects of Poplar different attributes on its yield in early growth stage

نویسندگان [English]

  • Farhad Asadi
  • Hosayn Mirzaie-Nodoushan
  • Ali Reza Modir-Rhamati
Members of Scientific Board, Research Institute of Forests and Rangelands
چکیده [English]

Direct selection of poplar clones for expanding their plantation is based on yield (wood production) evaluation. Because of limitations in site ecological characteristics which prevent desirable production, this method is not applicable. Therefore, indirect selection by studying other phenotypical characteristics which have well correlation with yield could be useful. The Path test for some of the morphological and growth factors was tested on one to two year old poplar clones seedlings in 2000 and 2001. At each experimental unit, five seedlings were selected to measure their following characteristics. Leaf number, leaf area, total leaf area, length of blade, maximum leaf width, width/length ratio, petiole length, depth of leaf rib, vein number, branch number, branch length, branch diameter, stem diameter, stem diameter/branch diameter, branch angle, height, root number, root length, new leaf number and survival. After a confident result of differences between the species and their clones, for the characters, Path analysis was performed on the data.
The results showed that branch number and branch angle had great direct effects on height as an independent variable. Branch number affected the height directly and negatively at high level, but its indirect effect on height through the dependent variables, was positive. As a result, the total effect on height was negative (-0.554).
Leaf number left high positive effect on height. The branch diameter/stem diameter ratio had the greatest total negative effect on height. As a result, stem diameter had the greatest positive effect on height. Survival had also a great indirect positive effect on height through independent variables, counterbalancing negative direct effects to a positive effect of 0.667. Branch length showed a high negative direct effect, but a high positive indirect effect, resulting a high positive total effect on dependent variable, height. However, total leaf area with positive direct and indirect effects on height, which is in turn the most influential character on height, would be the best indicator of height in the poplar species under study. This would be of high value, particularly when a great number of clones are under investigation at early stages of a cultivation programme.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Poplar
  • path analysis
  • Morphological attributes
  • direct and indirect effects

مراجع

 1-باقری، ر، نمیرانیان، م، زبیری، م و مدیر رحمتی، ع.ر.، 1381. تهیه جدول حجم صنوبرهای بومی منطقه زنجانرود. انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، فصلنامه پژوهشی تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، شماره 9: 36-1.
2-قدرتی، غ.، 1376.  بررسی تنوع ژنتیکی وسیتوژنتیکی در توده های بهاره بومی گلرنگ ایرانی.پایان نامه کارشناسی ارشد دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس. تهران. 160صفحه.
3-یوسفی، ب و مدیر رحمتی، ع. ر.، 1383. ارزیابی و گروه بندی 48 کلن صنوبر با استفاده از خصوصیات برگ و عملکرد چوب. انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، فصلنامه پژوهشی تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، جلد 12 (1): 109-79.
4- Ceulemans, R., Pontailler, J., Mau, F., Guittet, J, and Legay, B., 1993. Leaf allometry in young poplar stands. Reliability of leaf area index estimation, site and clone effect. Biomass and Bioenergy. 4 (5): 315-321.
5-Joshi, R. P., and Singh, N. P., 1996(a). Path cofficient analysis in Poplar (Populus deltoides). Indian Journal of Environment and Toxicology.,
6 (2): 95-97.
6- Joshi, R. P., and Singh, N. P., 1996(b). Character association, genetic variability and heritability analysis of various characters in exotic Poplar (Populus deltoides) clones. Indian Journal of Environment and Toxicology. 6: (2), 98-100.
7-Mirzaie-Nodoushan, H., Rezaie, M. B., and Jaimand, K., 2001. Path analysis of the essential oil-related characters in Mentha spp. Flavour and Fragrance Journal. 16: 340-343.
8-Noh, E., 1982. A method for evaluating sites suitable for Populus alba X Populus glandulosa F1 clones using path analysis. Research report of the Institute of forest genetics. KoreaRepublic. 18: 113-156.
9-Pandey, D., Pandey, V., Tripathi, S., and Tewari, S. K., 1997. Path analysis in Populus deltoids Bartr: 8 year age. Indian Forester. 123 (8): 755-758.
10-Singh, N. B., and Jha, R. K., 2004. Variability, associations and path coefficient analysis in poplar ( Populus deltoids Bartr.). 22nd session of International poplar commission. Santhago, Chile, 29 November- 2 December 2004. 187 p.
11-Slycken, J.V., 1995. Plant descriptors for Populus nigra. In: Populus nigra Network. Report of the second meeting. 10 – 12 September 1995. Casale Monferrato, Italy. IPGRI: 13-24.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار